Η ποντιακή μουσική γέφυρα επικοινωνίας Ελλάδας – Τουρκίας
Γράφει ο Φόρης Πεταλίδης
Γέφυρες επικοινωνίας στήνουν μεταξύ τους, με διαβατήριο τη γλώσσα και τη μουσική, οι απόγονοι των Πόντιων προσφύγων από την Ελλάδα και την Τουρκία και συνεργάζονται, παρουσιάζοντας την ποντιακή μουσική στις δύο χώρες. Ηδη έχουν πραγματοποιήσει συναυλίες στην Κωνσταντινούπολη, στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, με επιτυχία.
Eνας από τους νέους μουσικούς είναι και ο Απόλας Λέρμι, που γεννήθηκε το 1984 στο χωριό Βάρη της Τόνιας στην Τραπεζούντα και σε ηλικία 10 ετών μετανάστευσε μαζί με τους γονείς του στην Κωνσταντινούπολη, όπου και διαμένει. Εκεί διαπίστωσε πως οι μουσικές στην Πόλη είναι ένα μωσαϊκό ήχων. Και η ποντιακή είχε τη δική της θέση. Η μουσική, όμως, από την Τραπεζούντα διέφερε. Ο Απόλας είχε μεγαλώσει με τη λύρα, το νταούλι και το καβάλ, στα παρακάθια (από το αρχαίο παρακάθημαι), τις βραδινές συναντήσεις σε όλο τον ορεινό Πόντο – τόσο στην Τόνια όσο και στον Οφη-, με τα χωριά όπου η μητρική γλώσσα είναι η ρωμαίικη, η πιο κοντινή διάλεκτος στην αρχαία ελληνική.
Ο Απόλας Λέρμι πέρασε τα νεανικά κι εφηβικά του χρόνια στη συνοικία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης. Φοιτητής, διαπίστωσε πως, αν και κανένας από την οικογένειά του δεν ασχολούνταν με τη μουσική, ο ίδιος ένιωθε νοσταλγία για τη μουσική της γενέτειράς του. Ξεκίνησε τη μουσική του περιπλάνηση με τον μπαγλαμά, τον κεμετζέ (ποντιακή λύρα) για να καταλήξει στην κιθάρα. Η αγωνία του ήταν να περάσει τη μουσική και τη γλώσσα της ιδιαίτερής του πατρίδας σε όλη την Τουρκία. Το πρώτο του CD το 2011 είχε τον τίτλο «Καλαντάρ» (Ιανουάριος) κι έτυχε θερμής υποδοχής στην Τουρκία από μεγάλη μερίδα του κοινού, αλλά και καχυποψίας και πολέμου από μερίδα φανατικών εθνικιστών. Μάλιστα, το κλιπ που γύρισε στην Παναγία Σουμελά προκάλεσε περισσότερες αντιδράσεις για όσους δε θέλουν να υπάρχει τίποτε ελληνικό και ποντιακό. Και πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα νέο CD με τον τίτλο «Σάντα», επιλέγοντας αυτόν τον τίτλο ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη όλων αυτών που στο παρελθόν θανατώθηκαν, εξορίστηκαν και βίωσαν ανείπωτο πόνο σε όλη την περιοχή.
Ο Απόλας Λέρμι
Ο Απόλας Λέρμι επισκέφτηκε τα γραφεία του «ΑτΚ» στη Θεσσαλονίκη, με την ευκαιρία των συναυλιών του στην Ελλάδα με τη συνεργασία του με τον Φίλιππο Κεσαπίδη και μας είπε: «Με τα δύο μου CD, ”Καλαντάρ” και ”Σάντα”, θέλησα να δείξω στην Τουρκία πως η μουσική της ιδιαίτερης πατρίδας μου και η γλώσσα της πρέπει να γίνουν γνωστές σε όλη τη χώρα. Μαζί με τον κεμετζέ, το καβάλ και το νταούλι, χρησιμοποίησα και την κιθάρα, προκειμένου να προσεγγίσω τη νεολαία. Aυτό είχε επιτυχία, γιατί μπόρεσα να περάσω τη γλώσσα μας σε όλη την Τουρκία. Οι στίχοι των τραγουδιών είναι στα ποντιακά και στα τούρκικα, έτσι ώστε ο ακροατής να μπορεί να συμμετέχει και να μαθαίνει. Στην αρχή είχαμε αντιδράσεις όταν χρησιμοποίησα ελληνικό – ποντιακό στίχο της Τραπεζούντας, αλλά όσο προχώρησα και καθιερώθηκα, ο κόσμος συνήθισε κι αυτοί που ξέρουν τα ποντιακά το ζητούσαν και με στήριξαν. Εξάλλου σε όλη τη Μαύρη Θάλασσα (Καράντενιζ) μιλάνε ποντιακά, ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές, και η αποδοχή μας είναι μεγάλη. Στην Τουρκία για πρώτη φορά ποντιακό τραγούδι έγινε βιντεοκλίπ κι έχει παιχθεί σε όλα τα κανάλια, ακόμη και στο κρατικό κανάλι. Αυτό είναι ”τα μαλλία μ’ ντ’ έσπριναν”, που πρωτοτραγούδησε ο Χρύσανθος. Είμαι χαρούμενος που έπαιξα στην Ελλάδα και συνεργάστηκα με τον Φίλιππο Κεσαπίδη και τον Νίκο Μιχαηλίδη, αφού έχουμε την ίδια καταγωγή, τον ίδιο πολιτισμό και καταφέραμε να τα βγάλουμε στη σκηνή. Μεγαλώσαμε σε διαφορετικά μέρη, εγώ στην Τουρκία, αυτοί στην Ελλάδα, όμως έχουμε την ίδια κουλτούρα».
Ο Φίλιππος Κεσαπίδης
Συνεργάτης του Λέρμι είναι ο μουσικός από την Ελλάδα Φίλιππος Κεσαπίδης, και με τον τίτλο «Αργατεία» έστησαν τη μουσική συνεργασία τους. Οπως μας λέει ο Φίλιππος Κεσαπίδης, «Αργατεία στον Πόντο σήμαινε εθελοντική βοήθεια, ο ένας στις δουλειές του άλλου. Ετσι κι εμείς οι μουσικοί στήσαμε την εθελοντική μουσική «Αργατεία», όπως ονομάσαμε τις συναυλίες μας, και οι εμφανίσεις μας αγκαλιάστηκαν από το κοινό της Ελλάδας και της Τουρκίας. Εκτός από τη λύρα, χρησιμοποιούμε και άλλα όργανα, όπως το κανονάκι, που είναι το βυζαντινό ψαλτήρι, το καβάλ, που το βλέπουμε σε διάφορους μουσικούς ήχους στον Πόντο και σε όλη την Ανατολή, τα κρουστά, αλλά όλες αυτές οι υπερβάσεις γίνονται για να μπορέσουν να δώσουν μια άλλη νότα στην ποντιακή μουσική και να απευθυνθούμε σε ένα άλλο κοινό, στη νεολαία. Θα πρέπει, όμως, να γίνεται με μεγάλη προσοχή. Να κρατάμε τον ήχο, το χρώμα, γιατί πάντα υπάρχει μια πολύ λεπτή ισορροπία μεταξύ του χρώματος του παραδοσιακού, μέσα από μια μουσική φόρμα, και αυτή η λεπτή ισορροπία μπορεί να παρεκτραπεί ανά πάσα στιγμή, εάν δεν την προσεγγίσουμε με προσοχή. Πλέον θα μιλάμε για άλλη μουσική. Η αλήθεια είναι ότι ο Απόλας εμπνέεται από τα θέματα και τη μουσική του Πόντου και τα μεταφέρει στην κιθάρα του, ώστε να μπορέσει να προσεγγίσει το ακροατήριο της γειτονικής χώρας. Η συνεργασία μας με τους Πόντιους καλλιτέχνες από την Τουρκία είναι μια αμφίδρομη δημιουργική σχέση, εμείς παίρνουμε από αυτούς και αυτοί από εμάς. Παίρνουμε τον αέρα, τις δονήσεις, την ενέργεια με το χώρο και τον τόπο. Διαφορετικά δε βλέπω ποιος είναι ο άλλος δρόμος για την εξέλιξη της μουσικής».
Πηγή: agelioforos.gr
Διαβάστε ακόμη:
Απόλας Λέρμι, από την Τραπεζούντα του Πόντου, στην Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα
Ο Απόλας Λέρμι μάγεψε την Θεσσαλονίκη! Βίντεο