pontosnews.gr
Τετάρτη, 14/05/2025
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
pontosnews.gr
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων

Τα Φώτα στο Αϊβαλί – Οι αναμνήσεις του Φώτη Κόντογλου

Οι βουτηχτάδες και το τελετουργικό, όπως τα έχει περιγράψει ο Φώτης Κόντογλου στο έργο «Το Αϊβαλί η πατρίδα μου»

6/01/2023 - 9:32πμ
Θεοφάνια στο Αϊβαλί το 1920. Το καΐκι με τους επισήμους (πηγή: Twitter / My Anatolia)

Θεοφάνια στο Αϊβαλί το 1920. Το καΐκι με τους επισήμους (πηγή: Twitter / My Anatolia)

Κοινοποίηση στο FacebookΜοιράσου το στο TwitterΜοιράσου το στο Whatsapp

Αναστοχαστικό, νοσταλγικό αλλά και ένα πολύτιμο ντοκουμέντο είναι το έργο Το Αϊβαλί η πατρίδα μου, του Φώτη Κόντογλου. Σε αυτή τη συλλογή διηγημάτων ο λογοτέχνης (και ζωγράφος και αγιογράφος) περιγράφει γεγονότα και ιστορίες από τη λατρεμένη πατρίδα, εκεί όπου έζησε τα νεανικά του χρόνια.

Βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών, το βιβλίο περιλαμβάνει ένα πολύ γνωστό διήγημα με τίτλο «Τα Φώτα στο Αϊβαλί».

Στα θαλασσινά τα μέρη ρίχνουνε το Σταυρό, ύστερ’ από τη Λειτουργία των Θεοφανίων. Έτσι τον ρίχνανε και στην πατρίδα μου, κ’ ήτανε ένα θέαμα έμορφο και παράξενο…

Όλοι έτοιμοι για την ρίψη του Σταυρού. Ξεκινούσε η συνοδεία από τη Μητρόπολη. Μπροστά πηγαίνανε τα ξαφτέρουγα και τα μπαϊράκια, κ’ ύστερα πηγαίνανε οι παπάδες με τον δεσπότη, ντυμένοι με τα χρυσά τα άμφια, παπάδες πολλοί κι αρχιμαντρίτες, γιατί η πολιτεία είχε δώδεκα εκκλησίες, και κατά τις επίσημες μέρες στις μικρές ενορίες τελειώνανε γλήγορα τη Λειτουρ­γία και πηγαίνανε οι παπάδες στη μητρόπολη, για να γίνεται η γιορ­τή πιο επίσημη.

Οι ψαλτάδες ήτανε και κείνοι κάμποσοι κ’ οι πιο καλλίφωνοι, και ψέλνανε με μεγαλοπρέπεια βυζαντινά, δηλαδή ελ­ληνικά, κι όχι σαν σήμερα που τρελαθήκαμε και κάναμε την ψαλ­μωδία μας σαν ανάλατα και ξενικά θεατρικά τραγούδια. Από πίσω ακολουθούσε λαός πολύς.

Σαν φτάνανε στ’ Αγγελή τον Γιαλό, όπως λέγανε κείνη την ακρογιαλιά, ο δεσπότης με τους παπάδες ανεβαίνανε σε μια μεγάλη σανιδωτή σάγια εμορφοσκαρωμένη, για να κάνουνε τον Αγιασμό.

Ο κόσμος έπιανε την ακρογιαλιά κι ανέβαινε ο καθένας όπου εύρισκε, για να μπορεί να βλέπει. Τα σπίτια που ήτανε ένα γύρο γεμίζανε κόσμο. Οι γυναίκες θυμιάζανε από τα παραθύρια. Από το μέρος της θάλασσας ήτανε μαζεμένα ίσαμε 100 καΐκια και βάρκες αμέτρητες, με τις πλώρες γυρισμένες κατά το μέρος που στεκότανε ο δεσπότης.

Έτσι που ήτανε παραταγμένα τα καΐ­κια, μοιάζανε σαν αρμάδα που θα κάνει πόλεμο. Πιο ανοιχτά, κατά το πέλαγο, έβλεπες φουνταρισμένα τα μεγάλα καΐκια, γεμάτα κόσμο και ‘κείνα. Άλλα πάλι είχανε περιζωσμένες τις βάρκες που βρισκόντανε γιαλό, κ’ ήτανε κι αυτά γεμάτα κόσμο, προ πάντων θαλασσινοί και παιδομάνι.

Έργο που συμπεριλήφθηκε στην περιοδική έκθεση «Φωτίου Κόντογλου Κυδωνιέως. Φαντασία και χειρ», που φιλοξενήθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο το 2015-16

Σ’ αυτά τα μέρη κάνει πολύ κρύο, και τις πιο πολλές φορές οι αντένες των καραβιών ήτανε χιονισμένες, ένα θέαμα πολύ έμορφο. Απάνου στα ξάρτια και στις σκαλιέρες, στις γάμπιες και στα μπαστούνια των καραβιών ήτανε σκαλωμένοι πλήθος θαλασσινοί, μεγάλοι και μικροί. Η θάλασσα ήτανε κοιμισμένη, μπουνάτσα.

Κρούσταλλα κρεμόντανε από τα ξάρτια σε πολλά καΐκια. Κρύο τάρταρος. Στην κάθε βάρκα από κείνες που είχανε κοντοζυγώσει στη στε­ριά και περιμένανε να πέσει ο Σταυρός στη θάλασσα, στεκόντανε από ένα-δυο νοματέοι απάνω στην πλώρη, ενώ άλλοι δυο ήτανε στα κουπιά.

Αυτοί που στεκόντανε ορθοί στην πλώρη, ήτανε ολόγυμνοι, εξόν ένα άσπρο βρακί που φορούσανε σαν πεστιμάλι. Οι πιο πολλοί ήτανε σαν θεριά, χεροδύναμοι, πλαταράδες, χοντρολαίμηδες, μαλλιαρόστηθοι, τα κορμιά τους ήτανε κόκκινα από το κρύο.

Τα ποδάρια τους ήτανε γερά και φουσκωμένα σαν αδράχτια, θαλασσάνθρωποι, γεμιτζήδες, κοντραμπατζήδες, ψημένοι με τ’ αλάτι. Οι πιο πολλοί είχανε ριχμένες στις πλάτες τις γούνες τους, για να μην παγώσουνε. Ένα-δυο όμως στεκόντανε γυμνοί και κάνανε κάπου-κάπου το σταυρό τους. Μα το μάτι τους ήτανε καρφωμένο στο μέρος που θα ‘ριχνε το Σταυρό ο δεσπότης.

Ανάμεσα στους γυμνούς ήτανε ο Κωστής, ο Γιωργάρας, ο Στρατής ο Μπεκός, ο Γιωργής ο Σόνιος, ο Δημητρός ο Μπούμπας, Πέτρος ο Κλόκας, ο Βασίλης ο Αρναούτης, ο παλαβο-Παρασκευάς κι άλλοι. Σαν να τους βλέπω μπροστά μου. Ο Γιωργάρας ήτανε μιαν ανθρωπάρα θηρίο, σαν Κουταλιανός, με μουστάκια μαύρα, μ’ έναν λαιμό σαν βαρέλι. Είχε δεμένο στο κεφάλι του ένα μαντίλι κ’ ήτα­νε ίδιος κουρσάρος. Ακουμπούσε απάνω σ’ ένα κοντάρι, λες κ’ ήτανε ο Ποσειδώνας ζωντανός.

Ο Δημητρός ο Μπούμπας ήτανε ένα άλλο θεριόψαρο, χοντρός και κοντόφαρδος, μαυριδερός σαν Σαρακηνός, και καθότανε ανεκούρκουδος, σκεπασμένος με τη γούνα του, με το μάτι του καρφωμένο στον δεσπότη.

Ο Πατσός ο Αράπης, ο λεγόμενος παλαβο-Παρασκευάς, είχε γένεια κατσαρά και κόκκινα και το πετσί του ήτανε από φυσικό του κόκκινο. Στο κορμί ήτανε αντρειωμένος και σβέλτος σαν τζαμπάζης και δεν χαμπάριζε ολότελα από κρύο. Στο σουλούπι ήτανε ίδιος Ρούσος.

Αυτός ήτανε ανεβασμένος απάνω στα ξάρτια σε μια μπρατσέρα φουνταρισμένη, και στεκότανε δίχως να σαλέψει, σαν τ’ άγαλμα. Μυστήριο πώς δεν πάγωνε!

O Πέτρος ο Κλόκας ήτανε ο μονάχος που δε φορούσε βρακιά. Αυτός ήτανε ευρωπαϊσμένος, φορούσε στενό πανταλόνι και ναυτικό σκουφί. Στο κορμί ήτανε λιγνός και μάγκας στο σχέδιο. Τα χέρια του τα ‘χε μπλεγμένα μπροστά στο στήθος του και σουλατσάριζε απάνω στη βάρκα, ολοένα μιλούσε κ’ έκανε και κάμποσα θεατρικά.

Σαν σίμωνε λοιπόν η συνοδεία στη θάλασσα, κι ακουγότανε από μακριά η ψαλμωδία, γινότανε μεγάλος αλαλαγμός απάνω στις βάρκες. Οι βουτηχτάδες πετούσανε τις γούνες τους κ’ οι άλλοι τραβούσανε τα κουπιά, για να ‘ναι οι βάρκες τους κοντά στο μέρος πού θα ‘πεφτε ο Σταυρός. Άλλοι φωνάζανε από τα ξάρτια, άλλοι μαλώνανε, άλλοι ανεβαίνανε στις κουπαστές για να δούνε. Τέλος φτάνανε οι στρατιώτες και ταχτοποιούσανε τον κόσμο.

Μπροστά πήγαινε ο αξιωματικός ο Τούρκος κι άνοιγε τον δρόμο να περάσει ο δεσπότης, κ’ έλεγε: «Γιόλ βέριν εφεντιά!» – δηλαδή: «Κάνετε δρόμο στον αφέντη!» Ο στρατός αραδιαζότανε σε παράταξη κ’ οι ψαλτάδες ψέλνανε πολλές φορές «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε».

Στο τέλος το ‘ψελνε κι ο δεσπότης κ’ έριχνε το Σταυρό στη θάλασσα. Αλαλαγμός σηκωνότανε μέσα στη θάλασσα. Οι βάρκες και τα καΐκια καργάρανε τα κουπιά και τρακάρανε το ‘να τ’ άλλο.

Οι πλώ­ρες χτυπούσαμε η μια την άλλη. Κουπιά, κοντάρια, καμάκια, απόχες μπερδευόντανε μεταξύ τους. Οι βουτηχτάδες πέφτανε στο νερό κ’ ή θάλασσα άφριζε σαν να παλεύανε σκυλόψαρα. Πολλοί απ’ αυτούς κάνανε ώρα πολλή ν’ ανεβούνε απάνω, παίρνανε μακροβούτι και ψάχνανε στον πάτο να βρούνε το Σταυρό. Για μια στιγμή φανερωνότανε κανένα κεφάλι και βούλιαζε γλήγορα πριν να το δεις.

Άξαφνα βγήκε ένα κεφάλι με κόκκινα γένεια κ’ ένα χέρι ξενέρισε και βαστούσε το Σταυρό. Ήτανε ο παλαβο-Παρασκευάς. Με δυο-τρεις χεροβολιές κολύμπησε κατά το μέρος του δεσπότη και σκάλωσε στην αραξιά. Έκανε μετάνοια και φίλησε το χέρι του κ’ έδωσε το Σταυρό. Ο δεσπότης τον πήρε, τον ασπάστηκε και τον έβαλε στον ασημένιο δίσκο κ’ υστέρα έδωσε το δίσκο στον Παρασκευά.

Οι ψαλτάδες πιάσανε πάλι και ψέλνανε κι ο κόσμος αλάλαζε. Ύστερα η συνοδεία τράβηξε πάλι για την εκκλησιά. Ο Παρασκευάς θεόγυμνος, με το δίσκο στα χέρια, γύριζε στους μεγάλους καφενέδες και στις ταβέρνες κ’ έρριχνε ο κάθε ένας ό,τι ρεγάλο ήθελε. Τόσες ώρες ολόγυμνος και βρεμένος, με παγωμένο βρακί, μήτε κρύωνε, μήτε κάνε τους ώμους του δεν ανεσήκωνε.

Όπως ήτανε κοκκινογένης αστακόχρωμος, έλεγε κανένας πώς ήτανε ο Σκύθης Ανάχαρσις, που γύριζε τον χειμώνα γυμνός μέσα στην Αθήνα τα παλιά τα χρόνια, κ’ οι Αθηναίοι τον ρωτούσανε γιατί δεν κρυώνει, κι αυτός αποκρινότανε πως όλο το κορμί του είναι σαν το κούτελο, που δεν κρυώνει ποτές. Την ώρα που έπεφτε ο Σταυρός στη θάλασσα, όλα τα καΐκια και τα καράβια, που ήτανε φουνταρισμένα ανοιχτά στο πέλαγο, γυρίζανε την πλώρη τους κατά την Ανατολή, από κει που ήρθε ο Χριστός στον κόσμο.

ΚοινοποίησηTweetSend
google news

Ακολουθήστε μας στο Google News

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Το Αμερικανικό Κολέγιο στη Σμύρνη (πηγή: levantineheritage.com)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδος: Γιορτάζει τα 150 χρόνια του με ένα μουσικό αφιέρωμα που συνδέει τη Σμύρνη με την Αθήνα

12/05/2025 - 5:02μμ
Μπιμπίλα, δαντέλα με τη βελόνα στη Νέα Μάκρη Αττικής (φωτ.: Υπουργείο Πολιτισμού)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

Μπιμπίλα, η μικρασιατική δαντέλα: Από τη Νέα Μάκρη Αττικής στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

7/05/2025 - 6:36μμ
(Φωτ.: facebook / ΕΣΤΙΑ Νέας Σμύρνης)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

«Εστία» Νέας Σμύρνης: Ένα ζευγάρι τσόκαρα χαμάμ από τη Μικρασία, το έκθεμα του μήνα

3/05/2025 - 2:00μμ
(Πηγή: Μανώλης Μεγαλοκονόμος, «Η Σμύρνη – Από το αρχείο ενός φωτορεπόρτερ», εκδ. Ερμής, 1992)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

Φιλιώ Χαϊδεμένου: Όλη νύχτα ράβαμε σημαίες – Σαν σήμερα το 1919 ο ελληνικός στρατός αποβιβάζεται στη Σμύρνη

2/05/2025 - 9:08πμ
Μυτιλήνη, 1914. Άφιξη ατμόπλοιων γεμάτα πρόσφυγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας (πηγή: Φωτογραφικό Αρχείο ΙΕΕΕ–ΕΙΜ)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

Στη δίνη της Μικρασιατικής Καταστροφής: Η μάνα που παράτησε το 2χρονο κορίτσι της, και έχασε άλλα δύο

1/05/2025 - 10:29μμ
Έτοιμο το σκηνικό για το υπαίθριο γλέντι της Πρωτομαγιάς στη Νέα Γωνιά Χαλκιδικής (φωτ.: Πολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Νέας Γωνιάς)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

Νέα Γωνιά Χαλκιδικής: Και φέτος η Πρωτομαγιά γιορτάζεται με υπαίθριο μικρασιατικό γλέντι

1/05/2025 - 12:40μμ
(Φωτ.: facebook / Giannis Demirtzoglou)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

Κωνσταντινούπολη: Στις «ρίζες» του ταξίδεψε το Ζωγράφειο Λύκειο

29/04/2025 - 10:17μμ
(Φωτ.: facebook.com/keskeki.melissia)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

65ο Κεσκέκι στα Μελίσσια: Αναβίωσε και φέτος το αγιωργίτικο έθιμο από το Γκιούλμπαξε της Μικράς Ασίας

26/04/2025 - 11:30πμ
Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου στα ερείπια της Παναγίας Παραμυθίας, στο Φανάρι (φωτ.: Φως Φαναρίου)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

Κωνσταντινούπολη: Επιτάφιος στα «ωραιότερα ερείπια», την Παναγία Παραμυθία

19/04/2025 - 1:40μμ
Ο εμβληματικός ναός της Τενέδου και το καμπαναριό του (φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ - ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ

Τένεδος: «Ανάσταση» για τον εμβληματικό ναό του νησιού, με την ελπίδα για ανάσταση της ελληνικής κοινότητας

19/04/2025 - 10:06πμ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

(Πηγή φωτ.: x.com/HRHMBNSALMAAN)

Ριάντ: Συνάντηση Τραμπ-Αλ Σάρα με κερδισμένο τον… Ερντογάν

10 λεπτά πριν
(Φωτ. αρχείου: ΜΟΤΙΟΝΤΕΑΜ /Φανή Τρυψάνη)

Δίκη «Σπαρτιατών»: Αθωώθηκαν όλοι οι κατηγορούμενοι – Οι ψηφοφόροι ήξεραν είπε ο πρόεδρος του δικαστηρίου

40 λεπτά πριν
Από την έκρηξη προκλήθηκαν μόνο μικρής έκτασης υλικές ζημιές στην είσοδο της πολυκατοικίας (φωτ.: EUROKINISSI/Γιάννης Παναγόπουλος)

Επίθεση με γκαζάκια στην πολυκατοικία όπου διαμένει ο Μ. Χαρακόπουλος – «Όσοι συστηματικά υπονομεύουν τη δικαιοσύνη, ρίχνουν νερό σε ένα νέο κύκλο τρομοκρατίας»

1 ώρα πριν
(Φωτ.: Ελληνική Ομοσπονδία Ταεκβοντό)

Παγκόσμιο πρωτάθλημα ταεκβοντό: Ασημένιο μετάλλιο ο Νικολάου

2 ώρες πριν
Ορφανά που περιμάζεψε η Near East Relief από τους δρόμους της Σαμψούντας (πηγή: neareastmuseum.com)

Τα ορφανά των Ποντίων – Το τιτάνιο έργο διάσωσης και ο ρόλος του Λάμπρου Λαμπριανίδη

2 ώρες πριν
Ορισμένα από τα αντικείμενα που κατασχέθηκαν στα σπίτια των συλληφθέντων (φωτ.: Γραφείο Τύπου Ελληνικής Αστυνομίας)

Στον εισαγγελέα οι έξι συλληφθέντες για τα επεισόδια στη Νομική Σχολή – Ποιες κατηγορίες αντιμετωπίζουν

3 ώρες πριν

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ

pontosnews.gr

Ειδήσεις και άρθρα για τον Πόντο και τη Μ. Ασία, αλλά και την επικαιρότητα στην Ελλάδα, τον Κόσμο και την Ομογένεια. Πλούσια θεματολογία ποικίλης ύλης με έμφαση σε πολιτιστικά δρώμενα.

Copyright © 2025 pontosnews.gr
Made by minoanDesign

  • TAYTOTHTA
  • ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
  • ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
  • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δεν βρέθηκαν αποτελέσματα
Προβολή όλων
  • ΑΡΧΙΚΗ
  • ΠΟΝΤΟΣ
    • ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
    • ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
    • ΙΣΤΟΡΙΑ
    • ΠΑΡΑΔΟΣΗ
    • ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
    • ΣΥΛΛΟΓΟΙ
    • ΛΕΞΙΚΟ
  • ΕΛΛΑΔΑ
  • ΚΥΠΡΟΣ
  • ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ
  • ΠΟΛΙΤΙΚΗ
  • ΓΝΩΜΕΣ
    • Μάρκος Τρούλης
    • Παντελής Σαββίδης
    • Σάββας Καλεντερίδης
    • Θεόφιλος Πουταχίδης
  • ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
  • ΑΜΥΝΑ
  • ΚΟΣΜΟΣ
  • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
  • ΥΓΕΙΑ
  • ΠΕΡΙΕΡΓΑ
  • ΣΥΝΤΑΓΕΣ
  • ΠΙΣΤΗ
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
  • ΤΑΞΙΔΙ
  • ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
  • PONTOS BLOG

Copyright © 2024 pontosnews.gr
Made by minoanDesign