Μαρία Φωκά: Η «Όλγα Μαρκάτου» καταδικάστηκε για κατασκοπεία στη δίκη του Μπελογιάννη

1952. Η Ελλάδα στιγματίζεται από τη δίκη του Νίκου Μπελογιάννη αλλά και όσα παράνομα ακολούθησαν, όπως η εκτέλεσή του για την οποία καταπατήθηκαν όσοι νόμοι υπήρξαν. Ανάμεσα στους συγκρατούμενους του ήταν και η Μαρία Καλλέργη. Το επίθετο ήταν αυτό του τότε συζύγου της, του ηθοποιού Λυκούργου Καλλέργη. Φωκά ήταν το πατρώνυμό της.

Η Μαρία Φωκά, ή αλλιώς η τηλεοπτική Όλγα Μαρκάτου στο Dolce vita, πέθανε σαν σήμερα το 2001 έχοντας ζήσει μια δύσκολη αλλά συναρπαστική ζωή.

Από το Παρίσι στο δικαστήριο

Την περίοδο του πολέμου και του Εμφυλίου η Μαρία Φωκά ήταν μέλος του ΚΚΕ και της Εθνικής Αντίστασης. Την περίοδο της παρανομίας του κόμματος ήρθε σε επαφή με αριστερούς στο Παρίσι, οι οποίοι της έδωσαν χρήματα για να τα μεταφέρει στην Αθήνα. Έλειπε, όμως, ο άνθρωπος στον οποίο έπρεπε να παραδώσει το ποσό και έτσι εκείνη του άφησε ένα σημείωμα σε ένα αρτοποιείο.

Η αστυνομία έκανε έφοδο, βρήκε το σημείωμα και ενοχοποίησε τη νεαρή ηθοποιό. Αυτό ήταν αρκετό για να την κατηγορήσουν –όπως όλους τους κομμουνιστές– για αντεθνική δράση και κατασκοπεία.

Έτσι, το 1952 βρέθηκε συγκατηγορούμενη με τους Νίκο Μπελογιάννη, Ηλία Αργυριάδη, Δημήτρη Μπάτση, Νίκου Καλούμενου, Έλλη Παππά-Ιωαννίδου και πολλούς άλλους στην περίφημη δίκηπου κατέληξε σε εκτελέσεις.

Το Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών με ψήφους 3-2 κήρυξε ένοχη τη Μαρία Καλλέργη «επί σκοπώ κατασκοπείας». Ενώ η αρχική ποινή ήταν ισόβια, τελικά μειώθηκε σε 10 χρόνια κάθειρξη και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων για μία 10ετία.

Οι αγώνες, ο γάμος και η ηθοποιός-κλειδί

Όταν φυλακίστηκε ήταν ήδη ηθοποιός. Γεννημένη στην Κεφαλονιά, είχε σπουδάσει στη Δραματική Σχολή του Κάρολου Κουν και μέχρι το 1948 αποτελούσε βασικό στέλεχος του θιάσου του.

Το ντεμπούτο της στο σανίδι το έκανε την περίοδο των Δεκεμβριανών, το 1944, στη θεατρική μεταφορά του έργου Στέλλα Βιολάντη του Γρηγόριου Ξενόπουλου. Η παράσταση αυτή αποδείχθηκε σημαδιακή, αφού εκεί γνώρισε τον Λυκούργο Καλλέργη.

Έναν χρόνο αργότερα έγινε μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (του οποίου διετέλεσε πρόεδρος το 1977) και έως τη φυλάκισή της συμμετείχε σε πολλές παραστάσεις, εντός και εκτός του Θεάτρου Τέχνης.

Αν και αξιοσέβαστη ηθοποιός στο χώρο (αυτό που σήμερα θα λέγαμε «πολυεργαλείο»), όπως ήταν φυσικό πέρασε δύσκολα λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων. Όταν τελείωσε η περιπέτεια με τη δίκη του Μπελογιάννη, και ήδη μητέρα μίας κόρης, επανήλθε στο σανίδι με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα να της δίνει ρόλο στην περιοδεία που έκανε τότε.

Από εκεί ξεκίνησε η δεύτερη περίοδος των ρόλων της. Λόγω της πολιτικής είχε μείνει πολλά χρόνια εκτός, και σιγά-σιγά άρχισε να παίζει ρόλους μεγάλης σε ηλικία γυναίκας. Όπως αυτόν στο Ένας ιππότης για τη Βασούλα, που πρώτα ανέβηκε στο «Αττικόν» και μετά έγινε ταινία, όπου της πιστώθηκε και η επιτυχία του ρόλου.

Πατάω ένα κουμπί

Η Γειτονιά μας του Κώστα Πρετεντέρη υπήρξε από τις πιο εμβληματικές πρώτες σειρές της εγχώριας τηλεόρασης. Και η Μαρία Φωκά πιστώθηκε την πρώτη της προσωπική τηλεοπτική επιτυχία, ως ξεπεσμένη κυρία Δελακοβία. Και αυτή ήταν μόνο η αρχή.

Συμμετείχε και στην άλλη υπερπετυχημένη σειρά της κρατικής τηλεόρασης, τον Μεθοριακό σταθμό. Αλλά και η αρχή της ιδιωτικής τηλεόρασης της έδωσε δύο επιτυχίες: Στο Και οι 4 ήταν υπέροχες ήταν η μοναδική που έμεινε και στις δύο σεζόν, ενώ έγινε η (τι άλλο;) συμπαθέστατη γιαγιά και στο Εκμέκ παγωτό.

Όσον αφορά την εκτός δουλειά ζωή της, από ένα σημείο μοιραζόταν μεταξύ Ελλάδας και Αγγλίας όπου μένει η κόρη της Ισμήνη Καλλέργη. Για την ιστορία, με τον Λυκούργο Καλλέργη χώρισαν στα τέλη της δεκαετίας του 1950.

Η μεγάλη στιγμή

Και εκεί γύρω στα 80 της την περίμενε ο μεγάλος θρίαμβος. Το Dolce vita ήταν μια ευλογημένη τηλεοπτική στιγμή, από την ώρα της σύλληψης της ιδέας μέχρι το τελευταίο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν.

Φαινομενικά ο ρόλος της Όλγας Μαρκάτου αφορούσε άλλη μία γιαγιά της τηλεόρασης. Επεισόδιο με το επεισόδιο, όμως, ο χαρακτήρας εξελισσόταν. Οι καταστάσεις γίνονταν ακόμα πιο κωμικές, οι ατάκες ακόμα πιο δηλητηριώδεις. Και η Μαρία Φωκά έζησε την τεράστια επιτυχία κατά τη 8η δεκαετία της ζωής της.

Η τελευταία της τηλεοπτική εμφάνιση ήταν στη σειρά Θειοσεβούμενη. Πέθανε στο Λονδίνο χορτασμένη και έχοντας δίπλα της την αγαπημένη οικογένειά της.

Σπύρος Δευτεραίος