Το χριστουγεννιάτικο δέντρο, ή Δένδρο της Ανατολής, προήλθε από τη σχετική παράδοση των λαών της Ανατολής γιατί συνδέεται με την άμεση έκφραση της λατρείας των ανθρώπων της, όπως ο συμβολισμός του «δένδρου της ζωής», το «δένδρο της γέννησης» κτλ.
Στην Ανατολή κατά την Αρχαιότητα υπήρχε γιορτή της δενδροφορίας, την οποία οι Ρωμαίοι μετέβαλαν σε Δενδροφόρεια για τη λατρεία της θεάς Κυβέλης.
Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια οι χριστιανοί της Ανατολής χρησιμοποιούσαν δύο μεγάλα ορειχάλκινα δένδρα δεξιά και αριστερά της Πύλης, στολισμένα με φώτα, με στολίδια χρυσά και αργυρά. Στο Βυζάντιο οι πολυέλαιοι συμβολίζουν τα ορειχάλκινα αυτά δένδρα.
- Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού ελληνισμού, εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία.
![Η επτάκωμος Σάντα. Με το [1] πάνω δεξιά η ενορία Ισχανάντων. Σχέδιο του Κ. Σπυράντη, 1896, δημοσιεύθηκε με το άρθρο του Μ. Νυμφόπουλου στην «Ποντιακή Εστία» για το Πάσχα στη Σάντα](https://www.pontosnews.gr/wp-content/uploads/2025/04/santa-chartis-360x180.jpg)
