Η Τουρκία είναι ανάμεσα στις χώρες που δικαιούται να καλλιεργεί νόμιμα, με βάση τη Συμφωνία που έχει υπογράψει το 1961 με τον ΟΗΕ και το Πρωτόκολλο του 1972, το φυτό μήκων η υπνοφόρος, γνωστό ως όπιο. Μάλιστα, με βάση τα επίσημα στοιχεία, στην Τουρκία παράγεται το 54% της νόμιμης παγκόσμιας παραγωγής οπίου, το οποίο χρησιμοποιείται για… φαρμακευτικούς σκοπούς.
Τη δεκαετία του 1960 οι ΗΠΑ άρχισαν να διαμαρτύρονται, γιατί οι αρμόδιες Αρχές διαπίστωσαν ότι το 80% της ηρωίνης που παραγόταν στην Τουρκία δεν χρησιμοποιούνταν για φαρμακευτικούς σκοπούς, αλλά ως ναρκωτικό που οδηγούσε στο θάνατο την αμερικανική νεολαία.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον τους τελευταίους μήνες της θητείας του, τον Σεπτέμβριο του 1968, έστειλε βοήθεια τριών εκατομμυρίων δολαρίων στην Τουρκία, με σκοπό να χρηματοδοτηθούν οι επιχειρήσεις της τουρκικής αστυνομίας για τον έλεγχο της λαθραίας διακίνησης του οπίου. Για λίγους μήνες παρατηρήθηκε μια μείωση της ροής οπίου στις ΗΠΑ.
Με την άνοδο στην εξουσία του Νίξον, το 1968, το θέμα άρχισε να παίρνει και πάλι εφιαλτικές διαστάσεις, με τους χρήστες ηρωίνης να πολλαπλασιάζονται μέρα με τη μέρα, με αποτέλεσμα σταδιακά να καταστεί το πιο σημαντικό πρόβλημα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ενώ το 1965 οι συλληφθέντες για χρήση ναρκωτικών στις ΗΠΑ ήσαν λιγότεροι από 50.000, το 1969 ξεπέρασαν τις 233.000. Η διοίκηση Νίξον κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αύξηση αυτή οφείλεται στα ναρκωτικά που έρχονται από την Τουρκία.
Στις 23 Ιουνίου 1969 ο πρέσβης των ΗΠΑ William J. Handley επέδωσε ένα μήνυμα του Αμερικανού προέδρου στον τότε υπουργό Εξωτερικών Σαμπρί Τσαγλαγιανγκίλ, για να το μεταφέρει στον πρωθυπουργό Ντεμιρέλ. Με το μήνυμα οι ΗΠΑ ζητούσαν από την Τουρκία να σταματήσει την παραγωγή οπίου, προτείνοντας μάλιστα τη χορήγηση βοήθειας 5 εκατ. δολαρίων για την αποζημίωση των Τούρκων αγροτών.
Ο Ντεμιρέλ απέρριψε την πρόταση, λέγοντας ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να εγκαταλείψει μια παραδοσιακή καλλιέργεια αιώνων, υποσχέθηκε όμως να περιορίσει τις εκτάσεις των φυτειών οποίου.
Οι πιέσεις συνεχίστηκαν, όμως η τουρκική κυβέρνηση συνέχισε να αρνείται την απαγόρευση της καλλιέργειας. Στις 5 Μαρτίου 1970 ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Καταπολέμησης των Ναρκωτικών, John Ingersoll, πρότεινε στην τουρκική κυβέρνηση τη χορήγηση σε ετήσια βάση του ποσού των τριών εκατ. δολαρίων ως αποζημίωση των πληττόμενων αγροτών, καθώς και τη χορήγηση εναέριων μέσων και άλλων οχημάτων, όπλων και λοιπού εξοπλισμού στην τουρκική αστυνομία, για την καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης ναρκωτικών. Η τουρκική κυβέρνηση για άλλη μια φορά αρνήθηκε, όμως περιόρισε τους νομούς που μπορούσαν να καλλιεργήσουν όπιο στους επτά.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, Mitchell, σε σχετική έκθεση που υπέβαλε στην αρμόδια επιτροπή, ανέφερε ότι υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία το 80% της ηρωίνης που εισάγεται στις ΗΠΑ, προέρχεται από την Τουρκία. Μάλιστα, ο υπουργός πρότεινε την εφαρμογή οικονομικού εμπάργκο στην Τουρκία, ακόμα και πλήρη απαγόρευση του εμπορίου.
Ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, απαντώντας στον υπουργό Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, δήλωσε: «Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει την κυβέρνηση της Τουρκικής Δημοκρατίας ότι δεν παρεμποδίζει το λαθρεμπόριο. Γιατί κι εμείς μπορούμε να απευθύνουμε την ίδια ερώτηση στη χώρα που εισέρχεται το όπιο: “Γιατί δεν παρεμποδίζετε εσείς την λαθραία εισαγωγή του οπίου στη χώρα σας;”».
Οι πιέσεις και οι προσφορές των ΗΠΑ συνεχίστηκαν. Ο υπουργός Αμύνης των ΗΠΑ, Laid, δήλωνε: «Για να καταστραφεί το όπιο που καλλιεργείται στην Τουρκία προσφέραμε πέντε εκατ. δολάρια, όμως η τουρκική κυβέρνηση αρνήθηκε».
Ακολούθησε η ανατροπή της κυβέρνησης Ντεμιρέλ με το τελεσίγραφο της 12 Μαρτίου 1971, που της επέδωσαν οι Τούρκοι στρατηγοί, και ακολούθησε η απαγόρευση της καλλιέργειας οπίου, το φθινόπωρο του 1972.
Ο Ντεμιρέλ κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι τον ανέτρεψαν γιατί αρνήθηκε να απαγορέψει την καλλιέργεια του οπίου.
Την 1 Ιουλίου 1974, τότε που μαγειρευόταν η εισβολή στην Κύπρο, η τουρκική κυβέρνηση επανέφερε την καλλιέργεια οπίου, λες και ήταν ένα από τα «βραβεία» που έλαβε για να κάνει την εισβολή.
Τη σχέση που έχει η καλλιέργεια οπίου και το λαθρεμπόριο ηρωίνης με το Μεταναστευτικό θα την δούμε στο άρθρο μας της Κυριακής.
