Είναι τόσο άπειρος και πολύπλοκος ο κόσμος, που όποιος μιλά με βεβαιότητες διαπράττει μάλλον επιπολαιότητα. Αλλά και οι ανθρώπινες κοινωνίες είναι τόσο σύνθετες, αλληλοεπηρεαζόμενες και εξελισσόμενες, που πολιτικές και φιλοσοφικές θεωρίες οι οποίες μεσουράνησαν στο παρελθόν, βρίσκονται κάποια στιγμή στο ναδίρ. Το συμπέρασμα της ανθρώπινης εμπειρίας είναι, όπως προκύπτει από μεγάλους στοχαστές, σεμνότητα και ταπεινοφροσύνη.
Οι θρησκείες, όλες οι θρησκείες, ήταν μια εμπειρία που προηγήθηκε και συνυπήρξε με την επιστημονική. Ήρθαν σε σύγκρουση αλλά βρήκαν έναν κοινό τόπο παράλληλης πορείας. Το γεγονός ότι άντεξαν στο χρόνο (οι θρησκείες) κάτι σημαίνει.
Τίποτε αληθινό να μην περιέχουν, περιλαμβάνουν ένα σύνολο συμβολισμών που αναπαράγουν τις κοινωνίες. Η εμπειρία των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα, πέραν των αμφισβητήσεων περί «Κρυφού Σχολειού» και άλλων τινών. Και σήμερα, οι ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού συσπειρώνονται γύρω από την ενορία και την Εκκλησία τους.
Οι θρησκείες αποτέλεσαν μια αναγκαιότητα το περιεχόμενο της οποίας προσδιορίστηκε και από πολιτισμικά χαρακτηριστικά των κοινωνιών στις οποίες λειτούργησαν. Σε μια εξαιρετική ανάλυση στη Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης TV-100, ο πατέρας Νικόλαος Λουδοβίκος, από τους πλέον καλούς γνώστες των χριστιανικών ομολογιών αλλά και άλλων θρησκειών, διέκρινε την Ορθοδοξία από τις Δυτικές Ομολογίες σε ζητήματα καθοριστικής σημασίας που έχουν να κάνουν με την ιστορική και πολιτισμική πορεία των λαών που τις έχουν αποδεχθεί.
Απλοϊκά και με δύο λόγια, η Σταύρωση για την Ορθοδοξία σημαίνει μια απροϋπόθετη αποδοχή του «Άλλου» αν θελήσει να συνυπάρξει με την κοινωνία στην οποία διαβιεί. Το ότι η Εκκλησία χρησιμοποιεί τους όρους αμαρτία και μετάνοια έχει να κάνει με τη δική της ορολογία. Στη Δύση, η θεολογική και φιλοσοφική βάση της οποίας οικοδομήθηκε πάνω στην έννοια του Δικαίου, η επιστροφή αυτή δεν είναι απροϋπόθετη. Αμάρτησες, θα τιμωρηθείς. Είναι, για τη Δύση, θέμα δικαιοσύνης.
Δύο διαφορετικές προσεγγίσεις που έχουν να κάνουν με τις διαφορετικές πολιτισμικές προσλήψεις των λαών.
Σε μια επίσκεψή μου στο Άγιο Όρος, ένας από τους πιο εμβληματικούς Γέροντες, που διατέλεσε ηγούμενος αρκετών μονών και διακρίνεται για την πνευματικότητα και την παιδεία του, έλεγε πως «δεν με ενδιαφέρει ο εαυτός μου, ας ταπεινωθώ για να αποδεχθώ τον άλλο». Αν δεν είναι κανείς εξοικειωμένος με το λόγο και τη θεολογία μιας θρησκείας και μιας Εκκλησίας, δύσκολα μπορεί να καταλάβει τέτοιες προσεγγίσεις. Έχουν, όμως, ένα βαθύτερο νόημα ουσίας και συμβολισμού.
Η σύντομη αυτή αναφορά γίνεται για να θέσει το ερώτημα αν έχουν κάποια σημασία δηλώσεις στελεχών του κυβερνώντος κόμματος κατά της μεταφοράς του «Αγίου Φωτός».
Επειδή πρόκειται για κοινοβουλευτικά ή κομματικά στελέχη της Αριστεράς, που σημαίνει ότι διαθέτουν και μαρξιστική και γενικότερη παιδεία, προβάλλει το ερώτημα γιατί η επίθεση κατά ενός παραδοσιακού συμβολισμού που ικανοποιεί μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας. Η απάντηση είναι καιροσκοπισμός και φθηνή δημαγωγία, σε έναν χώρο που υπάρχει αντίστοιχο ακροατήριο. Μεγάλο μέρος μαρξιστών αριστερών αποδέχεται με ικανοποίηση την αμφισβήτηση της θρησκείας, αμφισβήτηση η οποία εδραιώνεται στη μαρξιστική ρήση περί «οπίου του λαού» και στις αντιλήψεις του Διαφωτισμού, ο οποίος στη θέση της θρησκείας τοποθέτησε την επιστήμη.
Αν και έχουμε εισέλθει στη μετα- μετα-νεωτερική εποχή (δύο τα μετα-), εδώ αρχίζει ένας μακρύς διάλογος που δεν έχει τέλος. Δεν θα μπούμε στην ουσία του διότι δεν είναι ο κατάλληλος χώρος, ούτε και αυτός είναι ο στόχος του σημειώματος.
Η σχέση όμως θρησκείας και Αριστεράς είναι ένα μεγάλο ζητούμενο, διαστάσεις του οποίου συζητήθηκαν στο ομώνυμο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, λίγο πριν από την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Πάντως, και στο συνέδριο αυτό και στην πραγματική ζωή, υπάρχουν πολλοί αριστεροί με βαθύ σεβασμό στη θρησκεία. Δεν έχει νόημα η αριθμητική απαρίθμηση, αλλά θα αναφερθούν δύο μόνο ονόματα: του Χαρίλαου Φλωράκη και του Μανώλη Γλέζου.
Και αν ο Φλωράκης δεν βρίσκεται στη ζωή για να επιβεβαιώσει αυτά που οι Αγιορείτες πατέρες διεμήνυσαν στους υπευθύνους του ΚΚΕ περί επιθυμίας του για θρησκευτική κηδεία, ο Μανώλης Γλέζος ζει και δεν διέψευσε όσα διέρρευσαν για την τελευταία επιθυμία του, μετά την επίσκεψή του στον αρχιεπίσκοπο.
Υπάρχει και μια άλλη, πιο αγοραία σκοπιμότητα στην αντίδραση των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ.
Θεωρούν –κατά την άποψή τους– τη θρησκεία εύκολο στόχο στην προσπάθειά τους να αναπαράγουν τα αριστερά τους άλλοθι, τώρα που οδηγούν την ελληνική κοινωνία σε αδυναμία ακόμη και βιολογικής επιβίωσης.
Ο Μαρξ, και στη συνέχεια οι μαρξιστές θεωρητικοί, θεωρούσαν ως «σε τελευταία ανάλυση καθοριστικό στοιχείο» την οικονομία. Οι ημέτεροι αριστεροί μαρξιστές, αντί να φροντίσουν για την οικονομική επιβίωση των προλετάριων και των άλλων εργαζομένων, ψηφίζουν αφειδώς τα οικονομικά μέτρα που παρουσιάζονται στη Βουλή, προκειμένου να σώσουν τα προνόμιά τους ως νομενκλατούρας. Και νομίζουν πως με την επίθεση στην Εκκλησία και το «Άγιο Φως», αναπαράγουν το αριστερό τους άλλοθι.
Δεν έχουν καταλάβει ούτε το ρόλο της Ορθοδοξίας ούτε την καταλυτική σημασία της στην επιβίωση ενός ολόκληρου λαού. Θα προτιμούσαν στη θέση της το δικό τους δόγμα.
Τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, παράλληλα με τις σπουδές, διατηρούσα στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη τη σελίδα για το εκπαιδευτικό ρεπορτάζ. Είχα γνωρίσει όλα τα συνδικαλιστικά στελέχη εκείνης της εποχής στο χώρο των πανεπιστημίων. Εμβληματική φυσιογνωμία υπήρξε καθοδηγητής αριστερής νεολαίας ο οποίος διετέλεσε και διαπρεπής δημοσιογράφος, αργότερα, στην Αθήνα. Δυστυχώς, δεν ζει σήμερα.
Στην αρμοδιότητές του, φαίνεται, περιλαμβάνονταν και η προσπάθεια επηρεασμού των Μέσων Ενημέρωσης. Όταν είχα τις επιφυλάξεις μου σε κάτι από όσα έλεγε, πηγαίναμε στο σπίτι του, αργά το βράδυ, μετά τα μεσάνυχτα, για να επιβεβαιώσει τον ισχυρισμό του. Μονίμως κατέβαζε τα άπαντα του Λένιν. Και αφού το έλεγε ο Λένιν, έπρεπε να το πιστέψω χωρίς δεύτερη κουβέντα. Δεν καταλάβαινα γιατί αλλά, μια ολόκληρη γενιά μεγάλωσε με αυτή την αντίληψη.
