pontosnews.gr
Πέμπτη, 10/07/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Ο Τρυγομηνάς χιονίζ’ και κρύον νερόν ποτίζ’ – Ο Οκτώβριος στην ποντιακή λαογραφία

Στον Πόντο ο 10ος μήνας του χρόνου

1/10/2023 - 8:35πμ
(Φωτ.: pixabay.com/Macyvi)

(Φωτ.: pixabay.com/Macyvi)

Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Στα Σούρμενα τον έλεγαν «Οκτώβρη», στα Κοτύωρα και την Ινέπολη «Αϊ-Δημήτρη» λόγω της γιορτής του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα, ωστόσο στις περισσότερες περιοχές του Πόντου, σήμερα ήταν η πρώτη μέρα του «Τρυγομηνά».

Άρρηκτα συνδεδεμένος με τον τρύγο των σταφυλιών –σύμφωνα με την Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού, τη μεγαλύτερη παραγωγή σταφυλιών στον Πόντο την είχε η Τραπεζούντα, απ’ όπου μάλιστα γίνονταν και εξαγωγές οίνου–, ο 10ος μήνας του χρόνου ήταν ο μήνας των προετοιμασιών ενόψει του σκληρού χειμώνα.

Οι παρχαρομάνες και οι παρχαρέτ’ κατέβαζαν τα κοπάδια από τα παρχάρια και τα πήγαιναν στα χωράφια για να τα λιπάνουν ώσπου να χιονίσει.

Το χιόνι ερχόταν νωρίς στον Πόντο, αποκλείοντας τους δρόμους και δυσκολεύοντας τις μετακινήσεις, γι’ αυτό και συνήθιζαν να λένε προληπτικά ο ένας στον άλλον «Έρθεν ο τρυγομηνάς, άλλο ’ς σο ρασίν μη πας». Χαρακτηριστικό είναι επίσης το δίστιχο: «Τρυγομηνά χειμός καιρός και χιόνια τα ραχία, / ασά παρχάρια έφυγαν κι εκλώσταν ’ς σα χωρία».

Γυναίκες στα παρχάρια της Άνω Ώκενας (φωτ.: Ali Soylu)

Πριν χαλάσει εντελώς ο καιρός, φρόντιζαν να μαζεύουν ξύλα για το χειμώνα καθώς και όλους τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς καρπούς πριν καλύψει το χιόνι όλα τα φυτά και τα άνθη που καρποφορούσαν στην περιοχή. Γι’ αυτό έλεγαν «Ο Τρυγομηνάς φέρ’ ξύλα και μαραίν’ και ρούζ’ τα φύλλα» (ο Οκτώβριος φέρνει τα ξύλα και μαραίνει και κάνει να πέφτουν τα φύλλα). Υπήρχαν βέβαια μερικά φυτά που άνθιζαν ακόμα και τον Οκτώβριο, όπως το αγροδέζμιν (είδος μέντας), το αγριοκάστανον, το βρομόχορτον και η πικρελαία (είδος άγριας δαμασκηνιάς).

Στον Πόντο καλλιεργήθηκαν συστηματικά αρκετές ποικιλίες σταφυλιών, όπως: ασπροστάφυλον, καστανίτης, μαυροστάφυλον, μεγαλέσ’, μελικέρ’ (είδος αμπέλου που αναφερόταν και από τον γραμματικό Ησύχιο), παρμάκ’ (το είδος αυτού του σταφυλιού ονομαζόταν στην αρχαία ελληνική «δακτυλίς»), πιστατούρ’, πολίτικο, χίρα, εκατόν παργμαγίν, λιφανίδ’, ρωβυζούδες, μαυροπολίτικο, κόρυζα.

Από το χυμό των σταφυλιών παρασκευαζόταν με παρατεταμένο βράσιμο ένα πυκνόρρευστο σιρόπι, το πετμέζ’, που ήταν γνωστό από την Αρχαιότητα. Τα τρυφερά φύλλα του αμπελιού χρησιμοποιούνταν στη μαγειρική (π.χ. τα γνωστά ντολμαδάκια).

Στις 2 Οκτωβρίου γιορταζόταν η μνήμη του Αγίου Θεόδωρου Γαβρά, του Μεγαλομάρτυρα του Πόντου. Σύμφωνα με την Ακολουθία του, σε μια συμπλοκή με τους Σελτζούκους Τούρκους συνελήφθη αιχμάλωτος και προκειμένου να μην απαρνηθεί τον Χριστό και την πίστη του, μαρτύρησε μετά από φρικτά βασανιστήρια στις 2 Οκτωβρίου 1098 μ.Χ. στη Θεοδοσιούπολη (σημερινό Ερζερούμ).

*Σημ.: Το πρώτο μισό του τίτλου του άρθρου είναι δίστιχο από την Ποντιακή Εστία, στο τεύχος του 1955 (τόμος 6, σ.545). Περιλαμβάνεται σ’ έναν ποντιακό καζαμία με δίστιχα από τη Ματσούκα, τα οποία είχε καταγράψει η Μ. Αμανατίδου με βάση την αφήγηση του Χ. Παπαδόπουλου από το Καπίκιοϊ της Τραπεζούντας.
ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Η παρχαρομάνα ατενίζει τον παρχάρη της (φωτ.: Θωμαΐς Κιζιρίδου)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Παρχαρομάνα, ρωμάνα, αρνομάνα, νεράιδα ή μήπως απλώς μάνα του παρχαριού;

8/07/2025 - 9:05μμ
Άποψη της Τραπεζούντας από τον νότο, το 1833 (πηγή: en.wikipedia.org/wiki/Trabzon/ Godfrey Thomas Vigne)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κιθάρενα – Αργαλί: «Εικόνες» από την αγροτική ζωή στα δροσόλουστα σιμοχώρια της Τραπεζούντας

29/06/2025 - 9:44πμ
Η Αυλήαννα (Gümüstug) στη Μεσοχαλδία του Πόντου (φωτ.: facebook.com/ ayeser29 Vehbi Yalçın)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Δράκοι σκορπούσαν τον τρόμο στην Αυλήαννα και την Άδυσσα – Ο Άγιος Γεώργιος και κάτοικοι έδιωξαν την απειλή

22/06/2025 - 10:35πμ
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Το παραθέρισμα στα Κοτύωρα – Το θέρετρο που διάλεγαν Έλληνες, Αρμένιοι και Τούρκοι

16/06/2025 - 10:16πμ
Ο ερειπωμένος ναός της Αγίας Τριάδας και ο τάφος του μητροπολίτη Κωνστάντιου στο προαύλιο της Μονής Παναγίας Θεοσκεπάστου Τραπεζούντας (φωτ.: Μουσείο Ποντιακού Ελληνισμού της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών / Δωρεά Αθηνάς Μακρίδου-Καλλιγά)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κάποτε στον Πόντο: Φύλλα καρυδιάς στους ναούς, μαγειρική στο ύπαιθρο και ο θρύλος της τρυγόνας

8/06/2025 - 9:05μμ
Κερασινόν, ο μήνας των κερασιών - Cover Image
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κερασινόν, ο μήνας των κερασιών

1/06/2025 - 8:00πμ
Στιγμιότυπο από την εκδήλωση της 19ης Μαΐου 2025 για τη Γενοκτονία των Ποντίων, στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη (φωτ.: Κατερίνα Κατωπόδη)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Με το «’Πάρθεν η Ρωμανία» ο ποντιακός λαός θρηνεί την Άλωση της Κωνσταντινούπολης

29/05/2025 - 3:25μμ
(Φωτ.: pexels / Taryn Elliott. Εικ.: Χριστίνα Κωνσταντάκη)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κάποτε στον Πόντο: Η θεραπεία της βασκανίας – Προλήψεις και δεισιδαιμονίες

28/04/2025 - 10:10πμ
Κόκκινα πασχαλινά αυγά (φωτ.: EUROKINISSI / Τατιάνα Μπόλαρη)
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κάποτε στον Πόντο: Το τυχερό παιχνίδι με τα πασχαλινά αυγά και τα τεχνάσματα σε Τούρκους και Αρμένηδες

21/04/2025 - 10:43πμ
Λαμπρή – Ποίημα του Φίλωνα Κτενίδη - Cover Image
ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Λαμπρή – Ποίημα του Φίλωνα Κτενίδη

20/04/2025 - 7:29μμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

17α Τενεδίων Δρώμενα: Ο Σύλλογος Απανταχού Τενεδίων τιμά τη μνήμη του Αγίου Αβούδιμου

7 ώρες πριν
Πυροσβέστης επιχειρεί στην κατάσβεση πυρκαγιάς που ξέσπασε λίγο πριν τις 18.00 το απόγευμα σε αγροτοδασική έκταση στο Ασπροχώρι Ωρωπού (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Ορέστης Παναγιώτου)

Φωτιά στον Ωρωπό: Δύο τα δύσκολα μέτωπα – Μάχη με τις φλόγες δίνουν οι πυροσβέστες – Ενισχύθηκαν οι δυνάμεις

7 ώρες πριν
Στιγμιότυπο από παλαιότερο Φεστιβάλ Παράδοσης (φωτ.: facebook / Δήμος Θέρμης)

Με έντονη ποντιακή παρουσία το 4ο Φεστιβάλ Παράδοσης του Δήμου Θέρμης

8 ώρες πριν
(Φωτ.: slgr.gr)

Super League: Κλήρωση για νέο πρωτάθλημα με βράβευση Ποστέκογλου – Το πρόγραμμα της πρεμιέρας

8 ώρες πριν
(Φωτ. αρχείου: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Ορέστης Παναγιώτου)

Τέσσερις Κινέζοι υπήκοοι συνελήφθησαν για κατασκοπεία – Την Πέμπτη οδηγούνται στον εισαγγελέα

9 ώρες πριν
Μαθήτριες σε ελληνικό σχολείο της Φάτσας (φωτ.: «Η Έξοδος», τόμ. ΙΑ')

Μαρτυρία Ευστράτιου και Μελέτιου Σιδηρόπουλου: Το σύνταγμα ήταν το δηλητήριο που μας κρυφοπότισαν οι Τούρκοι

9 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign