Προς μια τρίτη Ιντιφάντα;

Στις 28 Σεπτεμβρίου 2000 ο αρχηγός του κόμματος Λικούντ Αριέλ Σιαρόν θα επισκεφθεί το Όρος του Ναού στην Ιερουσαλήμ παρά τις υποδείξεις των συμβούλων του να μην το πράξει.

Σε αυτό το ιερό μέρος τόσο για τους Παλαιστίνιους όσο και για τους Εβραίους θα εκφωνήσει μια ομιλία που θεωρήθηκε προκλητική για τους Παλαιστινίους αναφέροντας, ότι «το Ισραήλ δεν πρόκειται να παραχωρήσει ποτέ στους Παλαιστίνιους τη γη που βρίσκεται στο τέμενος Αλ-Άκσα». H ομιλία του θα αποτελέσει τη θρυαλλίδα για να ξεσπάσει η Δεύτερη Παλαιστινιακή Ιντιφάντα (εξέγερση). Κύριος στόχος των εξεγερμένων Παλαιστινίων, ο τερματισμός της ισραηλινής κατοχής στη Ανατολική Ιερουσαλήμ και στη Δυτική Όχθη.

Η δεύτερη Ιντιφάντα, πολύ πιο σφοδρή από την πρώτη (1987-1993), θα διαρκούσε πέντε χρόνια, με θλιβερό απολογισμό 3.500 Παλαιστινίους νεκρούς και 1.000 Ισραηλινούς. Η αυθόρμητη παλαιστινιακή εξέγερση είχε πολλαπλές επιπτώσεις επί της ισραηλινοπαλαιστινιακής διένεξης σε διάφορα επίπεδα. Αρχικά επισφράγισε επίσημα το θάνατο του Όσλο – της μακρόσυρτης ειρηνευτικής διαδικασίας που υπογράφηκε το 1993 μεταξύ του Γιάσερ Αραφάτ και του Γιτζάκ Ράμπιν διά μέσου της οποίας εκχωρείτο μια ιδιότυπη αυτονομία στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη σε Δυτική Όχθη και Λωρίδα της Γάζας.

Σε γενικές γραμμές τόσο η πρώτη Ιντιφάντα όσο και η δεύτερη αποσκοπουσαν στο να αυξήσουν το κόστος της κατοχής για το Ισραήλ (πολιτικό-οικονομικό-στρατηγικό) και να το εξαναγκάσουν σε αναδίπλωση από τα κατεχόμενα εδάφη.

Ομολογουμένως οι Παλαιστίνιοι από την εποχή της πρώτης Ιντιφάντας είχαν καταφέρει να επιφέρουν μεγάλα οικονομικά πλήγματα στο Ισραήλ, αφού τους πρώτους πέντε μήνες της εξέγερσης το Ισραήλ είχε απώλειες οκτακοσίων εκατομμυρίων δολαρίων. Σε στρατηγικό επίπεδο ο αγώνας τους απόκτησε διεθνή νομιμοποίηση, αφού κατάφεραν να αντιστραφεί η εικόνα του μικρού Δαβίδ ο οποίος μαχόταν εναντίον του αραβικού Γολιάθ. Τα διεθνή ΜΜΕ έδειξαν ποιος ήταν ο αδύνατος δρων, μεταδίδοντας εικόνες μικρών παιδιών να πετάνε πέτρες εναντίον πάνοπλων ισραηλινών στρατιωτών.

Η πρώτη Ιντιφάντα επέφερε μεγάλα οφέλη και σε πολιτικό επίπεδο, αφού ο βασιλιάς Χουσεΐν της Ιορδανίας τον Ιούλιο του 1988 αποκήρυξε κάθε νομικό και διοικητικό σύνδεσμο με την Δυτική Όχθη, έδαφος το οποίο το Χασεμιτικό Βασίλειο είχε υπό τον έλεγχο του έως τον Ιούνιο του 1967, όταν τέθηκε υπό κατοχή από το Ισραήλ κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών.

Οι μετέπειτα εξελίξεις ήταν ραγδαίες, αφού στις 15 Νοεμβρίου 1988 το Παλαιστινιακό Εθνικό Συμβούλιο προέβη σε ανακήρυξη ανεξαρτησίας. Αρκετά κράτη, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος, αναγνώρισαν την Παλαιστίνη ως κράτος.

Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, ο παλαιστινιακός πληθυσμός δεν πιστεύει πλέον στην λύση των δύο κρατών. Η έλλειψη πίστης δεν οφείλεται σε έλλειψη βούλησης, αλλά στην πεποίθηση ότι αυτή η λύση δεν είναι πλέον εφικτή λόγω των τετελεσμένων του Ισραηλινού κράτους επί του εδάφους. Η πρόσφατη αναζωπύρωση της έντασης μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών στην παλαιά πόλη της Ιερουσαλήμ επαναφέρει στο προσκήνιο τη διασύνδεση της πολιτικής με τη θρησκευτική διάσταση της διένεξης.

Το ξέσπασμα μια τρίτης Ιντιφάντας δεν μπορεί να αποκλειστεί, αν και ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς θα κάνει τα πάντα να την αποτρέψει καθώς μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να ανατρέψει την Παλαιστινιακή Αρχή. Πολλά θα εξαρτηθούν από αν υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση μεταξύ Ισραήλ και της Γάζας. Οι Παλαιστίνιοι –όπως οι ίδιοι κατά καιρούς αναφέρουν– δεν έχουν πλέον τίποτα να χάσουν, καθώς η παρατεταμένη κατοχή και οι ανεκπλήρωτες υποσχέσεις από διάφορες πλευρές έχουν κουρελιάσει την αξιοπρέπειά τους.

Η λύση των δύο κρατών, αν και απομακρυσμένη λόγω του μεγάλου χάσματος που χωρίζει τις δύο πλευρές όσον αφορά τα επιμέρους ακανθώδη ζητήματα αλλά και εξαιτίας της ασυμμετρίας δυνάμεων μεταξύ Ισραήλ-Παλαιστίνης, παραμένει η μόνη ενδεδειγμένη λύση για να υπάρξει ειρήνη και σταθερότητα στην πολύπαθη περιοχή της Μέσης Ανατολής.