Παμποντιακός χορός, από τους πλέον διαδομένους. Τα βήματά του είναι παρόμοια με αυτά χορών που συναντάμε σε όλες τις διαφορετικές πολιτισμικές κοινότητες των Ελλήνων (η χασαπιά σε Μικρασία, Θράκη και Μακεδονία, τα ζωναράδικα στη Θράκη, χοροί τύπου στα τρία σε Ήπειρο, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησο, οι σιγανοί χοροί των νησιών μας είναι μερικοί μόνο από τους χορούς που έχουν παρόμοια βήματα με το ομάλ’).
Το κινητικό μοτίβο του χορού αποτελείται από έξι βήματα, από τα οποία τα τέσσερα κινούνται προς τα δεξιά και τα δύο προς τα αριστερά σε δίσημο ρυθμό (συνήθως 2/4, αν και υπάρχει και η περίπτωση των 2/8).
Τα χέρια είναι λυγισμένα στους αγκώνες, οι χορευτές –άντρες και γυναίκες– είναι πολύ κοντά ο ένας στον άλλον και πιάνονται με τα δάχτυλά τους δημιουργώντας έναν συμπαγή ανοιχτό κύκλο, ενώ τραγουδάνε καθώς χορεύουν (αν και σήμερα, σε πολλές περιπτώσεις, επαγγελματίες τραγουδιστές έχουν αυτόν το ρόλο).
Δεκάδες είναι τα τραγούδια και τα δίστιχα που συνοδεύουν τις μελωδίες του ομάλ’, ανάμεσά τους και κάποια διαμάντια της ποντιακής παράδοσης όπως ο «Μάραντον» αλλά και γνωστότερα –αν και όχι ίδιας αξίας με το «Μάραντον»– όπως το «Σερράντα μήλα κόκκινα».
Πολλά από αυτά τα δίστιχα προέρχονται από την περιοχή του Καρς, καθώς εκεί ο χορός ήταν ιδιαίτερα αγαπητός (αυτός είναι και ο λόγος της ονομασίας καρσλήδικον ομάλ’).
Στο Καρς λοιπόν ο χορός ονομάζεται ομάλ’ ή σιγανόν, στην περιοχή της Τραπεζούντας επίσης ομάλ’ ή και απλόν ή μονόν ομάλ’ (σε αντιδιαστολή με το διπλόν ομάλ’).
Στην περιοχή του Ακ Νταγ Ματέν υπάρχει και παραλλαγή στην οποία τα βήματα γίνονται με μικρές, κοφτές, τρεμουλιαστές κινήσεις και τα χέρια κινούνται δεξιά-αριστερά, με το χορό να παίρνει το όνομα τίζ’ ομάλ’. Επιπλέον, υπάρχει μια ειδική μελωδία, το ομάλ’ της νύφης, που χορεύεται βέβαια μόνο στο γάμο, με τη νύφη να είναι πρώτη και να κάνει τρεις επικλίσεις προτού αρχίσει να χορεύει.
Τα βήματα του ομάλ’ χρησιμοποιούν και για το θήμιγμα (χορό του γάμου) σε αρκετά μέρη της Τραπεζούντας και του Καρς. Στο Καρς επίσης βρίσκουμε παραλλαγή του χορού στην οποία οι χορευτές πιάνονται από τους ώμους ενώ εκτελούν τα βήματα αρκετά ζωηρά, και αποκαλούν το χορό παϊπούρτ.
Από την Εγκυκλοπαίδεια Ποντιακού Ελληνισμού
