Η κατενή, αλλιώς αλισίβα ή ιονισμένο σταχτόνερο είναι το καταλληλότερο μέσο για να κάνει η νοικοκυρά ρούχα και σκεύη να λάμπουν επειδή είναι απαλλαγμένο από άλατα. Αυτό το γνώριζαν πολύ καλά οι Πόντιες νοικοκυρές, οι οποίες την χρησιμοποιούσαν ιδιαίτερα την Καθαρά Δευτέρα –που λεγόταν και Σαχταροδευτέρα– για να καθαρίσουν τα αρτυμένα (μαντζιριγμένα) σκεύη τους ώστε να μπορούν να νηστέψουν όλη τη Μεγάλη Σαρακοστή.
Το πρωί της Καθαράς Δευτέρας, που ξεκινούσε και η αυστηρή νηστεία της Σαρακοστής, έβαζαν στη φωτιά ένα καζάνι γεμάτο νερό με στάχτη κι έφτιαχναν την κατενή, με την οποία καθάριζαν τα ξύλινα και τα μεταλλικά σκεύη της κουζίνας.
Μεταφορικά το επίθετο «κατενός» σημαίνει ο καθαρός, ο σταράτος. Η φράση «κατενίζω τα λώματα» σημαίνει «ξεπλένω τα ρούχα».
- Με πληροφορίες από την Εγκυκλοπαίδεια ποντιακού ελληνισμού, εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσσαλονίκη.
