Ξεφυλλίζοντας μια κυριακάτικη εφημερίδα, έπεσε το μάτι μου στη λίστα με τα πρώτα σε πωλήσεις βιβλία τούτο τον καιρό στην πατρίδα μας. Ποιο λέτε πως στρογγυλοκάθεται στη δεύτερη θέση; Το βιβλίο του καθηγητή Κάρλο Τσιπόλα Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας! Αναφερθήκαμε εν συντομία σε αυτό σ’ ένα από τα πρώτα μας άρθρα, με τίτλο «Κι ο κάθε Αχιλλέας κλεισμένος στη σκηνή του». Κι έπειτα εντρυφήσαμε περισσότερο σε ένα από τα επόμενα, που λεγόταν «Οι χρυσοφτέρουγοι αετοί».
Λέτε λοιπόν να βάλαμε κι εμείς το χεράκι μας για να αυξηθούν οι πωλήσεις της εμπνευσμένης αυτής πραγματείας του Τσιπόλα; Ίσως ναι, αν υπολογίσει κανείς την αναγνωσιμότητα του δυναμικού pontos-news.gr.
Ίσως πάλι όχι… οπότε μου ’ρχεται μάλλον γάντι η ποντιακή παροιμία «ερέχτεν ο πάρδον τα κάκαλα τ’»… Όπως και να ’χει πάντως, το γεγονός με χαροποίησε. «Είμαι πολύ ευχαριστημένος» που λέει κι ο καλός μας ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος.
Στο άρθρο μας όμως εκείνο με τον εμπνευσμένο από την Ιλιάδα τίτλο, κοντά στην πραγματεία του Τσιπόλα αναφέραμε κι ένα άλλο βιβλίο πολύ διδακτικό. Το ενδιαφέρον μυθιστόρημα της Άιν Ραντ με τίτλο Atlas Shrugged. Δηλαδή, σε μετάφραση, «Ο Άτλαντας ανασήκωσε τους ώμους του». Ξέρετε… πώς ανασηκώνουμε τους ώμους μας για να δείξουμε αμηχανία κι άγνοια; Ένα μίγμα του «ξέρω γω;» με ολίγον «δε με νοιάζει και πολύ πάντως», πασπαλισμένο με «και τι να κάνω εγώ γι’ αυτό τώρα…».
Ναι, εμείς την κάνουμε συχνά αυτήν την κίνηση στην καθημερινότητά μας, όταν μιλάμε με τη γλώσσα του σώματος… Ο Άτλαντας, όμως, που κρατάει στους ώμους του τη γη, δεν πρέπει.
Στην ελληνική έκδοση πάντως ο τίτλος αποδίδεται ως «Ο Άτλας επαναστάτησε», που ταιριάζει καλύτερα στη φανταστική ιστορία της συγγραφέως.
Το μυθιστόρημα, που είναι γραμμένο το 1957, παρουσιάζει μια Αμερική του μέλλοντος που καταρρέει μέσα σε μια κρίση οικονομική που στη βάση της είναι κρίση ηθών και αξιών. Μια πολιτική, πνευματική και πολιτιστική κρίση. Η αξιοκρατία είναι ανέκδοτο κι η αριστεία ρετσινιά. Η υγιής επιχειρηματικότητα είναι υπό αμείλικτο διωγμό. Ο κοσμάκης μαραζώνει μέσα στην ανεργία και τη φτώχεια. Το φαύλο σύστημα της ψευτοδημοκρατικής εξουσίας ελέγχει τα πάντα.
Το σύστημα λειτουργεί όπως ο τύραννος της Μιλήτου, ο Θρασύβουλος, στο συμβολικό μήνυμα που έστειλε στον τύραννο της Κορίνθου τον Περίανδρο για το πώς πρέπει να κυβερνά. Μπήκε στο χωράφι με τα στάρια, κι όποιο στάχυ έβλεπε να στέκεται πιο ψηλά από τα άλλα το έκοβε, για να το εξισώσει με τα υπόλοιπα.
Όποιος ξεχωρίζει με τις ικανότητες, τα ταλέντα, την ευφυΐα, την εργατικότητα και τη δημιουργικότητά του, είναι επικίνδυνος. Είναι εχθρός του λαού.
Στο όνομα ενός απολύτως ψευδεπίγραφου, ενός πλαστού λαϊκού συμφέροντος, ο ικανός εξισώνεται με τον ανίκανο, ο εργατικός με τον τεμπέλη κι ο ευφυής με τον ανόητο. Το πολιτικό σύστημα νομοθετεί εξουθενώνοντας, εκβιάζοντας και ταπεινώνοντας κάθε άνθρωπο που αγωνίζεται να προκόψει για τον εαυτό του, βοηθώντας ταυτόχρονα, βέβαια, και την κοινωνία.
Έτσι, έχει εγκατασταθεί ένα ολοκληρωτικό σύστημα που μόνο στα χαρτιά και στα λόγια ονομάζεται Δημοκρατία. Κάθε τέτοιο σύστημα, βέβαια, έχει έναν και μόνο έναν στόχο: Τη βολή, την καλοπέραση, τον πλουτισμό και την απόλυτη εξουσία των λίγων. Οι πολλοί πρέπει να εργάζονται σαν τα σκυλιά, ή να εκλιπαρούν για μια δουλειά. Να είναι ικανοποιημένοι με ένα ξεροκόμματο, για να την περνάνε σαν πασάδες οι ολίγοι κι οι εκλεκτοί.
Οι λίγοι, αυτοί οι επιτήδειοι, ταΐζουν με ιδεολογήματα τον κοσμάκη και του φουσκώνουν τα μυαλά με λόγια… λόγια… λόγια… Τον μπερδεύουν.
Ο στόχος τους, όμως, είναι ένας και απλός: Να γίνουν πασάδες. Τίποτε άλλο!
Η πολυνομία, η γραφειοκρατία κι η προπαγάνδα είναι τα απόλυτα εργαλεία της διαφθοράς. Αν είσαι επιχειρηματίας δραστήριος, ιδιοφυής και καινοτόμος, μπορείς να συνεχίσεις να εργάζεσαι σαν το γομάρι. Μόνο που αυτό που θα κρατάς για σένα θα είναι ψίχουλα. Τα υπόλοιπα, τα πολλά, θα τα δίνεις σ’ αυτόν που σου πουλάει προστασία, δηλαδή στο φαύλο σύστημα της εξουσίας. Σκοτώνεσαι στη δουλειά, ανακαλύπτεις, στύβεις το μυαλό σου για να βρεις λύσεις στα προβλήματα, θυσιάζεις τη ζωή σου. Κι όμως κάποιος άλλος ψευτόμαγκας, αραχτός απολαμβάνει τους καρπούς των κόπων σου. Όχι εσύ…
Για πόσο όμως μπορεί να τ’ αντέξει ο άνθρωπος αυτό ρε παιδιά; Έτσι έγινε και στο μυθιστόρημα για το οποίο μιλάμε. Οι άριστοι, οι πιο δημιουργικοί και ηθικοί πολίτες την κοπανάνε. Εξαφανίζονται από προσώπου γης στα ξαφνικά, ένας προς έναν. Αφήνουν μόνο ένα σημείωμα που λέει «ποιος είναι ο Τζον Γκολτ;».
Τελικά αποκαλύπτεται ποιος είναι ο μυστήριος Τζον. Θα σταματήσω όμως εδώ, προτού χαλάσω το μυστήριο σε αυτούς που δεν έχουν διαβάσει ακόμα το βιβλίο. Πάντως ο Άτλαντας, που κρατά στους ώμους του κάθε κοινωνία, δηλαδή οι ξεχωριστοί κι ευλογημένοι άνθρωποι που είναι το αλάτι της γης, τους κούνησε τους ώμους του στο μυθιστόρημα.
Μήπως σας θυμίζουν τίποτε όλα αυτά; Μήπως σας θυμίζουν την πραγματικότητα που ζούμε;
Εμείς πάντως δεν νομίζω πως μπορούμε να γλιτώσουμε με ένα απλό ανασήκωμα των ώμων. Ο δικός μας ο Άτλαντας μάλλον θα πρέπει να αρχίσει να χορεύει το «τρομαχτόν». Και σύντομα, αν γίνεται…