Η ιδέα για τις διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας γεννήθηκε μετά τα Ίμια. Ξεκίνησαν επί Σημίτη, μετά τη Συμφωνία του Ελσίνκι το 1999. Ο στόχος σε κάθε κύκλο διερευνητικών επαφών –εκτός από το μοναδικό θέμα των συζητήσεων που ήταν η οριοθέτηση των χωρικών υδάτων–, ήταν να συζητούνται και τα προβλήματα που προκύπταν ενδιάμεσα, από κύκλο σε κύκλο.
Έτσι, λειτουργούσαν και ως μια διαδικασία αποσυμπίεσης και συνέβαλαν –από το 2000 έως το 2016 που διακόπηκαν– στη σχετική ηρεμία που επικράτησε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις· σε αυτήν περίοδο δεν βιώσαμε κάποια σοβαρή ελληνοτουρκική κρίση.
Σημειώνεται ότι στους 60 κύκλους διερευνητικών επαφών η Ελλάδα περιορίστηκε στη συζήτηση ενός και μοναδικού θέματος, της οριοθέτησης της αιγιαλίτιδας ζώνης, με μοναδική εξαίρεση την περίοδο Ευάγγελου Βενιζέλου στο υπουργείο Εξωτερικών, οπότε συζητήθηκε το θέμα της οριοθέτησης της ΑΟΖ-υφαλοκρηπίδας.
Το 2016 ήταν η σειρά της Τουρκίας να καλέσει την Ελλάδα για τον 61ο κύκλο των διερευνητικών επαφών.
Τότε, όμως, υπήρξε η απόπειρα πραξικοπήματος και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποφάσισε να σταματήσει τη διαδικασία, μέχρι να σταθεροποιηθεί η κατάσταση. Στη συνέχεια ακολούθησε η περίοδος «ανάκτησης της αυτοπεποίθησης» της Τουρκίας, με ξεδίπλωμα του νεοοθωμανικού σχεδίου και εκδήλωση της επιθετικότητας σε όλα τα μέτωπα.
Τυφλωμένος από τον μεγαλοϊδεατισμό του ο Τούρκος πρόεδρο το επόμενο διάστημα και μέχρι τα τέλη του 2020 προσπάθησε στην κυριολεξία να αρπάξει ό,τι μπορούσε από τις γειτονικές χώρες, με στρατιωτικές εισβολές, χρησιμοποίηση ισλαμιστών τρομοκρατών ως υπεργολάβο σε πολεμικές επιχειρήσεις, αποικιοποίηση ξένων χωρών –όπως για παράδειγμα στη Λιβύη–, υπογραφή παράνομων συμφωνιών οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών, με σφετερισμό θαλασσών άλλων χωρών, εισβολές αλλοδαπών μουσουλμάνων σε άλλες χώρες (Ελλάδα, Κύπρο), με διοργάνωση του τουρκικού κράτους, εισβολές σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα Κύπρου και Ελλάδας, εισβολή στην Αμμόχωστο, δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», και πόσα άλλα.
Όλο αυτό το διάστημα ούτε που περνούσε από το μυαλό του Ερντογάν να ξαναρχίσει τις διερευνητικές με την Ελλάδα, αφού με το τουρκολυβικό μνημόνιο, τη «Γαλάζια Πατρίδα» και το «Ορούτς Ρέις» να σουλατσάρει ανενόχλητο μόλις 6 ναυτικά μίλια από το Καστελόριζο έπαιρνε αυτά που ήθελε, χωρίς να τον ενοχλήσει κανείς.
Τώρα «έφθασε ο κόμπος στο χτένι», και αναφέρομαι στη δεδηλωμένη πρόθεση των ΗΠΑ:
- να καταστήσουν το Ισραήλ ενεργειακό τερματικό κόμβο του φυσικού αερίου και πετρελαίου του Κατάρ και των λοιπών αραβικών χωρών,
- να «διευθετήσουν» το τι ανήκει σε ποιον με μια συμφωνία που θα προκύψει από την πολυμερή διάσκεψη της Ανατολικής Μεσογείου,
- να «λύσουν» το Κυπριακό, για να διευκολύνουν τον παραπάνω στόχο, και
- να διοχετεύσουν το φυσικό αέριο του Κατάρ στον αγωγό East Med, καθιστώντας έτσι οικονομικά βιώσιμο.
Και τώρα που η Τουρκία πιέζεται να συμμετάσχει σ’ αυτήν τη διαδικασία για να μην μείνει εκτός παιχνιδιού, ο Ερντογάν αποφάσισε να επιστρέψει στο τραπέζι των διερευνητικών, επιδιώκοντας εκτός των παραπάνω να κατευνάσει και την ΕΕ ενόψει της Συνόδου Κορυφής της 25ης Μαρτίου 2021.
Αυτά προς το παρόν για τις διερευνητικές, με την υποσημείωση ότι η Τουρκία έφυγε από το τραπέζι, η Τουρκία επιστρέφει.
Αυτό είναι μια διπλωματική ήττα μικρής έκτασης, όμως από την άλλη πλευρά στο τραπέζι – έστω και αν δεν συζητηθεί στις διερευνητικές–, η Τουρκία έχει ως κέρδη το τουρκολυβικό μνημόνιο και το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
