Ο Αβραάμ Αναστασιάδης, ο Αβράμης όπως τον ξέρουν όλοι, είναι Πόντιος της Τσάλκας. Έχοντας περάσει από την Ελλάδα νεοπρόσφυγας, γνώρισε τον τότε πρόξενο της Κύπρου στην Ελλάδα που τον προέτρεψε να πάει στη μαρτυρική Μεγαλόνησο για να βρει δουλειά και να ριζώσει. Ήταν από τους πρώτους Πόντιους της Κύπρου. Ελάχιστοι είχαν φτάσει πριν από αυτόν, ανάμεσά τους ο πρώην συντονιστής ΣΑΕ Ευρώπης Άγγελος Ασλανίδης, που είχε παντρευτεί στην Κύπρο. Ο Αβράμης εγκαταστάθηκε στη Λάρνακα κι έπειτα στο Αλεθρικό, ένα κοντινό, πανέμορφο χωριό, με θέα τη Μεσόγειο. Ήταν το 1992.
«Όταν το 1997 είπε ότι θα χτίσει την Παναγία Σουμελά, όλοι τον κορόιδευαν. Ρε, του έλεγαν, εσύ δεν ξέρεις ελληνικά, θα χτίσεις εκκλησία; “Η Παναγία θα με βοηθήσει”, απαντούσε. Και όπως φαίνεται, τον βοηθά».
Έχοντας πλάι του τον πατέρα του, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Συντονιστικής Επιτροπής Ποντιακής Νεολαίας, Άλκης Αναστασιάδης, περήφανος διηγείται στο pontos-news.gr πώς ξεκίνησε η περιπέτεια της οικοδόμησης του ναού των Ποντίων στην Κύπρο, χάρη στην πίστη και την αποφασιστικότητα του πρόσφυγα από την Τσάλκα που κάποιοι αμφισβήτησαν τις δυνάμεις του επειδή δεν μιλούσε ελληνικά! Βλέποντας τον Αβράμη, λεβέντικα να στέκεται με φόντο την εκκλησία, καταλαβαίνει εύκολα κανείς πόσο λάθος έκαναν.
Το όνειρο για μια Παναγία Σουμελά των Ποντίων της Κύπρου άρχισε να χτίζεται όταν ο Αβράαμ είδε στον ύπνο του την Παρθένο να του το ζητά. «Ήμουν 7-8 χρονών και είπα στη μαμά μου “μα ο μπαμπάς λέει βλακείες;”. “Καλά, ούτε εσύ με πιστεύεις μικρέ;” με ρώτησε παραπονεμένα ο πατέρας», θυμάται ο Άλκης Αναστασιάδης. Δεκατρία χρόνια μετά από εκείνο το όνειρο και έπειτα από τεράστιο αγώνα, μπήκε ο θεμέλιος λίθος της εκκλησίας, παρουσία μάλιστα του αρχιεπισκόπου Κύπρου Χρυσοστόμου, κάτι ασυνήθιστο που όμως έγινε πραγματικότητα χάρη στην επιμονή του Αβραάμ Αναστασιάδη.
Για να επιτευχθεί ο στόχος της ανέγερσης ναού της Παναγίας Σουμελά απαιτήθηκε πολύς κόπος και υπέρβαση γραφειοκρατικών εμποδίων. Όμως η επιμονή του εμπνευστή της και κάποιοι ξεχωριστοί άνθρωποι πίστεψαν, και είτε εργάστηκαν σκληρά είτε συνέβαλαν εκ της θέσεώς τους στο έργο. Ανάμεσά τους ο τότε πρόξενος της Ελλάδας στην Κύπρο Θεόδωρος Τσιούπης, που συνεισέφερε και οικονομικά προκειμένου να δημιουργηθεί ίδρυμα για την κατασκευή της εκκλησίας, το Ίδρυμα Αρωγής Ελλήνων του Πόντου «Τσάλκα», του οποίου έγινε και πρόεδρος. Επίσης, ο αρχιμανδρίτης Ανδρέας Βουρκάς, που έχει κάνει τα αρχιτεκτονικά σχέδια και τη μελέτη.
Ήδη έναν χρόνο μετά την άφιξή του στην Κύπρο, το 1993, ο Αβραάμ Αναστασιάδης είχε ιδρύσει το σύλλογο Παναγία Σουμελά Λάρνακας-Αμμοχώστου.
Ήταν επιλογή να αναφέρεται η Αμμόχωστος στον τίτλο του συλλόγου, ώστε να συνδεθεί το προσφυγικό στοιχείο: Οι Κύπριοι από τα Κατεχόμενα και οι Πόντιοι ξεριζωμένοι.
Ο Αβραάμ Αναστασιάδης αιτήθηκε παραχώρηση χαλίτικης γης (που ανήκει στο Δημόσιο δηλαδή), και αναζητώντας την στάθηκε στο σημείο όπου σήμερα χτίζεται η εκκλησία, μια ανοιχτή έκταση που προκαλεί δέος. Την επέλεξε και μετά από αγώνα, στον οποίον βοήθησε ο τότε πρόεδρος ΔΗΣΥ και νυν Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, ο υπουργός Εσωτερικών Ανδρέας Χρήστου, νυν δήμαρχος Λεμεσού, προχώρησε τις διαδικασίες για την παραχώρηση, έχοντας δεχτεί πιέσεις και από τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου.
«Ο πατέρας μου πήγε να πάρει τις ευλογίες του αρχιεπισκόπου και εκείνος τον ρώτησε: “Αβράμη, όλες οι εκκλησίες δεν είναι και των Ποντίων; Εσείς άλλωστε είστε πιο ορθόδοξοι από μας”. Και ο πατέρας μου του αποκρίθηκε: “Ναι μακαριότατε, αλλά δεν υπάρχει αυτή που θέλουμε, η Παναγία Σουμελά”. Τότε ο αρχιεπίσκοπος του έδωσε το πράσινο φως».
Χτίζεται μέρα με την ημέρα η Παναγία Σουμελά χάρη στην εθελοντική εργασία των Ποντίων της Κύπρου που «κάθε σαββατοκύριακο έρχονται και εργάζονται πυρετωδώς. Όπως και στα χωριά της Τσάλκας, το πρώτο πράγμα που επιθυμούν να κάνουν είναι να χτίσουν την εκκλησία τους», λέει ο Άλκης Αναστασιάδης. Ταυτόχρονα, το ΔΣ του ιδρύματος κάνει ό,τι είναι αναγκαίο για να εξασφαλίσει περισσότερους πόρους, στόχος στον οποίον καταλυτικό ρόλο παίζει η Αρχιεπισκοπή Κύπρου με εράνους που διενεργεί στις ενορίες, αλλά και η μητρόπολη Τριμυθούντος. Όμως, «φθάσαμε μέχρι εδώ τώρα και λόγω της κρίσης τα πράγματα έχουν μείνει λίγο στάσιμα», μας εξηγεί ο συνομιλητής μας που υπολογίζει σε περίπου 200.000 ευρώ τα απαιτούμενα κεφάλαια προκειμένου να αποπερατωθεί ο ναός.
«Ελπίζουμε όμως, διότι υπάρχουν δύο πολύ δυνατοί Πόντιοι, ο Ιβάν Σαββίδης και ο Δημήτρης Μελισσανίδης, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Ο Ιβάν Σαββίδης έχει δώσει σχετική υπόσχεση, ενώ τις προσεχείς ημέρες θα αποστείλει το ΔΣ αίτημα και στον Δημήτρη Μελισσανίδη, του οποίου την προσφορά στο Βέρμιο γνωρίζουμε», λέει ο Άλκης Αναστασιάδης.
Ο ναός που σήμερα λειτουργείται στο υπόγειο, εκεί όπου μελλοντικά θα είναι ο χώρος φιλοξενίας και το μουσείο, έχει ήδη… προικιστεί από την Αρχιεπισκοπή Κύπρου με ένα εξαιρετικό εικονοστάσι, αξίας 180.000 ευρώ. «Τις προάλλες ο αρχιεπίσκοπος μου έβαλε τις φωνές», μας μεταφέρει ο Άλκης Αναστασιάδης. «Μας κορόιδεψε ο πατέρας σου. Το ετοίμασα και είναι ακόμα στις αποθήκες», του είπε. Μα η εκκλησία είναι 500 τετραγωνικά. Θέλει δουλειά!
Στον προσωρινό ναΐσκο που έχει δημιουργηθεί στο υπόγειο γίνονται λειτουργίες τον Δεκαπενταύγουστο αλλά και στις 28 Αυγούστου (με το παλαιό ημερολόγιο, λόγω της παράδοσης των Ποντίων της πρώην ΕΣΣΔ).
Γίνονται όμως και γάμοι. Ο πρώτος μάλιστα ήταν αυτός του Αβραάμ Αναστασιάδη, που κάτοικος μιας κομμουνιστικής χώρας καθώς ήταν, δεν είχε παντρευτεί με θρησκευτικό γάμο. «Ήταν το όνειρό του να παντρευτεί, αλλά μόνο στην Παναγία Σουμελά. Και το έκανε πραγματικότητα!», μας λέει ο γιος του υπό το βλέμμα του πατέρα που υπομειδιά. Το άλλο όνειρο ήταν να πάει στη Σουμελά του Πόντου και τα κατάφερε. «Δύο φορές πήγα. Στην πρώτη Πατριαρχική Λειτουργία το 2010 με λεωφορείο. Με την ομοσπονδία. Πήγα και την επόμενη χρονιά», μας διηγείται υπερήφανος ο Αβραάμ Αναστασιάδης που έφερε μια πέτρα από τον ιερό τόπο για να την τοποθετήσει στο ναό.
Από πιο μακριά όμως, από τα χωριά της Τσάλκας ήρθε και ένα ακόμα… απόκτημα. Ιερές εικόνες που χρονολογούνται περί το 1830. Τις βρήκαν σε παρατημένες, ερειπωμένες εκκλησίες και τις διέσωσαν κάποιοι Πόντιοι της Κύπρου. «Δεν τις πήραν για να τις πουλήσουν αλλά για να τις τοποθετήσουν στο ναό», μας λέει ο Άλκης Αναστασιάδης. «Τις φέραμε γιατί αλλιώς θα χαθούν, θα καταστραφούν, είπαν στον πατέρα μου ζητώντας από τον Θεό να τους συγχωρήσει. Οι εικόνες δόθηκαν για συντήρηση και θα πάρουν τη θέση τους όταν με το καλό γίνει η εκκλησία».
Τότε θα πάρει τη θέση του κι ένα πιστό αντίγραφο της εικόνας της Παναγίας Σουμελά που προσφέρθηκε από τον πρόεδρο του Ιδρύματος στο Βέρμιο, Γιώργο Τανιμανίδη, όταν μπήκε ο θεμέλιος λίθος.
Η εικόνα θησαυρίζεται στη Νήσου, στην εκκλησία όπου λειτουργεί ο π. Ανδρέας Βουρκάς, πλάι σε αστυνομικό σταθμό, για να είναι ασφαλής. Όταν όμως γίνεται λειτουργία στην Παναγία των Ποντίων στο Αλεθρικό, μεταφέρεται εκεί για να δίνει την ευλογία της.
Κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο: Έρση Βατού για το pontos-news.gr.
