Κυπριακό: Η διαπάλη ισχύος-δικαίου και τα παρεπόμενα διλήμματα

Ένα γεμάτο όπλο είναι πιο αποτελεσματικό από μια δικογραφία είχε πει κάποτε ο Χένρι Κίσινγκερ, υποδεικνύοντας πως ο νόμος και η ηθική υποχωρούν εκεί όπου υπάρχει έντονη ασυμμετρία δυνάμεων μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών.

Φυσικά αυτό το ήξερε από πρώτο χέρι από την κυπριακή κρίση, την οποία διαχειρίστηκε με απόλυτο γνώμονα τη διασφάλιση των τουρκικών συμφερόντων και γεωπολιτικών επιδιώξεων. Αδιαφορώντας για τις συνέπειες: Χιλιάδες νεκροί, αγνοούμενοι, πρόσφυγες, φυσικός διαχωρισμός των κοινοτήτων κ.ά.

Αυτή η πραγματικότητα, η διαπάλη δικαίου και ισχύος, απεικονίζεται με τον πιο κυνικό και ξεκάθαρο τρόπο σε μεγάλα διεθνή προβλήματα, όπως το Κυπριακό και το Παλαιστινιακό. Στην υπό βρετανική εντολή Παλαιστίνη, οι γηγενείς Παλαιστίνιοι απώλεσαν την κυριαρχία επί του εδάφους όταν απέρριψαν το σχέδιο διχοτόμησης της Παλαιστίνης του 1947. Είχαν κληθεί να συναινέσουν στη διχοτόμηση της Παλαιστίνης σε ένα Αραβικό και Εβραϊκό Κράτος. Ούσα η πλειοψηφούσα εθνότητα (70% του συνολικού πληθυσμού) –και ενώ είχε προηγηθεί ο παράνομος εβραϊκός εποικισμός της γενέθλιας γης τους– ήταν αδύνατο να αποδεχτούν την παραχώρηση σε αυτούς μόνο του 44% του εδάφους και στους Εβραίους του 56%. Εν έτει 2015 βρίσκονται υπό κατοχή και σε αναζήτηση κράτους.

Και στην Κύπρο, όμως, η πολιτική ηγεσία και ο λαός καλούνται να αποδεχτούν την παρουσία χιλιάδων εποίκων που έγιναν χρήστες ελληνοκυπριακών περιοχών που προϊόντος του χρόνου «απέκτησαν δικαιώματα».

Συνεπώς το δίκαιο υποχώρησε έναντι της ισχύος, η οποία σε αρκετές περιπτώσεις παράγει δίκαιο. Η 4η Σύμβαση της Γενεύης του 1949, η οποία θεωρεί τον εποικισμό έγκλημα πολέμου, υποχωρεί μπροστά στην αδιαφορία των Μεγάλων Δυνάμεων που έπρεπε όλα αυτά τα χρόνια να πειθαναγκάσουν την Τουρκία σε υποχωρήσεις.

Συμπερασματικά, και στην περίπτωση της Κύπρου και της Παλαιστίνης (κατεχόμενη Δυτική Όχθη) λαμβάνει χώρα συνεχής παράνομος εποικισμός από ισχυρές δυνάμεις σε βάρος ασθενεστέρων χωρίς όλα αυτά τα χρόνια να καταστεί εφικτό να τερματιστεί. Παρά τις κατά καιρούς διακηρύξεις των ΗΠΑ κατά του εβραϊκού εποικισμού και τα καταδικαστικά ψηφίσματα του ΟΗΕ για τον τουρκικό εποικισμό στο κατεχόμενο βόρειο μέρος της Κύπρου, η παράνομη πράξη των κατοχικών δυνάμεων συνεχίζεται. Παράλληλα, μερικές από τις συνέπειες της προβολής της τουρκικής στρατιωτικής ισχύος το 1974 δύνανται να νομιμοποιηθούν και να μονιμοποιηθούν μέσα στο χρόνο.

Δυστυχώς δεν υπάρχει στο διεθνές σύστημα μια καταναγκαστική εξουσία –κατ’ αναλογία των εσωτερικών πολιτικών συστημάτων– η οποία να είναι πάνω και υπεράνω των κρατών μελών του και να τα αναγκάζει να συμμορφωθούν με τις επιταγές του Διεθνούς Δικαίου. Όπως συναφώς παρατήρησε ο Άγγλος φιλόσοφος Thomas Hobbes: «Για να μπορέσουν να υπάρξουν τα ονόματα του δικαίου και του αδίκου, πρέπει πρώτα να υπάρξει μια καταναγκαστική εξουσία». Άρα, λοιπόν, τα ασθενή μέρη σε διεθνή προβλήματα όπως οι Παλαιστίνιοι και οι Κύπριοι ίσως αναγκαστούν να υποστούν ως σύγχρονοι Μήλιοι (βλ. Διάλογος Μηλίων και Αθηναίων στον Θουκυδίδη) τις συνέπειες της αδυναμίας τους.