Ο Τάκης Βαμβακίδης μεγάλωσε υπό τους ήχους της ποντιακής λύρας, μέσα στα καπνοχώραφα της Αετοράχης (Βελεσνίκο) στην Ελασσόνα. Σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αλλά η υποκριτική ήταν αυτή που κέρδισε την καρδιά του. Άλλωστε, την τέχνη αυτή την υπηρετεί με την καρδιά και την ψυχή του.
Και βρίσκει τρόπους να τη «χρησιμοποιεί» για να συμβάλει στη διάσωση της ποντιακής διαλέκτου και παράδοσης. Γιατί όπως είπε και στη συνέντευξή του στο pontosnews.gr: «Αν το παραδεχτώ ότι θα σβήσει η ποντιακή γλώσσα, θα πεθάνω».
Θα ήθελα να κάνουμε ένα μικρό ταξίδι στο παρελθόν. Την πρώτη παράσταση που είδατε. Τι θυμάστε από εκείνη την ημέρα;
Τόσο πίσω… είναι συγκινητικό…
Λοιπόν. Κινηματογράφος «Ολύμπιον», των αδερφών Κωνσταντινίδη στην Ελασσόνα. Πήγαμε με το σχολείο για να δούμε το έργο Του φτωχού τ’ αρνί με το Γιώργο Φούντα, θεό επί της σκηνής.
Μαγεύομαι. Η τάξη μου φεύγει ομαδικά για το σχολείο, με υπεύθυνη την κυρία Σουγγέρη και εγώ στο καμαρίνι, αναζητώ τον Γιώργο Φούντα. Του λέω: θέλω να γίνω ηθοποιός. Αυτός με κοίταξε και μου απάντησε: «Πες το στη μάνα σου πρώτα» και χαμογέλασε.
Πολλά χρόνια αργότερα, έπαιζα στο «Βεάκειο» στον Πειραιά το Τρις εξαμαρτείν του Αλέκου Σακελλάριου. Ο Γιώργος Φούντας, ήταν στην πλατεία. Ευγενής όπως ήταν, ήρθε στα καμαρίνια. Λιποθύμησα…
Και η πρώτη φορά που συμμετείχατε σε παράσταση;
Στην κατασκήνωση του Κοκκινοπλού, μαθητής τότε του δημοτικού, έπαιξα πρώτη φορά σε σκετς του δασκάλου μου, Νίκου Γκανάτσιου, ενώπιον κοινού. Ακόμη θυμάμαι, τα γέλια των μαθητών και δασκάλων.
Μεγαλώσατε σε ένα καπνοχώρι. Δύσκολα χρόνια, όπως έχετε πει. Όμως οι γονείς σας φρόντισαν να έχετε τη μόρφωση που εκείνοι δεν έτυχε, λόγω των συνθηκών, να αποκτήσουν. Ποιες είναι οι πιο έντονες αναμνήσεις των παιδικών σας χρόνων;
Μέσα στα χωράφια γεννηθήκαμε. Στα αυλάκια. Νύχτα μέρα άνεμος, βροχή, καύσωνες, σωλήνες, μπεκ, ποτίσματα, ξεροπήγαδα. Σκληρά χρόνια, αλλά γνήσια, λεβέντικα, καθαρά.
Ζάχαρη με νερό το φαγητό και για επιδόρπιο χαλβά και θρεψίνη από τον Μύτικα, βερεσέ. Στην καπνοπούληση τον ξοφλάγαμε. Και μετρητά μας έδινε όταν ξεμέναμε και δεν είχαμε να γυρίσουμε στο χωριό.
Όταν πηγαίναμε στο Γυμνάσιο και μέναμε στην Ελασσόνα, φαγητά μας φέρνανε με τη σειρά οι γονείς μας από το χωριό. Το Βελεσνίκο Ελασσόνας, απέναντι από την πανέμορφη Τσαριτσάνη, χωριό του αδικημένου Γιώργου Μητσιμπόνα.
Οι γονείς μας ήθελαν να μάθουμε γράμματα για να γλυτώσουμε από τα χωράφια και τα βάσανα με τους εμπόρους-τοκογλύφους, ληστές.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πιο συγκλονιστική στιγμή της ζωής μου, όταν ντάλα καλοκαίρι ο πατέρας μου, το άγιο αυτό πλάσμα, στο χωράφι εξαντλημένος έκανε λάθος και αντί να πιει νερό, ήπιε από το μπιτόνι βενζίνη και τον σηκώσανε ψηλά λιπόθυμο οι συγγενείς. Από τη βεράντα εγώ και η αδερφή μου η Ελένη –παιδιά δημοτικού σχολείου τότε– ουρλιάζαμε. Μας μεγάλωσαν με μεγάλες θυσίες οι γονείς μας. Ήρωες… άγιοι!
Τι αναμνήσεις έχετε από τους παππούδες σας σχετικά με την καταγωγή σας;
Μυθικές. Συγκλονιστικές. Ασύλληπτες. «Ακαδημίες Τραπεζούντος» ήταν οι παππούδες μας. Θησαυρός. Η πρώτη γενιά που ήρθε από την πατρίδα έφυγαν όλοι. Είμαστε ορφανοί… είμαστε σαν σε έρημο, χάσαμε τον δρόμο μας.
Θυμάμαι που ο παππούς μου, ο Χρήστος, που είχε το παρατσούκλι «Χαράκουλας» και ήταν ψάλτης στην εκκλησία, έλεγε πως οι Τούρκοι έπαιρναν τα παιδιά με καραβάκια στη θάλασσα και ύστερα γυρίζανε άδεια… Έγιναν φρικτά εγκλήματα.
Έχετε πάει στα πατρογονικά σας εδάφη;
Δυστυχώς ακόμη όχι. Μεγάλη ευθύνη και τεράστιο κενό… ντρέπομαι γι’ αυτό.
Παρότι σπουδάσατε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, σας κέρδισε η υποκριτική τέχνη. Ποια ήταν η αντίδραση των δικών σας όταν το ανακοινώσατε;
Πράγματι με κέρδισε. Έγινε χωρίς να το καταλάβω. Η αγάπη των γονιών μου μεταφράστηκε και σε αυτήν την περίπτωση με απόλυτη καλοσύνη και κατανόηση για την επιλογή μου. Με στήριξαν, με πίστεψαν και τους δικαίωσα εν μέρει… Ήτανε χαρούμενοι που έγινα ηθοποιός.
Ποια συμβουλή του πατέρα σας κρατάτε ως πολυτιμότερη;
Να αγωνίζομαι να αλλάξει η κοινωνία και να στηρίζω αφιλοκερδώς τους ποντιακούς συλλόγους σε εκδηλώσεις. Ακόμη, ο πατέρας μου, μου έλεγε: «Να μη φοβάσαι τίποτα. Και τα μισά να είναι καλά, να παλέψεις και για τα άλλα. Τα έτοιμα τα δώρα δεν έχουν αξία. Ο πλούτος καταστρέφει τον άνθρωπο και τις κοινωνίες».
Ποια συμβουλή έχετε δώσει εσείς στο παιδί σας;
Να αγαπάει και να λέει καλημέρα!!!
Μια μικρή κοινότητα όπως η Αετοράχη, έχει δικό της θέατρο πολλά χρόνια τώρα. Είναι ένα έργο, παρακαταθήκη για πολλές γενιές και οφείλει την ύπαρξη του και σε εσάς. Πως νιώθετε κάθε φορά που μια παράσταση ανεβαίνει στο θέατρο του χωριού σας;
Ιερή υπόθεση. Ιερή στιγμή. Η ιδέα ήτανε δική μου. Με στήριξαν όμως οι χωριανοί, η εκκλησία μας, οι μετανάστες συγχωριανοί μας αλλά και οι φίλοι από τα γειτονικά χωριά. Ο εργολάβος και ευεργέτης μας ο Κώστας Τριανταφύλλου, οι μαστόροι του χωριού μας, ο Στέλιος Δημητριάδης και ο Χρήστος Συμεωνίδης. Αφιλοκερδώς πρόσφερε τις υπηρεσίες του και Γιάννης Τσιαντούλας, μηχανικός από το Δομένικο.
Ιδιαίτερα, ο Λάμπρος Χατζής, ο σιδεράς από την Ελασσόνα. Χρυσός άνθρωπος. Θυμάμαι που έλεγε όταν φτιάχναμε το θέατρο ότι δεν φτιάχνουμε θέατρο αλλά εκκλησία, ναό.
Η πρώτη φορά που σας είδα στο θεατρικό σανίδι ήταν στην παράσταση Ωχ, τα νεφρά μου. Αν και έχουν περάσει πολλά χρόνια, έχει αφήσει πολύ έντονα συναισθήματα, κάτι που σαφέστατα οφείλεται στην ερμηνεία σας. Με ποιον τρόπο σας «άγγιξε» η ενσάρκωση αυτού του χαρακτήρα;
Όλα τα βαθιάς άροσης θέματα στη ζωή μου αγγίζεις! Χαίρομαι για τη σκέψη και φαντασία και γνώση σου. Το έργο Ωχ τα νεφρά μου του Μπάμπη Τσικληρόπουλου μαζί με αυτό που παίζω τώρα. Νόστος ρίζα μ’ και λαδί μ’ του Δημήτρη Πιπερίδη, είναι οι κορυφαίες μου καλλιτεχνικές στιγμές. Ηθικά, συναισθηματικά και ερμηνευτικά.
Βέβαια είχα συμπαίκτες μαγικούς ηθοποιούς. Τον Σταμάτη Τζελέπη, την Αθηνά Δόμπρου, τον Γιώργο Κυριακίδη και σκηνοθέτη τον δάσκαλο των δασκάλων, Γιώργη Χριστοφιλάκη.
Τον αγάπησα τον ρόλο του Μπούλη. Είχαμε κοινά σημεία. Τον ζούσα. Θέλω με αυτόν τον ρόλο, να κρεμάσω τα παπούτσια μου.
Έχετε ταυτιστεί με κάποιον από τους ρόλους που έχετε ερμηνεύσει;
Έχω ταυτιστεί απόλυτα με τον ζωντανό Καραγκιόζη που παίζω 27 χρόνια και 99% με τον Μπούλη. Τον Παντελή που παίζω τώρα και τον Παυλίδη που έπαιξα στο Κόκκινο Ποτάμι.
Γιατί πιστεύετε πως το Κόκκινο Ποτάμι βρήκε τόσο μεγάλη αποδοχή από τον κόσμο;
Γιατί ήτανε συγκλονιστικές οι αλήθειες που ειπώθηκαν. Και καλογραμμένες. Όσο για την παραγωγή του Μανούσου Μανουσάκη και τη σκηνοθεσία του, καταπληκτικές!
Ο Πόντος είναι ηφαίστειο πόνου, αλήθειας και νοσταλγίας. Να προσέχετε, θα εκραγεί…
Όταν είστε στη σκηνή και βλέπετε γεμάτο το θέατρο σε μια παράσταση που είναι στην ποντιακή διάλεκτο, είναι διαφορετικά τα συναισθήματα;
1.000.000 %. Εκεί, δεν είναι επάγγελμα. Εκεί η πτήση είναι στα 172.000 πόδια. Εκεί ζω. Δεν παίζω. Είναι «αμύθητη περιουσία» τα συναισθήματα.
Έχετε πει πως η πρόβλεψη των στατιστικολόγων ότι η ποντιακή διάλεκτος θα σβήσει, είναι κάτι που δεν το αντέχετε ψυχολογικά. Τι μπορεί να γίνει για να αποτραπεί;
Αν αυτό το παραδεχτώ, θα πεθάνω. Όχι. Δεν θα πεθάνει. Ο αγέρας, η βροχή, η ανατολή, δεν θα πεθάνουν ποτέ! Ήδη οι σύλλογοι, οι δάσκαλοί μας, οι μελετητές και οι καθηγητές μας δίνουν την μάχη καθημερινά. Ο ομότιμος καθηγητής πανεπιστημίου Κωνσταντίνος Φωτιάδης, που είναι και ιστορικός σύμβουλος της παράστασής μας Νόστος, ξέρει με λεπτομέρειες την ιστορία μας. Τα χωριά, τα σοκάκια, τα πάντα. Και στον ύπνο μου τον ακούω.
Έχετε συμμετάσχει σε σπουδαίες δουλειές και έχετε συνεργαστεί με πολύ αξιόλογους συνεργάτες. Ποια συνεργασία έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά σας;
Από τις θεατρικές δουλειές, θα έλεγα τις παραστάσεις Ωχ τα νεφρά μου και τη Νόστος ρίζα μ’ και κλαδί μ’.
Από την τηλεόραση, τη σειρά Το κόκκινο ποτάμι.
Και από το σινεμά, την ταινία Ο μελισσοκόμος του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Εκεί έπαιξα σε σκηνή με το σπουδαίο Μαρτσέλο Μαστρογιάννι. Πραγματικά, ευλογία…».
Ποια είναι τα επαγγελματικά σχέδια σας για όταν τελειώσει η καραντίνα;
Να συνεχίσουμε την περιοδεία μας σε όλο τον πλανήτη με το έργο που έχει ως θέμα τη Γενοκτονία. Το Νόστος. Ευτυχώς, στην παράσταση έχουμε στυλοβάτες-υποστηρικτές.
Την εταιρεία «sokrates» του Σωκράτη Βασιλειάδη με έδρα τη Στουτγάρδη, τα «Υφάσματα Κεσίδης» και το λογιστικό γραφείο «Κώστας και Χάρης Γαβριηλίδης». Είναι σπουδαίο στην εποχή που ζούμε να υπάρχουν άνθρωποι που να στηρίζουν την τέχνη. Τους ευχαριστούμε πολύ για αυτό.
Θα ήθελα πολύ να ανεβάσουμε και μια παράσταση Καραγκιόζη. Το παλεύουμε. Ωστόσο, συνεχίζω και τα μαθήματα υποκριτικής. Συνεργάζομαι με το ωδείο «Νότα-Νότα» των αδερφών Γιάννη και Αβραάμ Γκόσιου».
Ποιο είναι για σας όνειρο ζωής;
Πρώτα απ’ όλα, να πάω στην πατρίδα, τον Πόντο. Και σε ένα σχολείο στο χωριό Λα Χιγκέρα της Βολιβίας όπου δολοφόνησαν τον ανθρωπιστή, επαναστάτη, ουμανιστή Τσε Γκεβάρα. Θέλω να μείνω ξάγρυπνος ένα βράδυ στο στρατόπεδο Νιανκαναουσάου του Τσε και των άλλων ανταρτών στη Βολιβία και να προλάβω να γνωρίσω τον Βολιβιανό αντάρτη Tapia που ήταν ο μοναδικός από την Κεντρική Επιτροπή του Κ.Κ. Βολιβίας που ακολούθησε τον Τσε στο βουνό.
Λαοί όπως εμείς κουβαλάμε από τα γεννοφάσκια μας, στις πλάτες μας ένα χρέος. Θα το ξοφλήσουμε ποτέ ή ο αγώνας είναι συνεχής και χωρίς τέλος;
Συγκλονιστική ερώτηση και ερώτημα και νομίζω εμπεριέχει μέσα και την απάντηση.
Αγαθή Χατζή
