To 1973 αποτέλεσε την αφετηρία της στρατηγικής εξόδου της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Η πετρελαϊκή κρίση, η ανεύρεση κοιτασμάτων στη Θάσο, ο Αραβοϊσραηλινός πόλεμος και η έναρξη των εργασιών για το δίκαιο της θάλασσας, ήταν από μόνοι τους επαρκείς λόγοι για να διεκδικήσει η Τουρκία μερίδιο στα ενεργειακά αποθέματα της περιοχής.
Με την εισβολή της στην Κύπρο το 1974 η Τουρκία δεν κατέλαβε μόνο το 36 % της Μεγαλονήσου, αλλά στρατικοποίησε και τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο.
Το καλοκαίρι του1976, το τουρκικό ωκεανογραφικό σκάφος «HORA» βγήκε στο Αιγαίο και έκανε έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Η Ελλάδα προσέφυγε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και στο διεθνές δικαστήριο. Η «σύρραξη» αποφεύχθηκε και ακολούθησε το Πρωτόκολλο της Βέρνης το 1977, βάσει του οποίου, Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν να απέχουν από έρευνες σε αμφισβητούμενες περιοχές. Έτσι η Ελλάδα απώλεσε το δικαίωμα ερευνών εκτός των χωρικών της υδάτων (6 ν.μ από τις ακτές). Πρωθυπουργός της Ελλάδας ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Την άνοιξη του 1987 το εξελιγμένο πλέον «HORA» μετονομαζόμενο σε «SISMIK» βγήκε εκ νέου για έρευνες. Η Ελλάδα αποφάσισε να βγει σε πόλεμο, συνεργάστηκε με την Βουλγαρία, ενημέρωσε όλους τους διεθνείς οργανισμούς και διέταξε γενική επιστράτευση. Παρά το γεγονός αυτό και της επικράτησης της Ελλάδας στην κρίση που προηγήθηκε, σε συνάντηση μεταξύ Παπανδρέου και Οζάλ στο Νταβός ένα χρόνο αργότερα, η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι θα απέχει από οποιαδήποτε έρευνα στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, εάν κάνει το ίδιο και η Τουρκία, μέχρις ότου λυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας. Λίγους μήνες αργότερα ο Α. Παπανδρέου από το βήμα της Βουλής θα κάνει την αυτοκριτική του με τη γνωστή λατινική φράση «mea culpa» δηλ. «λάθος μου».
Το 1996 με την Κρίση των Ιμίων και την κατάληψη εθνικού εδάφους, η Τουρκία γκριζάρισε το Αιγαίο. Τον επόμενο χρόνο, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ που έγινε στη Μαδρίτη, ο Κ. Σημίτης υπέγραψε με τον Σ. Ντεμιρέλ συμφωνία με την οποία αναγνωρίζονται για πρώτη φορά «νόμιμα και ζωτικά συμφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Η προσπάθεια κατευνασμού από τις ελληνικές κυβερνήσεις ενίσχυαν πάντοτε τις διεκδικήσεις της Τουρκίας.
Οι ΗΠΑ ζήτησαν από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να ξεκινήσει συνομιλίες για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, αλλά αυτός αρνήθηκε. Αργότερα, ζήτησαν το ίδιο από τον Ανδρέα Παπανδρέου αλλά και αυτός αρνήθηκε. Δηλαδή παρά τις υποχωρήσεις ουδέποτε είχε τεθεί ζήτημα συνεκμετάλλευσης.
Με τις τελευταίες απειλητικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο, η Τουρκία επιδιώκει και όπως διαφαίνεται ότι θα το επιτύχει, να υποχρεώσει και πάλι την Ελλάδα να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αυτή τη φορά όμως οι διεκδικήσεις είναι άμεσες και περισσότερο συγκεκριμένες, και αφορούν στην παραχώρηση θαλάσσιου χώρου προς εκμετάλλευση. Ο χρόνος πια κυλάει σε βάρος της Ελλάδας και η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης έχει πολύ υψηλό κόστος. Η χώρα στην σύγχρονη ιστορία της πτώχευσε επτά φορές και μια από τις κύριες αιτίες της κάθε πτώχευσης ήταν και οι αμυντικοί εξοπλισμοί. Πλέον των οικονομικών συνεπειών της διαχρονικής ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης, οι ελληνικοί πληθυσμοί της Μικράς Ασίας και της Κύπρου, υπέστησαν διαχρονικά εγκλήματα και γενοκτονίες, για τις οποίες ουδείς και ουδέποτε αναγνώρισε ποτέ την ελάχιστη ευθύνη.
Και εάν το παρελθόν θα μπορούσε ίσως να ξεπεραστεί, η τουρκική πλευρά δεν φαίνεται διατεθειμένη να προσαρμοστεί στις σχέσεις καλής γειτονίας των πολιτισμένων χωρών του ανεπτυγμένου κόσμου.
Οποιαδήποτε υποχώρηση από ελληνικής πλευράς θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου απέναντι σε μια αναθεωρητική δύναμη, της οποίας η ισχύ είναι ασθενέστερη από αυτήν που επιχειρεί να προβάλει, προκειμένου να κυριαρχήσει στην περιοχή.
Γεώργιος Μουρουζίδης
- Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην ενότητα Pontos Blog εκφράζουν αποκλειστικά την άποψη του γράφοντος.
