Το ανατολίτικο παζάρι της Τουρκίας με τις ΗΠΑ

Η Τουρκία ακολούθησε μια αλλοπρόσαλλη πολιτική στο ζήτημα της Συρίας. Πρώτα σχεδίασε τη δημιουργία μιας ένωσης μουσουλμανικών κρατών στην περιοχή, με στόχο την ανασύσταση μιας μικρής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κεντρικός πυλώνας του σχεδίου αυτού ήταν η Συρία, γι’ αυτό ο Ερντογάν φιλοξενούσε σχεδόν κάθε σαββατοκύριακο το ζεύγος Άσαντ στην κατοικία του στην Κωνσταντινούπολη.

Μόλις εμφανίστηκαν στο προσκήνιο τα σχέδια των ΗΠΑ για τη διάλυση της Συρίας, τότε η Τουρκία «άδειασε» εν ψυχρώ τον Άσαντ και φιλοξένησε στο έδαφός της την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της συριακής αντιπολίτευσης, παίζοντας ενεργό ρόλο στη διάλυση μιας μέχρι χθες φίλης και ομόδοξης χώρας.

Μετά, όταν ο Άσαντ άντεξε –με τη βοήθεια και την υποστήριξη τη Μόσχας, του Πεκίνου και της Τεχεράνης– και άρχισε να αποδυναμώνεται η συριακή αντιπολίτευση, τότε εμφανίστηκε η Αλ Νούσρα, παρακλάδι της Αλ Κάιντα, παράγοντας ο οποίος οδήγησε την Ουάσινγκτον να αναθεωρήσει την πολιτική της στη Συρία. Ρόλο σ’ αυτό έπαιξε και η Μόσχα.

Η Τουρκία περίμενε την ανατροπή του Άσαντ για να καταστήσει προτεκτοράτο της τη Συρία. Όταν όμως ο Ερντογάν διαπίστωσε την αλλαγή της στάσης των ΗΠΑ και είδε να απομακρύνεται το ενδεχόμενο ανατροπής του Άσαντ, είδε ότι η κυβέρνησή του με την πολιτική της είχε δημιουργήσει ένα σοβαρό πρόβλημα στην ίδια τη χώρα του.

Όλα αυτά τα χρόνια που η Τουρκία πριόνιζε τον Άσαντ, ήταν σαν να πριόνιζε το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται η ίδια.

Κι αυτό γιατί κάποια στιγμή διαπίστωσε ότι στα νότια σύνορα της Τουρκίας δημιουργήθηκαν τρία κουρδικά καντόνια, τα οποία αν λειτουργούσαν δημοκρατικά και κατάφερναν να ενωθούν μεταξύ τους, τότε η Τουρκία θα αντιμετώπιζε δυο ζωτικής σημασίας προβλήματα.

Το πρώτο είναι ότι οι Κούρδοι θα εξασφάλιζαν διέξοδο στη Μεσόγειο, ακριβώς απέναντι από το Ριζοκάρπασο, γεγονός που θα απομείωνε σημαντικά τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας, θα επέτρεπε την εξαγωγή του κουρδικού πετρελαίου ερήμην της Τουρκίας και θα την απέκοπτε από τον μουσουλμανικό κόσμο προς Νότον.

Το δεύτερο είναι το εξής: Αν λειτουργούσαν δημοκρατικά τα καντόνια του δυτικού Κουρδιστάν, ή Ροζάβα, αυτό θα αποτελούσε «κακό» παράδειγμα και τότε δεν θα υπήρχε δύναμη στον κόσμο που θα μπορούσε να αποτρέψει την εφαρμογή του συστήματος των καντονιών και στην Τουρκία – και δεν εννοούμε μόνο την περιοχή του τουρκοκρατούμενου Κουρδιστάν.

Γι’ αυτό η Τουρκία φρόντισε να συνεργαστεί από την πρώτη στιγμή της εμφάνισης του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ) με τους τζιχαντιστές, παρέχοντας κάθε διευκόλυνση στους απανταχού ισλαμιστές, εξοπλίζοντάς τους και καθορίζοντας και τους πρώτους στόχους, αμέσως μετά την κατάληψη της Μοσούλης.

Στρατόπεδο προσφύγων Μαχμούρ, Όρος Σενκάλ, ιερός τόπος των γεζίντι και Κομπάνι. Το Μαχμούρ αποτελεί στρατηγικό στόχο της Τουρκίας, γιατί είναι μια πόλη που ελέγχεται από το ΡΚΚ, το Σενκάλ είναι κάτι σαν τη Μέκκα των γεζίντι και έπρεπε να εξαφανιστεί, γιατί η θρησκεία των γεζίντι είναι η πατρώα θρησκεία των Κούρδων, και αν την ανακτήσουν, όπως το επιδιώκει το ΡΚΚ, η Τουρκία δεν θα μπορεί να ελέγχει τους Κούρδους μέσω του Ισλάμ.

Όσον αφορά το Κομπάνι, αυτό κι αν είναι στρατηγικής σημασίας, αφού αποτελεί την πρωτεύουσα του μεσαίου καντονιού, και αν το καταλάμβαναν οι τζιχαντιστές θα είχε τιναχτεί το σχέδιο των Κούρδων να βγουν στη θάλασσα.

Στις εκλογές της 7ης Ιουνίου οι Κούρδοι και οι λαοί της Τουρκίας κατήγαγαν μια μεγάλη νίκη, παίρνοντας το 13% του συνόλου των ψήφων και εγγράφοντας υποθήκες για τη δημιουργία των δικών τους δημοκρατικών καντονιών. Λίγες μέρες μετά, με την απελευθέρωση από τους Κούρδους της στρατηγικής σημασίας πόλης Τελ Αμπιάντ, εξασφαλίστηκε η ένωση των καντονιών της Τζεζίρε και του Κομπάνι.

Η αντίσταση στο Κομπάνι, η αδυναμία του Ερντογάν να προχωρήσει στη μετεξέλιξη του πολιτεύματος σε προεδρική δημοκρατία λόγω του 13% του HDP, η συνένωση των δυο καντονιών –με τη βοήθεια της πολεμικής αεροπορίας των ΗΠΑ– και η προετοιμασία για την κατάληψη της πόλης Τζαραμπλούς (η αρχαία Ευρωπός), που θα εξασφάλιζε την ένωση του καντονιού του Κομπάνι με αυτό της Αφρίν, ήταν που οδήγησαν την Τουρκία να αναθεωρήσει την άποψή της, να «πουλήσει» τους τζιχαντιστές και να ανοίξει τα αεροδρόμιά της στις ΗΠΑ.

Έδωσε ως αντάλλαγμα στις ΗΠΑ τον αγωγό Turkish Stream παγώνοντας τις διαδικασίες με τη Ρωσία, πήρε ως αντίδωρο την άδεια να βομβαρδίσει το ΡΚΚ και να ρίξει κάτω από το 10% το HDP στις επόμενες εκλογές, και περιμένει να πάρει ένα τουρκομανικό καντόνι, στο έδαφος της Συρίας.

Αυτό είναι το πλαίσιο του ανατολίτικου παζαριού. Καλή μελέτη.