Ο Ερντογάν μπλέχτηκε μόνος του, στη Λιβύη, σε ένα δίχτυ διεθνών περιπλοκών, και όσο κινείται για να βρει λύση τόσο μπλέκει περισσότερο. Αντίστροφα, είναι μια από τις πολύ σπάνιες περιπτώσεις που στην ελληνική κυβέρνηση προσφέρεται η ευκαιρία να κινηθεί επωφελώς για τη χώρα. Εννοείται ότι η κινητικότητα του Νίκου Δένδια έχει την προτροπή και την έγκριση των ΗΠΑ – δεν υπάρχει άλλος να παρέμβει στην περίπτωση, αλλά αυτό δεν ενδιαφέρει εφόσον εξυπηρετεί τα ελληνικά συμφέροντα.
Το παιχνίδι είναι πολύ μεγάλο για να εμπλακεί η Ελλάδα μόνη της, όπως κάνει η Τουρκία, για το κακό της.
Στη Λιβύη εμπλέκονται δυνάμεις που μοιάζουν με «αγριεμένες γάτες μέσα στο καλάθι» και δεν μπορούν να βγάλουν άκρη με το συνηθισμένο όπλο: την επιβολή με τη χρήση βίας. Η ιδιαιτερότητα του λιβυκού προβλήματος είναι ότι οι δυο μεγάλες δυνάμεις, ΗΠΑ και Ρωσία, πρέπει να βρουν ισορροπίες όχι μόνο μεταξύ τους αλλά και με τα συμφέροντα συμμάχων όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Βρετανία, η Σαουδική Αραβία και άλλες αραβικές χώρες.
Αδύναμος κρίκος είναι ο Λίβυος πρωθυπουργός της Τρίπολης, ο Σάρατζ. Ο Ερντογάν πήγε και κόλλησε μαζί του θέλοντας να προλάβει τις εξελίξεις, να δημιουργήσει τετελεσμένα. Δεν πρόσεξε ότι οι εμπλεκόμενοι ισχυροί (Ρωσία, ΗΠΑ) και οι χαμηλότεροι προαναφερόμενοι πατούσαν στις μύτες των ποδιών τους μη θέλοντας να χαλάσουν τις ισορροπίες. Ο Ερντογάν άλλαξε τις συνθήκες συμμαχώντας ανοιχτά με τον πρωθυπουργό της Τρίπολης. Νόμιζε, φαίνεται, ότι η Τουρκία τούς είναι τόσο απαραίτητη, και ο ίδιος τόσο αριστοτέχνης ώστε να παίξει με όλους, να τους ζαλίσει και να τους βάλει να χορεύουν στο ρυθμό του. Ο Ερντογάν υποτίμησε το ότι βάζοντας την Τουρκία ενεργά στο παιχνίδι, άλλαξε ριζικά τους όρους διεξαγωγής του με αποτέλεσμα όλοι να αρχίσουν να τρέχουν να προλάβουν τις εξελίξεις.
Μετέτρεψε έτσι την Τουρκία από πολύφερνη νύφη, επιθυμητή από όλους, σε ανταγωνιστή.
Οπότε οι άλλοι, όλοι οι άλλοι, αντί να τρέχουν από πίσω του για να έχουν την εύνοιά του, τον κυνηγάνε για να τον κάνουν πέρα, στην ανάγκη να τον ξεσκίσουν. Και δεν χρειάζεται μεγάλη εξυπνάδα για να καταλάβει κανείς ότι οι άλλοι είναι τα αφεντικά και η Τουρκία ο υπηρέτης. Μόνο κάποιος τυφλωμένος από υπέρμετρη αλαζονεία (ή απεγνωσμένος από απελπισία για το αδιέξοδο που αντιμετωπίζει) μπορούσε να κάνει τέτοιο λάθος. Θα του βγει ξινό, ίσως αποδειχθεί σκέτο θανατηφόρο δηλητήριο. Είτε επειδή ο Τραμπ είναι κάπως στριμωγμένος είτε γιατί ο Ερντογάν το παράκανε.
Είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα έχει την ευκαιρία, έστω δοθείσα έξωθεν –αλλά λίγο ενδιαφέρει, αν είμαστε προσεκτικοί– να αναλάβει έναν ρόλο επωφελή και όχι βλαπτικό για τα συμφέροντά μας. Ρόλο αντίρροπο των τουρκικών επεκτατικών βλέψεων στη γειτονιά της Λιβύης. Ρόλο που θα μπορούσε να ανοίξει, ενδεχομένως, δρόμο για να διευθετηθούν και δικά μας προβλήματα με την Τουρκία κατά τρόπο επωφελή για την πατρίδα μας.
Είναι κυριολεκτικά ανατριχιαστικό ότι σε μια τέτοια συγκυρία, ίσως ελάχιστα καλύτερη αλλά πάντως ευνοϊκότερη από κάθε άλλη φορά, ορισμένοι από τους ιθύνοντες δημοσίως προωθούν λύσεις ευνοϊκές για τον θρασύ γείτονα. Όπως η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όπου το απόλυτο δίκαιο της νόμιμης ελληνικής κατοχής στο Αιγαίο, στα νησιά από το Καστελόριζο ή την Κρήτη ως τους Φούρνους κτλ., θα τεθεί υπό αμφισβήτηση. Διότι για να πάμε στη Χάγη πρέπει, ως γνωστόν, να υπογράψουμε συνυποσχετικό, να συμφωνήσουμε με την Τουρκία τι ακριβώς αποδεχόμαστε αμφότεροι να τεθεί υπό την κρίση του δικαστηρίου. Με άλλα λόγια, οι παραχωρήσεις στην Τουρκία δεν θα γίνουν εκ των υστέρων, λόγω της δικαστικής απόφασης, αλλά πριν από αυτήν, με την υπογραφή του συνυποσχετικού.
Το πρόβλημα –όπως έλεγε ένας φίλος– θα μπορούσε ίσως να μπει σε έναν δρόμο αν αντί για ιδιοκτησιακό καθεστώς ο γείτονας ζητούσε μια εμπορική συμφωνία, μια ειρηνική επωφελή διευθέτηση που οι όροι της θα μπορούσαν να ρυθμιστούν στο όνομα της καλής γειτονίας. Μόνο η υπερφίαλη αντίληψη περί οθωμανικού μεγαλείου του Ερντογάν και συνολικά της τουρκικής πλευράς, προκατόχων και διαδόχων, μπορεί να δικαιολογήσει την αρπακτική απαίτηση να αποκτήσει όσα δεν του ανήκουν.
Το ποια λύση θα δοθεί, τελικά, στο Λιβυκό θυμίζει (τροποποιημένο) το «δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα».
Εδώ έχουμε να κάνουμε με πολλά, πεινασμένα και έτοιμα να δαγκώσουν και να κλοτσήσουν (καμία σχέση με υπομονετικά) υποζύγια. Είναι μια «καλή» ευκαιρία να διαιρεθούν οι Δυτικές χώρες έως «θανάτου». Ή, αντίστροφα, να ενωθούν (εναντίον της Ρωσίας), αν οι ΗΠΑ δεν είναι μοναχοφάηδες αλλά δεχθούν να μοιράσουν κάτι από τον κουμπαρά – ξένος είναι έτσι κι αλλιώς. Φυσικά είναι προεκλογικό έτος στις ΗΠΑ και οι αποφάσεις θα έχουν στην άκρη τους τις κάλπες. Η Ρωσία θα θέλει να επισφραγίσει τη νίκη στη Συρία με πόντους και στη Λιβύη, πολύ περισσότερο που ο άνθρωπός τους, ο Άσαντ, είναι μεν σταθερός αλλά απέχει από μια καθαρή και ολοκληρωτική νίκη. Είμαστε μόλις στην πρώτη πράξη. Το έργο έχει συνέχεια.
Απόστολος Αποστολόπουλος
