Στην πανεπιστημιούπολη του περίφημου ΜΙΤ συναντάς καθημερινά δυο κατηγορίες ανθρώπων που δεν υπάρχουν στα ελληνικά πανεπιστήμια. Η πρώτη είναι οι νομπελίστες. Μια μέρα, για να σας δώσω ένα παράδειγμα, περιμέναμε στην ουρά με τον κολλητό μου τον Χριστόφορο (παιδί-διαμάντι και λαμπρός θεωρητικός φυσικός), για να παραγγείλουμε καφέ στην κεντρική καφετέρια.
Ήταν ένας μπροστά μας που έκανε μια ώρα για να αποφασίσει τι καφέ θα διαλέξει· μας έσπασε τα νεύρα… «Ρε συ Χριστόφορε, τι είναι τούτος;» διαμαρτυρήθηκα. «Νομπελίστας», μου απαντάει…
Η δεύτερη κατηγορία είναι οι αστυνομικοί. Βλέπετε το ΜΙΤ έχει ένα ολόκληρο αστυνομικό τμήμα για δικό του. Δεν μιλάω για ασφάλεια, αλλά για κανονικά οπλισμένους αστυνόμους. Μέρα-νύχτα περιπολούν με αυτοκίνητα και μηχανές, αλλά κυρίως με ποδήλατα ή ποδαράτοι. Όσες φορές τους πέτυχα σε πόρτα, χαμογελούσαν σαν καλοκάγαθοι γίγαντες και την άνοιγαν για να περάσω. Στην αρχή νόμισα πως με μπερδεύουν με κάποιον άλλο, σημαντικό. Μετά κατάλαβα πως το ίδιο πράγμα το κάνανε για όλους – φοιτητές, καθηγητές και εργαζομένους. Ήταν ο τρόπος τους για να μας πούνε πως –ναι!– σας θεωρούμε πολύ σημαντικούς και είμαστε περήφανοι που φροντίζουμε για την ασφάλειά σας.
Η μέρα με τη νύχτα σε σχέση με το ελληνικό πανεπιστήμιο. Εδώ, όπως αποδεικνύεται στην πράξη, οι φοιτητές και οι καθηγητές δεν θεωρούνται κάτι το σημαντικό, γι’ αυτό και είναι παρατημένοι στην τύχη τους. Τα πανεπιστήμια είναι χειρότερα κι από ξέφραγα αμπέλια. Αυτά που λένε οι φοιτητές του Αριστοτέλειου με την πρόσφατη επιστολή τους, είναι αλήθεια. Κάτω από το γραφείο μου μια μέρα αργά το απόγευμα έπεσαν πιστολιές.
Μια άλλη φορά, μέρα-μεσημέρι είδα τους κακοποιούς να παίζουν κυνηγητό. Ο ένας, επειδή είχε πιστόλι στο χέρι, κυνηγούσε τους άλλους που είχαν απλώς μαχαίρια.
Όλες τις ώρες της ημέρας μπορείς να δεις ύποπτες φάτσες που ανταλλάσσουν πράγματα, ενώ τα περιστατικά κλοπής στο δρόμο είναι πολλά. Και στην τουαλέτα να πας, το γραφείο πρέπει να το κλειδώνεις. Τριγυρνάνε μέσα στις σχολές διάφοροι άσχετοι με το πανεπιστήμιο, που άμα πετύχουν ανοικτό γραφείο ξαφρίζουν ό,τι προλάβουν στο λεπτό. Ξέρω συναδέλφους που τους έχουν σπάσει το τζάμι του παρκαρισμένου τους αυτοκινήτου για να τους κλέψουν παραπάνω από μία φορά. Τα πρόσφατα περιστατικά, με σημαντικότερο το χαμό του Κύπριου νεαρού φιλάθλου του ΠΑΟΚ, του αείμνηστου Νάσου, αρκούν για να πει κανείς: «Ως εδώ»!
Μόνο με την υπηρεσία φύλαξης το πρόβλημα δεν λύνεται. Και διπλάσιος αριθμός φυλάκων δεν φτάνει. Οι φύλακες ούτε οπλισμένοι είναι, ούτε με κακοποιούς μπορούν να τα βάλουν. Άλλωστε, όπως εύλογα νομίζω τα εξηγώ στο άρθρο με τίτλο «Ποιος είπαμε φυλάει τα έρημα;», για να φυλάξουμε αχανείς δημόσιους χώρους αποτελεσματικά χρειαζόμαστε χιλιάδες φύλακες. Η συστηματική σύλληψη και η τιμωρία είναι η μόνη αποτελεσματική μέθοδος αποτροπής. Ο φόβος φυλάει τα έρημα, και κανένας άλλος.
Το λεγόμενο άσυλο, όμως, του πανεπιστημίου κάνει αυτού του είδους την αντιμετώπιση πρακτικά αδύνατη. Αυτοί που κάνουν τις ανομίες βλέπετε δεν κάθονται να περιμένουν τη σύλληψη. Μέχρι να μαζευτεί και να συνεδριάσει το πρυτανικό συμβούλιο, για να δώσει άδεια για επέμβαση της αστυνομίας (αν τη δώσει), την έχουν κοπανήσει χίλιες φορές. Επίσης, η αυτονόητη πρόβλεψη «αυτεπάγγελτης επέμβασης δημόσιας δύναμης σε χώρους των ΑΕΙ σε περιπτώσεις πλημμελημάτων και κακουργημάτων» είναι ανούσια. Η αστυνομία πρέπει με περιπολίες, παρακολουθήσεις και ενέδρες μέσα στο πανεπιστήμιο να αρχίσει, για παράδειγμα, να συλλαμβάνει συστηματικά και κατ’ επανάληψη όσους διακινούν ναρκωτικά ή κλέβουν. Όσες φορές χρειαστεί, μέχρι να τους γίνει μάθημα ότι στο πανεπιστήμιο μας κάνουν τσακωτούς. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι αυτή η δράση είναι συμβατή με την προαναφερθείσα πρόβλεψη.
Το εμπόδιο, βέβαια, δεν είναι μόνο η νομοθεσία, αλλά και η νοοτροπία. Αρκετοί προφασίζονται πως αυτού του είδους η λειτουργία της αστυνομίας δεν ταιριάζει στην ιδεολογία τους.
Το πανεπιστημιακό άσυλο προστατεύει «τις δημοκρατικές αξίες, την ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και στη διδασκαλία, την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, το δικαίωμα στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία». Όλα αυτά, όμως, είναι πάνω-κάτω θεμελιώδη δικαιώματα όλων των πολιτών. Γιατί θα πρέπει να τα απολαμβάνουμε μόνο εντός της πανεπιστημιούπολης; Γι’ αυτό, θα πρέπει να επεκτείνουμε το άσυλο παντού στη χώρα. Δεν μπορώ, δηλαδή, να διακινήσω ελεύθερα τις ιδέες μου στο καφενείο; Επομένως, οι αστυνομικοί δεν πρέπει να επεμβαίνουν πουθενά στην επικράτεια. Για κάθε περίπτωση απανταχού της χώρας, προτείνω να δρουν μόνο μετά από άδεια του υπουργικού συμβουλίου… Το βρίσκετε λογικό;
Κάποιοι λένε πως ο θεσμός του πανεπιστημιακού ασύλου μάς χρειάζεται μήπως και γίνει καμιά χούντα ή κανένας πρωθυπουργός μας στο μέλλον την δει Ερντογάν. Αλλά σε μια τέτοια περίπτωση πιστεύετε πως ο τύραννος θα σεβαστεί το νόμο; Ή πως δεν θα τον αλλάξει την πρώτη κιόλας μέρα της εξουσίας του;
Την απάντηση στο γιατί δεν γίνονται τα απλά και τ’ αυτονόητα σε αυτή τη χώρα δεν την δίνουν οι ιδεολογίες – μην μπερδεύεστε. Είναι το χρήμα και τα συμφέροντα. Κι αυτοί οι μεγάλοι γκάνγκστερ και οι λεφτάδες, άνθρωποι είναι όμως…
Ανθρώπινα κι εγώ τους παρακαλώ λοιπόν: Τις εκκλησιές και τα σχολειά, τουλάχιστον, σεβαστείτε τα λίγο βρε παιδιά μου…