Ως γνωστό, στο πλαίσιο της προεκλογικής καμπάνιας για το δήμο της Κωνσταντινούπολης ο Ταγίπ Ερντογάν (από το χωριό Ποταμιά της Ριζούντας), υποστηρίζοντας τον εκλεκτό του Μπιναλί Γιλντιρίμ (που κατάγεται από την περιοχή της Νικόπολης και από πολύ παλιά εξισλαμισμένα χωριά), κατηγόρησε τον Εκρέμ Ιμάμογλου ότι έχει ελληνική καταγωγή και ότι μέσω αυτού οι Έλληνες θα ξαναπάρουν τον έλεγχο της Πόλης. Αμυνόμενος ο Ιμάμογλου, ανέδειξε την από τουρκικής πλευράς πατριωτική δράση του παππού του Hacı Mevlüt İmamoğlu (1895-1977), τον οποίο το τουρκικό κράτος τίμησε με μετάλλιο ανδρείας για την δράση του στον ελληνοτουρκικό πόλεμο το 1919-22.
Αυτό έδωσε το έναυσμα σε μια διαδικτυακή συζήτηση, όπου ο καθένας άρχισε να λέει το μακρύ του και το κοντό του. Η δικιά μου άποψη ήταν διαφορετική.
Αυτό που φαίνεται είναι ότι υπάρχει μια σύγχυση περί της ιστορικής φάσεως της Ανατολής την εποχή του 1919-1922. Οι πληθυσμοί τότε βρίσκονταν σε μια απολύτως προνεωτερική κατάσταση, όπου οι ταυτότητες ορίζονταν με βάση τη θρησκευτική τοποθέτηση. Ειδικά από τη στιγμή που ο Μουσταφά Κεμάλ εδραίωσε τον έλεγχο μετά την απόβασή του στη Σαμψούντα (19 Μαΐου 1919) και δημιούργησε ένα παράνομο κράτος –κατά τον τύπο που ζήσαμε πρόσφατα με τον ISIS– η αντιμειονοτική του προσπάθεια έλαβε θρησκευτικά χαρακτηριστικά, παρότι ο ίδιος ήταν άθρησκος και κοσμικός.
Έτσι κήρυξε τζιχάντ (ιερό μουσουλμανικό πόλεμο κατά των απίστων), και από τα μέσα του 1921 ανακηρύχθηκε gazi (δηλαδή Ιερός Πολεμιστής για τη διάδοση του Κορανίου). Οπότε κατάφερε να προσελκύσει τους πιστούς μουσουλμάνους της περιοχής που ήλεγχε (τουρκόφωνους, κουρδόφωνους, αρμενόφωνους-χεμσίν, ακόμα και ελληνόφωνους). Όλα αυτά λίγα πράγματα σημαίνουν για το σύγχρονο ζήτημα ταυτότητας που εμφανίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες στην Τουρκία, καθώς η κοινωνία αστικοποιήθηκε και μπορούμε να μιλήσουμε πλέον για μια νέα γενιά που πολιτικοποιήθηκε από την Αριστερά, ή που απέκτησε κοσμικά χαρακτηριστικά.
Βεβαίως, είναι γεγονός που δεν μπορούμε να διαγράψουμε ότι η σύγχρονη τουρκική κοινωνία συγκροτήθηκε από τον εθνικισμό πάνω στο 1922 και στις γενοκτονίες των μη μουσουλμανικών λαών. Αναγκαστικά και αυτοί διαμόρφωσαν τους εθνικούς τους μύθους, τους οποίους πρέπει να παρακάμψουμε ώστε να καταφέρουμε να συνομιλήσουμε. Και τα καταφέρνουμε ουσιαστικά και σε βάθος με τη νέα γενιά που προέρχεται από την Αριστερά.
Η αναζήτηση ταυτότητας
Το ζήτημα της αναζήτησης ταυτότητας έχει ξεφύγει πια από τον στενό κύκλο των ελληνόφωνων και φαίνεται ότι έχει επεκταθεί ευρύτερα. Με χαρακτηριστικότατη περίπτωση τον ακτιβιστή Γιάννη-Βασίλη Γιαϊλαλί, που οι πρόγονοί τους προέρχονταν από τουρκόφωνη ρωμαίικη κοινότητα.
Ο ίδιος στην αρχή ήταν Τούρκος εθνικιστής, πολέμησε κατά των Κούρδων, συνελήφθη από αυτούς, και η γνώση με την παλιά ιστορία της περιοχής του τον έκανε να συνδεθεί με την ξεχασμένη και απωθημένη ιστορία της οικογένειάς του.
Συγκλονιστική υπήρξε η πρόσφατη ομιλία του στις επετειακές εκδηλώσεις των Ποντίων της Θεσσαλονίκης για τη Γενοκτονία στις 19 Μαΐου 2019, όπου μεταξύ άλλων είπε: «Η ζωή των Ελλήνων που έμειναν πίσω, όπως εγώ, διαμορφώθηκε μέσα από αυτή τη διαδικασία γενοκτονίας, λεηλασίας και βαρβαρότητας. Στην πραγματικότητα, για να λέμε τα πράγματα ξεκάθαρα, η ζωή μας είναι ταυτισμένη με την άρνηση της Τουρκίας ως προς την ύπαρξή μας και την άρνηση της γενοκτονίας που εφάρμοσε.
Ο Γιαϊλαλί στη Θεσσαλονίκη, στην κεντρική εκδήλωση της ΠΟΕ για τη Γενοκτονία (φωτ.: life-events.gr)
»Μας δόθηκε η ευκαιρία να ζήσουμε με μία προϋπόθεση, να αρνούμαστε τους εαυτούς μας μέχρι το τέλος και να παραμείνουμε αφοσιωμένοι στο τουρκικό σύστημα άρνησης και γενοκτονίας. Αυτή είναι η ιστορία της οικογένειάς μου, που ξεκίνησε με τον παππού μου, ένα ορφανό που έμεινε πίσω μετά τη Γενοκτονία. Ως μέλος αυτής της οικογένειας, ανατράφηκα σύμφωνα με αυτή την κατάσταση και αποξενώθηκα από όλες τις αξίες μου.
»Η γενοκτόνος Τουρκική Δημοκρατία προχώρησε το σχέδιο αυτό ένα βήμα παραπέρα, μετατρέποντας σε μια μηχανή θανάτου τα ορφανά των Ρωμιών όχι μόνο απέναντι στο λαό τους, αλλά και απέναντι σε άλλους λαούς και θρησκείες.
»Αυτή η ιστορία μου, και της οικογένειάς μου, είναι η πορεία υποδούλωσης ενός ιστορικού λαού, αλλά προσπαθούμε να αγωνιζόμαστε για την απελευθέρωση κρατώντας το κεφάλι μας ψηλά.
»Αντιπροσωπεύω αυτήν τη γενιά, είμαι τόσο αποξενωμένος από όλα τα ελληνικά πράγματα όπως ένας Τούρκος φασίστας και μάλιστα ακόμη περισσότερο, λόγω του πολέμου της Τουρκίας κατά των Κούρδων, πόλεμος που έχει στόχο την εξόντωση των ανθρώπων από την γη τους. Τα ορφανά, όπως εγώ, ήταν μέρος του τρομερού σχεδίου της γενοκτονίας και γίναμε μέρος ενός φαύλου κύκλου χωρίς επιστροφή. Έτσι οι νέοι από τον Πόντο εντάσσονται στον πόλεμο, στη γενοκτονία ενάντια στον κουρδικό λαό, και χάνουν τη ζωή τους. Ο τουρκικός εθνικισμός και ο ρατσισμός μεταφέρθηκε ξανά στις κηδείες των νέων αυτών στη Μαύρη Θάλασσα, στον Πόντο».
Η εμφάνιση του φαινομένου αναζήτησης της ταυτότητας στη σύγχρονη Τουρκία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το τέλος θα είναι η ταύτιση με τον σύγχρονο ελληνισμό. Το πιθανότερο είναι να ξεκαθαρίσει μια νέα ταυτότητα που θα προσπαθήσει να συγκεράσει τη δική τους κοινωνική παράδοση που κατά βάση είναι ισλαμική, τη γνώση της ελληνικής καταγωγής και τη συνείδηση ότι αποτελούν τμήμα της σύγχρονης τουρκικής κοινωνίας. Όσον αφορά την πολιτική συμπεριφορά όσων εξ αυτών βρέθηκαν ή θα βρεθούν σε θέσεις εξουσίας, είναι προφανές ότι θα λειτουργήσουν ως εκφραστές των τουρκικών κρατικών συμφερόντων.
Βλάσης Αγτζίδης
- Πηγή: slpress.gr.
