Μέχρι που μπορούν να υποχωρήσουν;

Η νέα ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών ανέλαβε τα ηνία και είναι βέβαιο πως πολύ σύντομα θα κληθεί να διαχειριστεί κρίσιμες καταστάσεις, κυρίως, στα ελληνοτουρκικά. Οι προϋποθέσεις για μια νέα προσέγγιση έχουν διαμορφωθεί και, σίγουρα, ασκούνται σχετικές πιέσεις στην Αθήνα. Η Άγκυρα δεν καταλαβαίνει από τέτοια.

Οι λεπτομέρειες του τι και πώς θα συζητηθεί δεν έχουν γίνει γνωστές, μπορεί και να μην τις μάθουμε ποτέ, εν ονόματι της μυστικότητας στη διπλωματία. Ωστόσο, υπάρχει ένα κεκτημένο με τους 64 γύρους διερευνητικών επαφών. Κάτι από όλα αυτά θα τεθεί στο τραπέζι. Εκείνο που ενδιαφέρει τους Αμερικανούς είναι η ηρεμία στα ελληνοτουρκικά (οι λεπτομέρειες είναι αδιάφορες) και η εκμετάλλευση των ενεργειακών αποθεμάτων.

Το σίγουρο είναι ότι η Τουρκία δεν θα κάνει πίσω σε τίποτε από όσα έχει εγείρει. Αν ικανοποιηθεί, εν μέρει, από τις εξελίξεις, το πολύ-πολύ να μην θέσει με ένταση τα άλλα ζητήματα αλλά δεν θα τα αποσύρει. Συνολική διευθέτηση των ελληνοτουρκικών δεν θα υπάρξει. Σιγά-σιγά η Άγκυρα θα κερδίζει και κάτι.

Είναι εκπληκτική η εμμονή της γειτονικής χώρας στις διεκδικήσεις της. Η προσαρμοστικότητα της Αθήνας συνηθισμένη.

Το ερώτημα που απασχολεί όλους είναι μέχρι ποιου σημείου είναι διατεθειμένη να υποχωρήσει η ελληνική ηγεσία. Το ό,τι θα περάσει στην κοινή γνώμη ως επιτυχία τις ενδεχόμενες υποχωρήσεις της δεν υπάρχει αμφιβολία. Έχει και τους μηχανισμούς και τους ανθρώπους και, κυρίως, μια ευεπίφορη στο «να τα βρούμε για να τελειώνουμε» κοινή γνώμη η οποία είναι εντυπωσιακά προσηλωμένη στο κυβερνητικό αφήγημα. Αλλά πέραν της διαχείρισης της κοινής γνώμης, μέχρι που είναι διατεθειμένη να υποχωρήσει η κυβέρνηση;

Τα δεδομένα που διαμορφώνουν το σκηνικό είναι: στις 11 και 12 Ιουλίου συνέρχεται στο Βίλνιους της Λιθουανίας η Σύνοδος Κορυφής των ηγετών του ΝΑΤΟ κατά την οποία θα κυριαρχήσει το Ουκρανικό και η ένταξη της Σουηδίας στην Ατλαντική Συμμαχία.

Η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ αλλά θα υπάρξει μια ρύθμιση κατά την οποία θα συμμετέχει σε διαδικασίες του που θα της παράσχουν ασφάλεια.

Το θέμα της Σουηδίας βρίσκεται στα χέρια του Ερντογάν ο οποίος το διαχειρίζεται κατά τον γνωστό ανατολίτικο τρόπο. Αν δεν πάρει, δεν θα συμφωνήσει.

Τι ζητάει ο Ερντογάν;

Πέραν από την προσαρμογή της σουηδικής νομοθεσίας ώστε να απελαύνονται εύκολα και γρήγορα οι Τούρκοι υπήκοοι που βρήκαν καταφύγιο στην σκανδιναβική χώρα, ζητά να της δοθούν τα F-16, να επανέλθει στο πρόγραμμα των F35, να αναθεωρηθούν οι ονομασίες των Στενών και η Κύπρος να μην αναφέρεται με το όνομά της αλλά με γεωγραφικές συντεταγμένες. Και όλα αυτά χωρίς να υποχωρήσει από την κατοχή των S-400.

Οι λύσεις που της προτείνονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι επικίνδυνες για τα ελληνικά συμφέροντα. Στο θέμα της μετονομασίας των Στενών, που ουσιαστικά είναι αναθεώρηση συνθήκης, η Ουάσιγκτον προτείνει διπλή ονομασία. Η Τουρκία να τα ονομάζει όπως θέλει και να ακολουθήσουν όσες χώρες επιθυμούν ενώ οι άλλες χώρες να συνεχίσουν να τα ονομάζουν όπως σήμερα. Αλλά στο θέμα των συντεταγμένων, αντί της κρατικής ονομασίας της Κύπρου, δεν ακούσθηκε τίποτε από συμμαχικής πλευράς. Μπορεί να αποδεχθεί η ελληνική κυβέρνηση μια τέτοια υποχώρηση;

Με τα F-16 ή την επιστροφή στο πρόγραμμα των F-35 οι ΗΠΑ δεν έχουν πρόβλημα. Θα τα δώσουν στην Τουρκία. Αλλά επειδή δεν εμπιστεύονται τον Ερντογάν, του ζητούν πρώτα να άρει το βέτο του στην ένταξη της Σουηδίας και να ακολουθήσει η αεροπορική συμφωνία. Ο Ερντογάν, όμως, που επίσης δεν εμπιστεύεται τις Ηνωμένες Πολιτείες επιμένει στο αντίθετο. Πρώτα τα αεροπλάνα, μετά η άρση του βέτο. Σε λίγες ημέρες θα γνωρίζουμε το αποτέλεσμα.

Σοβαρές δεξαμενές σκέψεις στις ΗΠΑ μας συνιστούν να περιμένουμε λιγότερες διαλέξεις στην αμερικανική πρωτεύουσα για τη δημοκρατία και περισσότερη συνεργασία στον τομέα της άμυνας με την Τουρκία. Έχουν αποφασίσει πως η Άγκυρα είναι πολύτιμος σύμμαχός τους στο ΝΑΤΟ και θα αποδεχθούν τις ιδιορρυθμίες της, ώστε αν δεν βελτιωθούν οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, τουλάχιστον, να παραμείνουν όπως είναι σήμερα. Φυσικά, θα αποδεχθούν τις ιδιορρυθμίες της και προς την Ελλάδα η οποία για τους Αμερικανούς είναι δεδομένη και πιστή σύμμαχος

Το παρήγορο για την Ελλάδα είναι ότι η Τουρκία, στο σημείο που βρίσκεται, δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά περιπέτειες έντασης που δεν θα επιδεινώσουν, απλώς, τις σχέσεις της με την Δύση αλλά θα την εμποδίσουν να αναζητήσει οικονομική βοήθεια και επενδύσεις που χρειάζεται.

Κέντρα επιρροής στις ΗΠΑ θεωρούν πως η Ουάσιγκτον πρέπει να δείξει ρεαλισμό και να αναγνωρίσει ότι υπάρχουν πολλά ζητήματα στα οποία τα αμερικανικά και τα τουρκικά συμφέροντα αλληλοσυμπληρώνονται, ή τουλάχιστον, δεν συγκρούονται ανοιχτά. Αρκετοί στην Ελλάδα θεωρούν πως η βελτίωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων θα βοηθήσει και τις ελληνοτουρκικές αλλά παραβλέπουν πως η πρόοδος στις σχέσεις Ουάσιγκτον-Άγκυρας πιέζει την Αθήνα.

Οι ΗΠΑ επενδύουν πολλά στη συνάντηση του Βίλνιους για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και το προηγούμενο διάστημα επεδίωξαν να πιέσουν τον Τούρκο πρόεδρο. Μια από αυτές τις προσπάθειες ήταν η αποκάλυψη του Reuters που ενέπλεκε το γιο του Τούρκου προέδρου Μπιλάλ σε μεγάλη υπόθεση διαφθοράς.

Ο Ερντογάν σχεδιάζει να ορίσει τον Μπιλάλ διάδοχό του και η αποκάλυψη απέβλεπε στο να γκριζάρει η εικόνα του.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, οι Αρχές καταπολέμησης της διαφθοράς στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σουηδία εξετάζουν καταγγελία σύμφωνα με την οποία η σουηδική θυγατρική μιας αμερικανικής εταιρείας δεσμεύτηκε να πληρώσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε μίζες εάν ο γιος του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την βοηθούσε να εξασφαλίσει μια δεσπόζουσα θέση στην αγορά της χώρας.

Το σχέδιο της εταιρείας, σύμφωνα με την καταγγελία, ήταν η κυβέρνηση του προέδρου Ερντογάν να εγκρίνει κανονισμούς που θα ενίσχυαν τις πωλήσεις του προϊόντος της Dignita: αλκοτέστ στο ταμπλό που κλειδώνουν την ανάφλεξη ενός οχήματος όταν ο οδηγός είναι μεθυσμένος.

Σε αντάλλαγμα για 10 χρόνια εμπορικής αποκλειστικότητας που θα πουλούσε τα προϊόντα της, η Dignita δεσμεύτηκε ότι θα πληρώσει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια τέλη σε λόμπι, μέσω μιας εταιρείας κέλυφος, σε δύο ιδρύματα στα οποία ο Μπιλάλ Ερντογάν είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου.

Στο Βίλνιους θα συναντηθεί, επίσης, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν για να σπάσει ο πάγος μεταξύ τους αλλά και να συζητήσουν την προετοιμασία της  ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Μιας προσέγγισης που, αν επιτευχθεί, ελάχιστοι αμφιβάλλουν πως η Τουρκία, μόνο, θα πάρει και η Ελλάδα θα δώσει.