Ο ερευνητής (συνταξιούχος εκπαιδευτικός) Διαμαντής Λαζαρίδης από το Σιδηρόνερο Δράμας (γεννηθείς το 1928), μεταφέρει τις μνήμες της μητέρας του:
Η μάνα μ’ πάντα έλεε ’μας: «Σο μεσονύχτ’, όντες αλλάζ’ ο χρόνον, όλε τα νερά τη πεγαδιών κοιμούνταν ολίγον, και ασό γνεφίζ’νε κ’ ύστερα, το πρώτον νερόν ντο τρέχ’ εν ευλογημένον, έν’ το καλαντόνερον. Με τ’ ατό καλαντέζομε τ’ οσπίτε, τα ζα, τα παχτσιάδας, τα χωράφε.
Μίαν εγώ κ’ η αδελφή μ’ η Ουρανία –ας εμέν κι άλλο τρανέσα έτον–, έναν αοίκον βράδον, σο μεσονύχτ’ απάν’, επήγαμε έξ’ α σο χωρίον, σ’ έναν πεγάδ’ –ο πατέρα μ’ έχτ’σεν ατ’– να παίρομε με το σταμνίν νερόν. Επορπάτ’ναμε γάλε-γάλε χωρίς να ομιλούμε, για να μη γνεφίζομε το νερόν. Εφτασαμε σο πεγάδ’ και το νερόν τη πεγαδί εκοιμούτον, ’κ’ έτρεχεν. Εσέγκα το χέρι μ’ σο λούκ’ τη πεγαδί και αμάν το νερόν σιαρ-σιαρ έτρεξεν. Εποίκαμε απέσ’ εμουν ευχήν, και είπαμε φωναχτά «Κάλαντα καλός καιρός και πάντα και του χρόνου». Εφέκαμε εκεικά μεϊβάδας, ολίγον ψωμίν και χαλβάν –η μάνα μ’ εποίκεν α– για να τρώγ’ν ατά τη Θεού τα πουλία… Εγόμωσαμε το σταμνίν νερόν κ’ έτρεξαμε σ’ οσπίτ’ν εμούν και με την χαράν είπαμε την μάναν εμουν:
«Μάνα, είδαμε το νερόν ντο εκοιμούτον». Είπε μας κ’ η μάνα μ’: «Ατό σα μωρά φανερούται, ατά αθώα είναι».
Με τ’ ατό το νερόν ο πατέρα μ’ εκαλαντίασεν όλον τ’ οσπίτ’ν εμουν, εκατήβεν αφκά σο μαντρίν κ’ εκαλαντίασεν τα ζα και σο μέρωμαν απάν’ επήεν κ’ εκαλαντίασεν την μπαχτσάν εμουν.
____
Σημείωση: Η μητέρα μου Παρασκευή (το γένος Κατσίδου), γεννήθηκε, το 1900, στο χωριό Μερή της Φάτσας.
- Πηγή: facebook / Διαμαντής Λαζαρίδης.
- Ο Διαμαντής Λαζαρίδης απεβίωσε στις 29 Σεπτεμβρίου 2019 σε ηλικία 91 ετών, αφήνοντας πλούσια παρακαταθήκη.
