Ο θείος Σαμ και η αναζήτηση της χαμένης κυριαρχίας

Οι συνέπειες του ουκρανικού πολέμου, η ανοχή που δείχνει η κυβέρνηση της Αθήνας στις τουρκικές υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα νησιά και η ανυπαρξία της Ευρώπης που έχει ως συνέπεια την αύξηση των τιμών ενέργειας και ειδών διατροφής, είναι θέματα που απασχολούν, εντόνως, πλέον, τους λαούς της Ευρώπης.

Το κυρίαρχο πολιτικό αφήγημα, όπως εκφράστηκε μετά τις αλλαγές του 1990, άρχισε να αμφισβητείται, όπως έδειξαν οι εκλογές στη Γαλλία που εξαφάνισαν, κυριολεκτικά, τα κόμματα που πρωταγωνίστησαν στην πολιτική σκηνή τα τελευταία 40 χρόνια και όπως δείχνουν δημοσκοπήσεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που φέρουν σε υψηλά ποσοστά αντισυστημικά κόμματα. Στην Ιταλία, μάλιστα, το φασιστικό κόμμα έρχεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις ενώ στη Γαλλία, η επίκληση της ακραίας ιδεολογίας της Μαρίν Λεπέν δεν ενοχλεί κανέναν.

Κάτι νέο κυοφορείται σε επίπεδο λαϊκής βάσης το οποίο θα προβάλλει κάποια στιγμή, ακόμη και έντονα, στο δημόσιο χώρο. Όπως και πριν 54 χρόνια σε εκείνον τον Μάη του ’68 που αμφισβήτησε όλη τη μεταπολεμική πορεία της Ευρώπης και εισήγαγε νέες αντιλήψεις από την πολιτική ως την κοινωνία.

Στην Ελλάδα η κυβέρνηση δείχνει μια ανεξήγητη παθητικότητα απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις. Και δεν μιλάμε για τις γνωστές. Ακόμη και ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ εξέφρασε την απορία του για το μέγεθός της. Θεώρησε αδιανόητες τις 40 τόσες υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένες περιοχές.

Η Τουρκία δεν αμφισβητεί κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας. Αμφισβητεί την εδαφική επικράτεια και την κυριαρχία της χώρας. Και αυτό στην Αθήνα δεν θέλουν να το συνειδητοποιήσουν..

Είναι τρομακτική, σε βάρος μας, η σύγκριση σε διεθνές επίπεδο σε ό,τι αφορά την προάσπιση της κυριαρχίας της χώρας και, συνεπώς, της ύπαρξής της ως κράτους.

Ο Δανός υπουργός Εξωτερικών κάλεσε πριν λίγες ημέρες, τον Ρώσο πρέσβη για να διαμαρτυρηθεί για παραβίαση, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Δανού επισήμου, του εναέριου χώρου της χώρας του από ρωσικό αναγνωριστικό, για μερικά δευτερόλεπτα, όπως ο ίδιος έγραψε σε τουίτερ του. Δηλαδή ένα ρωσικό αναγνωριστικό αεροπλάνο, προφανώς χωρίς οπλισμό, παραβιάζει τον εναέριο χώρο της Δανίας για μερικά δευτερόλεπτα και γίνεται χαμός.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, όχι οι καθημερινές παραβιάσεις αλλά και οι υπερπτήσεις κατάντησαν ρουτίνα.

Ούτε, φυσικά, ασχολείται με αυτές και το NATO, στον Γενικό Γραμματέα του οποίου κατέφυγε ο πρωθυπουργός για προστασία. Η στάση του κ Γενς Στόλτενμπεργκ στα ελληνοτουρκικά είναι απολύτως προκλητική σε βάρος της Ελλάδας όπως είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν οι κινούμενοι στο διαδίκτυο από ένα βίντεο συνέντευξής του στο CNN πριν μερικά χρόνια. Αξίζει να το δείτε: https://www.youtube.com/watch?v=YjWY2mnvJYU

Στην ελληνική κοινωνία έχει διαμορφωθεί μια κυρίαρχη εντύπωση πως αν η χώρα αντιδράσει στην τουρκική προκλητικότητα θα κινδυνεύσει με πόλεμο.

Συνεπώς, αφήνεται να εννοηθεί πως το δίλημμα είναι αποδοχή των προκλήσεων, ίσως και μερικών υποχωρήσεων ή πόλεμος. Θεωρούν, δε, πως η Ελλάδα με την κατευναστική, ως σήμερα, πολιτική δεν έχει χάσει τίποτε από την Τουρκία. Είναι έτσι;

• Το πρώτο που χάνει η Ελλάδα είναι η αίσθηση που έχει η διεθνής κοινότητα για την χώρα. Τη θεωρεί ότι δεν μπορεί να προασπίσει την κυριαρχία της. Και αυτό έχει συνέπειες στο πως την αντιμετωπίζει και σε μια σειρά άλλων ζητημάτων. Τη θεωρεί μειωμένης κυριαρχίας.
• Το δεύτερο είναι πως με τις συνεχείς υποχωρήσεις της Ελλάδας η Τουρκία διαμορφώνει ντε φάκτο καταστάσεις τις οποίες αύριο θα διεκδικήσει και θα ασκήσει δικαιώματα σ’ αυτές.
• Το τρίτο είναι πως δεν μπορεί η χώρα να ασκήσει δικαιώματα που απορρέουν από όσα δικαιούται και θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ανάπτυξή της.
• Το τέταρτο πως με τις συνεχείς υποχωρήσεις η Τουρκία θεωρεί πως μπορεί να δορυφοροποιήσει, αν όχι να καταλάβει τη χώρα.

Υπάρχει, λοιπόν, ένα πρόβλημα: Αν η Ελλάδα είναι κυρίαρχη χώρα. Το ερώτημα υπογραμμίζεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι ολόκληρη η χώρα έγινε βάση των ΗΠΑ χωρίς κανένα αντάλλαγμα. Απολύτως κανένα.

Με την Τουρκία που από το 1974 μέχρι σήμερα κλιμακώνει μια πολιτική αμφισβήτησης της ύπαρξης της Ελλάδας ως ανεξάρτητου κράτους, (1974 απαγόρευση ερευνών στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, 1996 Γκρίζες ζώνες, 2017 Γαλάζια Πατρίδα) υπάρχει ένα σοβαρό θέμα.

Μέχρι ποιου σημείου όλο το πολιτικό σύστημα που ακολουθεί κατευναστική πολιτική είναι διατεθειμένο να υποχωρήσει; Υπάρχουν κόκκινες γραμμές;

Όχι, μας λένε, οι κόκκινες γραμμές είναι επικίνδυνες αλλά υπάρχει η αποτροπή η οποία ενισχύεται. Αλλά τι εννοούμε αποτροπή; Αποτροπή σημαίνει ο αντίπαλος να υπολογίζει την υπόστασή σου και την αποφασιστικότητά σου και να μην σε αμφισβητεί. Την στιγμή που σε αμφισβητεί, δεν υπάρχει αποτροπή. Ή, τουλάχιστον, η αποτροπή σου δεν είναι αξιόπιστη. Και εδώ αναδύεται μια κυρίαρχη, επικίνδυνη αντίληψη της «ευέλικτης προσαρμογής», του είδους «το αιγαίο δεν είναι λίμνη ελληνική» ή της λογικής «να τα βρούμε με την Τουρκία στο σημείο που εφάπτεται το διεθνές Δίκαιο με την γεωγραφία».

Με την Τουρκία, και τον πόλεμο πρέπει να αποφύγουμε και «να τα βρούμε». Αλλά πως; Πάντως, όχι με απώλεια κυριαρχίας ή κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Το ζήτημα που αναδύεται με όσα συμβαίνουν τελευταία είναι η επίτευξη αξιόπιστης αποτροπής. Τρόποι υπάρχουν αλλά και η σημερινή κυβέρνηση δεν θέλει να τους ακολουθήσει.

Και, όπως είπε ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ, το θέμα θα τεθεί από τον πρωθυπουργό στον κ. Μπάιντεν. Δηλαδή, ο θείος Σαμ υποκαθιστά την κυριαρχία της χώρας.