Πολλά μαθήματα μπορεί να πάρει κάποιος από το ποδόσφαιρο, σε πολλά επίπεδα. Ένα από τα σπουδαιότερα σχετίζεται με την αντίληψη της τακτικής του σε όλο το βάθος και την περιπλοκότητά της. Αυτό απαιτεί ένα σπάνιο είδος ευφυΐας με δυνατότητα συνεχούς, αλληλοδιαδοχικής νοητικής σύνθεσης και ανάλυσης του συνόλου των γεγονότων που συμβαίνουν ταυτόχρονα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα.
Όλοι όσοι παρακολουθούν έναν συγκεκριμένο αγώνα βλέπουν τα ίδια πράγματα. Τα ίδια γεγονότα εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια τους. Έτσι, έχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την ίδια πρόσβαση στην πληροφορία και σε αυτό που ονομάζουμε δεδομένα. Επειδή λοιπόν σε έναν αγώνα ποδοσφαίρου ό,τι γίνεται φαίνεται, το πλαίσιο είναι σχετικά πρόσφορο για να διδαχτεί ο ένας από τον άλλο τρόπους σκέψης και αντίληψης.
Δεν σκεφτόμαστε όλοι με τον ίδιο τρόπο και δεν αντιλαμβανόμαστε όλοι με τον ίδιο τρόπο τα πράγματα – έτσι δεν είναι; Δεν ερμηνεύουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο τα φαινόμενα που εκτυλίσσονται μπροστά μας. Ο καθένας βγάζει τα δικά του συμπεράσματα και πολλές φορές με βάση αυτά διαμορφώνει την άποψη και τις πεποιθήσεις του και παίρνει ύστερα τις αποφάσεις του και ενεργεί.
Αυτό είναι αναμενόμενο, φυσιολογικό και λογικό. Καθένας μας έχει διαφορετική νοημοσύνη, διαφορετικό χαρακτήρα, διαφορετικές εμπειρίες στη ζωή και διαφορετική παιδεία και κατάρτιση.
Για να ακονίσουμε όμως όσο γίνεται την αντίληψή μας, θα πρέπει να προσπαθούμε να κερδίσουμε ό,τι μπορούμε από τον τρόπο σκέψης των άλλων ανθρώπων και να τον εξετάζουμε με άδολη περιέργεια. Για να μπορούμε να λέμε κι εμείς ό,τι κι ο σπουδαίος Σόλων: «Γηράσκω δ’ αεί πολλά διδασκόμενος».
Με αυτό το σκεπτικό θα μοιραστώ μαζί σας κάποιες απόψεις μου για το ποδόσφαιρο με την ελπίδα να φανώ –έστω και σ’ έναν σας– χρήσιμος. Ας πάρουμε για παράδειγμα, λοιπόν, την αγαπημένη μου ομάδα, τον ΠΑΟΚ. Χάνει η ομάδα – η απογοήτευση στα τάρταρα. Κερδίζει – ο ενθουσιασμός στα ουράνια. Ανεξάρτητα από το αν χάνει ή κερδίζει μια ομάδα, όμως, κάποιος θα πρέπει να δει τα πράγματα πιο σφαιρικά και βαθύτερα, για να εκτιμήσει ως φίλαθλος τη δυναμική της.
Ας αφήσουμε στην άκρη, λοιπόν, τις παταγώδεις ήττες ή τις περίτρανες νίκες. Ποιο νομίζετε ότι είναι το κυριότερο αγωνιστικό πρόβλημα αυτής της ομάδας φέτος; Προσωπικά πιστεύω ότι είναι η παρουσία ενός-δύο συγκεκριμένων αθλητών στη βασική ενδεκάδα. Και μη νομίζετε ότι είμαι και πολύ αυστηρός ή απαιτητικός… Με κάθε επιείκεια, κατά την προσωπική μου άποψη, δύο από αυτούς που παίζουν σε αρκετά παιχνίδια είναι απολύτως ακατάλληλοι για αυτό το αγωνιστικό επίπεδο.
Κι εδώ υπάρχει το παράδειγμα της διαφορετικής αντίληψης. Γιατί αν ρωτήσει κανείς εκατό ανθρώπους για το ίδιο θέμα, υπάρχει η σοβαρή πιθανότητα να πάρει εκατό απαντήσεις, διαφορετικές από αυτήν που δίνω εγώ.
Οι περισσότεροι θα σταθούν σε αποσπασματικά γεγονότα μέσα στα παιχνίδια. «Φταίει ο τάδε που έχασε τις ευκαιρίες στο ένα παιχνίδι, φταίει ο δείνα που έκανε εκείνο το λάθος στο άλλο παιχνίδι». Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα…
Η τακτική του ποδοσφαίρου είναι, είπαμε, χαοτική και πολυσύνθετη. Θα πρέπει κανείς να αντιλαμβάνεται σε βάθος τους συσχετισμούς, τις λεπτές ισορροπίες και τις αλληλεξαρτήσεις των γεγονότων μέσα σε έναν αγώνα. Αν ένας αμυντικός μέσος κάνει μια λάθος πάσα, φταίει αυτός ή μήπως το γεγονός ότι έχει εξαντληθεί επειδή τρέχει να μαρκάρει για δύο, επειδή ένας άλλος μέσος δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του και κάνει μέσα στο γήπεδο τον όμορφο;
Ένας αμυντικός δεν το συνηθίζει να πηγαίνει πάνω στους αντίπαλους όταν αυτοί κινούνται γρήγορα με επιθετικές διαθέσεις, για να μην εκτεθεί, επειδή το ξέρει πως δεν μπορεί να τους προλάβει με τίποτα. Ο αντίπαλος, λοιπόν, σε μια στιγμή το εκμεταλλεύεται, κάνει μια σέντρα και η ομάδα δέχεται το γκολ με κεφαλιά. Φταίει ο τερματοφύλακας, ένας άλλος αμυντικός που δεν πήδηξε στην κεφαλιά ή ο πρώτος αμυντικός που το ’χει συνήθειο να παίζει για τον εαυτό του και όχι για την ομάδα;
Θα πρέπει πάντα να μπορούμε να αντιληφθούμε ότι στις ομαδικές προσπάθειες αρκεί ένας και μόνον αδύνατος κρίκος για να μην ανταμειφθούν όπως πρέπει οι κόποι, οι αγώνες και οι θυσίες των υπολοίπων. Ένας αρκεί για να κάνει και τους άλλους να μην φαίνονται καλά. Σε μια ποδοσφαιρική ομάδα όταν ένας δεν μπορεί να καλύψει αμυντικά το χώρο ευθύνης του, το κενό που δημιουργεί μετακινείται συνεχώς σε όλα τα πλάτη και τα μήκη του γηπέδου.
Πάψτε να σκέφτεστε γραμμικά, αποσπασματικά. Πρέπει να σκεφτόμαστε πάντοτε σφαιρικά.
Αυτό μας μαθαίνει το ποδόσφαιρο για την κοινωνική οργάνωση: οι αστοχίες σε θέματα στελέχωσης πληρώνονται. Μια και δυο φορές μπορεί να την γλιτώσεις. Σίγουρα, όμως, στο τέλος θα το πληρώσεις. Όλοι κάνουν λάθη. Και δεν μπορούν όλοι να έχουν πάντα την ίδια απόδοση. Άλλο θέμα αυτό, όμως, κι άλλο η χρησιμοποίηση παικτών-στελεχών με εγγενείς, αξεπέραστες και μόνιμες αδυναμίες και ελαττώματα. Δεν είναι όλα τα λάθη μοιραία. Αυτό, όμως, είναι.
Επομένως, ως πολίτες πρέπει να έχουμε μηδενική ανοχή στη στελέχωση του δημόσιου τομέα με ακατάλληλους ανθρώπους. Τα «δε βαριέσαι», «καλό παιδί» και «δικό μας παιδί» μας φέρανε εδώ… «Τι κακό, μωρέ, μπορεί να κάνει o ένας»;
Σας πληροφορώ: μεγάλο! (Και δεν είναι κι ένας…)