Ο πίνακας με τον τίτλο «Mihrab» είναι ο πιο αιρετικός πίνακας της Τουρκίας, όπως και όλου του ισλαμικού κόσμου. Έτος δημιουργίας 1901. Απεικονίζει μια γυναίκα αρμενικής καταγωγής με γυρισμένη την πλάτη της στο mihrab1 και καθισμένη πάνω σε rahle.2 Το κοράνι είναι πεταμένο στα πόδια της.
Ο ζωγράφος είναι ο Osman Hamdi (1842-1910), του οποίου τα έργα είναι τα πλέον ακριβοπληρωμένα στην Τουρκία. Ο πατέρας του ήταν ο Ibrahim Ethem Pasa. Έλληνας από την Χίο, απ’ όπου εκλάπη μικρό παιδί και εξισλαμίστηκε από τους Τούρκους, κατά τη μεγάλη σφαγή της Χίου, το 1822. Ο ζωγράφος είχε ζήσει πολλά χρόνια στο Παρίσι.
Ήταν από τους πρώτους αρχαιολόγους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και ένα διάστημα δήμαρχος στο Σκούταρι (Χρυσούπολη).
Η ερμηνεία που αποδίδεται για τον πίνακα3 είναι διφορούμενη και αποτελεί ταμπού για την Τουρκία. Πολλοί Τούρκοι τεχνοκριτικοί κατέφυγαν στη σχηματική εξήγηση ότι ήταν μια αντίδραση του ζωγράφου για τη γυναικεία χειραφέτηση και τα εμπόδια που διαδραματίζει η θρησκεία για την επίτευξή της. Ωστόσο, το γεγονός ότι η γυναίκα είναι αρμενικής καταγωγής, παράλληλα με μια άλλη φήμη ότι ο πατέρας του και ο ίδιος υπήρξαν κρυφοί χριστιανοί, δίνει μια άλλη διάσταση.
Το κυρίαρχο θέμα, στην περίπτωση που ήταν κρυπτοχριστιανοί, είναι ότι ενώ οι αυτόχθονες λαοί, όπως εμείς οι Έλληνες, ζούσαμε μια παρατεταμένη κατάσταση μόνιμης αγωνίας, αυτοί (οι κρυπτοχριστιανοί) από την πλευρά τους ζούσαν μια άλλη αγωνία πολύ βουβή.
Κλ. Σαματιάδης
___
1. Το σημείο σε ένα τζαμί όπου υπάρχουν συμβολικά γραφές από το κοράνι και πάντα κάθεται εκεί, με γυρισμένη την πλάτη στο κοινό, ο εκάστοτε χότζας.
2. Το έπιπλο όπου τοποθετείται το κοράνι.
3. Ο πίνακας (ιδιοκτησία της Τράπεζας Demirbank) έχει εξαφανιστεί.
- Πηγή: arxeion-politismou.gr.
