Η Τουρκία έχει μεγαλεπίβολα σχέδια, αφού θέλει να νεκραναστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία χρησιμοποιώντας σκληρή και ήπια ισχύ στα κράτη που προήλθαν από τη διάλυσή της.
Κεντρικό ρόλο στα νεοοθωμανικά σχέδια του Ερντογάν θα παίξει η πορεία του Κουρδικού και το αν θα κατορθώσει να ελέγξει τη Συρία.
Όσον αφορά το Κουρδικό, πέραν των υπολογισμών που κάνει ο Ερντογάν για την επανεκλογή του για 3η φορά –κάτι που μπορεί να γίνει μόνο με τη βοήθεια των Κούρδων–, γνωρίζει ότι αν δεν κατορθώσει να ελέγξει τους Κούρδους τότε υπάρχει ο κίνδυνος η Τουρκία να χάσει τη γεωγραφική επαφή της με τον Καύκασο και τον λεγόμενο «τουρκικό κόσμο», με το Ιράν και τη Συρία. Άρα κινδυνεύει να αποκοπεί από τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία αλλά και από τον μουσουλμανικό κόσμο.
Επίσης, αν δεν κατορθώσει όχι μόνο να ελέγξει αλλά να πάρει με το μέρος της τους Κούρδους, η Τουρκία είναι δύσκολο να επικρατήσει στη Συρία, κυρίως αν οι Κούρδοι, οι Δρούζοι και οι Αλαουίτες συνταχθούν με το Ισραήλ.
Ας δούμε τι μας λέει για το κορυφαίας σημασίας αυτό ζήτημα για την Ελλάδα και την Κύπρο ο έγκριτος Τούρκος αρθρογράφος Μουράτ Γιετκίν (Murat Yetkin):
Τα ζητήματα της Συρίας βρίσκονται για άλλη μια φορά σε δύσκολη καμπή – Όλα θα εξαρτηθούν από τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Τουρκία Τομ Μπάρακ
Στη νέα Συρία δύο παράγοντες παίζουν πλέον ρόλο, το Ισραήλ και το ΡΚΚ. Η Άγκυρα είναι ανήσυχη. Οι συριακές υποθέσεις γίνονται ολοένα και πιο δύσκολες. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει επίσης αρνητικά τη διαδικασία «Τουρκία χωρίς Τρομοκρατία», που αφορά την προσπάθεια αφοπλισμού του ΡΚΚ και προσέγγισης των Κούρδων. Ο πρέσβης των ΗΠΑ Τομ Μπάρακ, του οποίου η έλλειψη ψυχραιμίας έχει φτάσει στο σημείο να προσβάλλει δημοσιογράφους στον Λίβανο, παίζει βασικό ρόλο.
Δεν είναι μόνο ο αντιπρόεδρος του CHP Ναμίκ Ταν που λέει ότι τα πράγματα στη Συρία δεν πάνε καλά παρά το νέο καθεστώς υπό τον Αχμέντ αλ Σαράα και ότι η κατάσταση είναι δυσκολότερη για την Τουρκία ακόμα και από τον εποχή του Άσαντ. Το ίδιο λέει και ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν.
Στη συνέντευξη Τύπου στην Τζέντα στις 25 Αυγούστου τα λόγια του Φιντάν ήταν τα εξής:
«Το είπαμε αυτό αμέσως μετά τις 8 Δεκεμβρίου [σ.σ. όταν ανατράπηκε ο Άσαντ και ήρθε ο αλ Σαράα]. Μια εποχή στη Συρία τελείωσε, μια άλλη ξεκίνησε, αλλά μια ευκολότερη δεν έχει ξεκινήσει. Η πρόκληση είναι πολύ μεγαλύτερη. Οι προβληματικές περιοχές έχουν γίνει πολύ πιο εμφανείς και μια ασαφής εποχή έχει ξεκινήσει. Η ευθύνη της Τουρκίας εδώ είναι μεγάλη».
Με αυτά τα λόγια, ο υπουργός Εξωτερικών δεν δηλώνει μόνο ότι η κατάσταση στη Συρία γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Τονίζει επίσης την ευθύνη της Τουρκίας, λέγοντας ότι η πολιτική της Άγκυρας χρειάζεται αναπροσαρμογή.
Προτεραιότητες Τουρκίας και ΗΠΑ
Από την οπτική γωνία της Τουρκίας κατά την εποχή Άσαντ το κρίσιμο στοιχείο των συριακών υποθέσεων ήταν οι αυξανόμενες επεκτάσεις του PKK με την υποστήριξη των ΗΠΑ, οι οποίες απαιτούσαν ανεξαρτησία εντός των συνόρων της Συρίας υπό την εποπτεία των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας (SDF), ή αυτονομία όπως στο Βόρειο Ιράκ.
Τώρα στην προβληματική αυτή κατάσταση προστέθηκε η επεκτατική επιθετικότητα του Ισραήλ και η πρόκληση όχι μόνο των Κούρδων, αλλά και των Δρούζων, των Αλαουιτών και όλων των μη σουνιτικών μουσουλμανικών ομάδων για τη διάλυση της Συρίας, μαζί με την υπόσχεση του Ισραήλ για παροχή στρατιωτικής υποστήριξης σε όλους αυτούς.
Ενθαρρυμένες από αυτή την κατάσταση, οι SDF δήλωσαν ανοιχτά ότι δεν θα τηρήσουν τη συμφωνία ολοκλήρωσης που υπέγραψαν με τη Δαμασκό στις 10 Μαρτίου, και επέστρεψαν στο αίτημά τους για αυτονομία.
Οι ΗΠΑ, των οποίων οι προτεραιότητες εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή ευθυγραμμίζονται με αυτές του Ισραήλ, έχουν αρχίσει να αλλάζουν τόνο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η αόριστη δήλωση του Τομ Μπάρακ, ειδικού αντιπροσώπου του προέδρου των ΗΠΑ για τη Συρία (ο οποίος είναι επίσης πρέσβης στην Άγκυρα), ότι «ακόμα κι αν δεν υπάρχει ομοσπονδία, θα υπάρχει πολιτισμική ποικιλομορφία», καταδεικνύει αυτή τη μετατόπιση.
Ο πρόεδρος των SDF Μαζλούμ Αμπντί μεταφέρθηκε στη Δαμασκό με αμερικανικά ελικόπτερα και συναντήθηκε με τον αλ Σαράα και άλλους αξιωματούχους. Εν τω μεταξύ, αμερικανικά στρατεύματα φέρονται να μετακινούνται από τη βάση Άιν αλ-Άσαντ στο δυτικό Ιράκ στη ΒΑ Συρία για να ενισχύσουν τη στρατιωτική παρουσία εκεί (αντί να την μειώσουν, όπως έχει προτείνει ο Τραμπ).
Η Συρία δεν είναι η μόνη χώρα που αντιμετωπίζει δυσκολίες
Η περαιτέρω επιδείνωση της Συρίας λόγω της προηγουμένως απρόβλεπτης ισραηλινής επιρροής επηρεάζει επίσης τις εσωτερικές ισορροπίες της Τουρκίας.
Για παράδειγμα, επηρεάζει αρνητικά τη διαδικασία «Τουρκία χωρίς Τρομοκρατία». Το PKK σηματοδοτεί ότι οι όροι για διάλυση της οργάνωσης και κατάθεση των όπλων που έθεσε ο ηγέτης του PKK Αμπντουλάχ Οτζαλάν στις 27 Φεβρουαρίου απαντώντας σε έκκληση του ηγέτη του MHP Ντεβλέτ Μπαχτσελί πριν από τη συμφωνία της 10ης Μαρτίου, έχουν πλέον έχουν αλλάξει.
Για παράδειγμα, ασκείται πίεση στο Κόμμα DEM να ζητήσει τη συμμετοχή του Οτζαλάν στην επιτροπή «Εθνικής Αλληλεγγύης, Αδελφότητας και Δημοκρατίας» που συστάθηκε στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας – ή να ζητήσει ακόμα και την απελευθέρωσή του.
Για παράδειγμα, το κοινό δεν ενημερώθηκε για το τι συνέβη μετά τη συμβολική τελετή καταστροφής όπλων στις 11 Ιουλίου. Παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, ο Μπαχτσελί, ο Φιντάν και ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ επιμένουν ότι «Όλες οι συνδεδεμένες μονάδες πρέπει να καταθέσουν τα όπλα τους», από το όρος Καντίλ όπου σταθμεύει η ηγεσία των ανταρτών –πόσο μάλλον η δομή του PKK στη Συρία– δηλώνουν ξεκάθαρα ότι δεν τους αφορούν τα συμφωνηθέντα.
Με άλλα λόγια, η διαδικασία «Τουρκία χωρίς Τρομοκρατία» που υπογράφηκε από τους Ερντογάν-Μπαχτσελί αντιμετωπίζει επίσης προβλήματα λόγω της Συρίας.
Έχουμε εναποθέσει τις ελπίδες μας στον Μπάρακ;
Κάνοντας μερικά βήματα πίσω και εξετάζοντας την ευρύτερη εικόνα, ένας παρατηρητής χωρίς εσωτερική οπτική γωνία θα μπορούσε ακόμη και να θέσει τα εξής ερωτήματα:
• Είναι αυτό που συμβαίνει μέρος μιας άγνωστης συμφωνίας για τη Συρία και την Ουκρανία ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία;
• Δεσμεύτηκαν οι κυβερνήσεις Ερντογάν και Τραμπ να αποτρέψουν την εγκαθίδρυση μιας κουρδικής ομοσπονδίας στη Συρία με αντάλλαγμα η Τουρκία να κάνει το καθήκον της για μια λύση χωρίς όπλα και χωρίς ΡΚΚ στο κουρδικό ζήτημα;
• Με αυτή τη νοοτροπία «περιφερειακού κυβερνήτη» διόρισε ο Τραμπ τον Μπάρακ, ο οποίος αφού τοποθετήθηκε σε μια ούτως ή άλλως σημαντική θέση, ως πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα, ορίστηκε και ειδικός απεσταλμένος του προέδρου Τραμπ στη Συρία;
• Θα μπορούσε η συμφωνία «γραμμής αποκλιμάκωσης» της Τουρκίας με το Ισραήλ στη Συρία, με τη μεσολάβηση του Αζερμπαϊτζάν, να είναι μέρος ενός τέτοιου έργου;
• Καθώς ο Μπάρακ –ο οποίος πρόσφατα φάνηκε να έχει απογοητευτεί τόσο πολύ που προσέβαλε δημοσιογράφους στον Λίβανο, αποκαλώντας τους «ζωώδεις» και «απολίτιστους»–, συνεχίζει να καθυστερεί, μήπως αυξάνεται η πιθανότητα μιας κουρδικής ομοσπονδίας υπό την επιρροή του ΡΚΚ στη Συρία (αν και με διαφορετικό όνομα), και μήπως μειώνεται η πιθανότητα επιτυχίας του έργου «Τουρκία χωρίς Τρομοκρατία»;
Θα βγει το σπαθί από τη θήκη του;
Στην ομιλία του στις 26 Αυγούστου στο Μαντζικέρτ, ο Ερντογάν είπε: «Αν το σπαθί βγει από τη θήκη του δεν θα υπάρχει χώρος για λόγια».
Αυτό είναι και απαραίτητο και επιβεβλημένο. Η στρατιωτική επιχείρηση θα υποδήλωνε επίσης μια μετατόπιση σε ένα νέο σκηνικό στο πολιτικό τοπίο της Συρίας, το οποίο είναι ήδη τεταμένο (όπως είχε πει ο Φιντάν την προηγούμενη μέρα).
Οι Φιντάν και Γκιουλέρ είχαν κάνει παρόμοιους υπαινιγμούς στο παρελθόν. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η αποτελεσματικότητα τέτοιων απειλών εξαντλείται με την επαναλαμβανόμενη χρήση, είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε: Εάν η Τουρκία έχει να κάνει νέα βήματα τόσο για την εσωτερική της ειρήνη όσο και για την εξωτερική της ασφάλεια, εξαρτώνται αυτά από την απόδοση ενός εξαντλημένου Αμερικανού διπλωμάτη στη Συρία;
