Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε τις εκλογές της Κυριακής σε όλα τα μέτωπα. Στις ευρωεκλογές που έχουν πανελλήνιο χαρακτήρα έχασε με διαφορά 9,3%. Η ηγεσία του, φαίνεται πως δεν ανέμενε την έκταση της ήττας. Γι’ αυτό και τα αντανακλαστικά της στη διαχείρισή της ήταν αργά.
Το εάν η ήττα είναι στρατηγική ή όχι, θα φανεί το επόμενο διάστημα και, κυρίως, μετά τις εθνικές εκλογές που προσδιορίζονται περί τα τέλη Ιουνίου.
Ο όρος στρατηγική ήττα είναι, βεβαίως, παλιός όσο και η ανθρωπότητα και δεν ανακαλύφθηκε προσφάτως από πρώην υπουργό, όπως υποστήριξαν χθες δημοσιογράφοι σε τηλεοπτικές εκπομπές. Ούτε και σημαίνει αδυναμία του ηττημένου να επηρεάσει τις εξελίξεις. Σημαίνει αποδόμησή του. Όχι μόνο στον επηρεασμό των εξελίξεων αλλά και στη συνέχιση της συγκροτημένης και ισχυρής παρουσίας του. Τελικά το εάν ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη μια τέτοια ήττα θα εξαρτηθεί από το πώς θα κινηθούν τα υπόλοιπα κόμματα και, κυρίως, το ΚΙΝΑΛ.
Ας δούμε ορισμένα ζητήματα που αναδύονται από τις χθεσινές εκλογές:
Θα μπορούσε ο κ. Τσίπρας να αποφύγει τις εθνικές εκλογές;
Δύσκολα. Αν και δέχθηκε τέτοιες παροτρύνσεις, με τη λογική ότι το καλοκαίρι ο κόσμος χαλαρώνει και λόγω τουρισμού η οικονομία βελτιώνεται. Η απομάκρυνση του κόσμου από το Συριζα δεν έχει να κάνει μόνο με την οικονομία. Αν επρόκειτο, μόνο, περί αυτού, έπρεπε να βρει ανταπόκριση το επίδομα που μοίρασε η κυβέρνηση και η υπόσχεση ότι θα δώσει και άλλα. Περισσότερο λειτούργησε, στην πολιτική καταδίκη του Συριζα, η διαμόρφωση ενός συνειδητού ή υποσυνείδητου υποστρώματος πολιτικού και ηθικού αμοραλισμού. Η αίσθηση, δηλαδή, στην κοινωνία, ότι «αυτοί δεν έχουν όρια». Ο ίδιος ο Τσίπρας που έχει πολιτική διαίσθηση αντιλήφθηκε πως το κλίμα δεν είναι αναστρέψιμο και πως παράταση προσφυγής στις εθνικές κάλπες θα παράγει περισσότερο αρνητικά αποτελέσματα. Από τη χθεσινή του δήλωση φάνηκε πως το δίλημμα που θα θέσει είναι η οικονομία. Μάλλον δεν θα αποδώσει. Το πρόβλημα με το Συριζα είναι ότι υπάρχει μια αρνητική εικόνα που παρήχθη τα τελευταία τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησης. Ο κ. Τσίπρας, ακόμη, δεν μπορεί να ξεπεράσει τον πολιτικό αμοραλισμό του. Ως αργά χθές το βράδυ, δεν επικοινώνησε με το νικητή των εκλογών για τα τυπικά, καθιερωμένα συγχαρητήρια, που αποτελούν δείγμα πολιτικού πολιτισμού. Θα οδηγήσει στα άκρα την αντιπαράθεση διότι αυτό μπορεί να κάνει. Δεν μπορεί να αναπτύξει ούτε άλλη πολιτική συμπεριφορά ούτε άλλη πολιτική πρόταση. Παρά την ηλικία του είναι πολιτικός της δεκαετίας του ’60.
Υπάρχει ακόμη ένας λόγος για την απόφασή του να οδηγηθεί η χώρα σε πρόωρες εκλογές. Να αποφύγει την εσωτερική γκρίνια και αμφισβήτηση.
Υπάρχουν πρόσωπα τα οποία προσβλέπουν στην επόμενη ημέρα για τη διαδοχή. Ο Τσίπρας πιστεύει πως κερδίζοντας χρόνο με τις εθνικές εκλογές και μειώνοντας τη διαφορά, θα διαχειριστεί τις μετεκλογικές εξελίξεις. Μάλλον θα διαψευστεί. Η ελπίδα, όμως, πεθαίνει τελευταία.
Παρόν και μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ
Τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησαν, χθες, πριν τη δήλωση του πρωθυπουργού, να διαχειριστούν την ήττα στα τηλεοπτικά πάνελ στη λογική ότι το κόμμα τους εδραιώθηκε ως ο ένας πόλος του δικομματισμού στη χώρα. Καταρχάς είναι τραγικό να ακούει κανείς, να επιχαίρουν για τη δικομματική τους εδραίωση πολιτικοί που υποτίθεται πως ανάλωσαν την δημόσια παρουσία τους στο «σπάσιμο του δικομματισμού» Αλλά, αυτά ισχύουν όταν δεν βρίσκονται οι ίδιοι στο παιχνίδι. Αν μπορούν να γίνουν πρωταγωνιστές του, ο δικομματισμός είναι άριστος. Υπάρχουν, όμως, πολλές πιθανότητες η δικομματική ελπίδα τους να αποδειχθεί φρούδα. Οι ψηφοφόροι του ήταν, ούτως ή άλλως δανεικοί και τίποτε δεν αποκλείει να ξαναγυρίσουν στη βάση τους αν ο πολιτικός χώρος προέλευσής τους διαχειριστεί τις εξελίξεις έξυπνα και ευέλικτα. Σημειωτέον ότι ένα τρία με τέσσερα τοις εκατό των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ προερχόταν από αριστερές φράξιες οι οποίες τον εγκατέλειψαν σταδιακά μετά τη στροφή του δημοψηφίσματος. Αντί να εκμεταλλευτεί τη στροφή για «άνοιγμα» στην κοινωνία, κάτι που θα του διεύρυνε το ακροατήριο, ο Τσίπρας και οι σύντροφοί του με τους οποίους διαμόρφωνε την πολιτική του, λειτούργησαν διχαστικά. Περιόρισαν, έτσι, το ακροατήριό τους και αναπαρήγαγαν φοβικά σύνδρομα σε μια κοινωνία που πλήρωσε ιστορικά τους διχασμούς. Ακόμη, ο βασικός κορμός των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ από το οποίο έφυγε λόγω της καθεστωτικής νοοτροπίας που προσδιόρισε καθοριστικά ένα κόμμα το οποίο κυβέρνησε τα περισσότερα χρόνια της μεταπολίτευσης.
Το εκλογικό αυτό σώμα, «τιμώρησε» το κόμμα του με την μετακίνησή του στο ΣΥΡΙΖΑ αλλά δεν έκοψε τις ρίζες του. Όσοι από το ΣΥΡΙΖΑ έχουν πολιτικό υπόβαθρο ανησυχούν από την συμπεριφορά αυτών των ψηφοφόρων του.
Το εάν θα εδραιωθεί ή όχι στο πολιτικό σκηνικό ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εξαρτάται από το ποσοστό που πήρε στις χθεσινές εκλογές για το ευρωκοινοβούλιο. Ίσως, δεν εξαρτηθεί και από τις επερχόμενες εθνικές εκλογές. Η εδραίωση ως δικομματικού πόλου θέλει χρόνο. Και το πολιτικό πεδίο στην Ελλάδα είναι ρευστό. Ο ΣΥΡΙΖΑ εισέρχεται σε μια εσωτερική περιδίνηση που θα του εξανεμίσει τα καύσιμα.
Οι συγκρατημένες δηλώσεις Μητσοτάκη
Ο κ. Μητσοτάκης εμφανίστηκε προσεκτικός και συγκρατημένος στις χθεσινές του δηλώσεις. Το έκανε για να μην φοβίσει τον κόσμο ενόψει των εθνικών εκλογών ή, ως πολιτική αντίληψη πιστεύει πως αυτή πρέπει να είναι η ενδεδειγμένη πολιτική συμπεριφορά απέναντι σε μια κοινωνία που υπέφερε τα μέγιστα τα τελευταία 10 χρόνια; Ό,τι και να συμβαίνει από τα δύο, στην πολιτική μετρά η πράξη. Όχι οι προθέσεις ή οι σκέψεις.
Ο κόσμος έχει κουραστεί. Θέλει χαμηλούς τόνους, σεβασμό στην αγωνιώδη προσπάθειά του να ζήσει και κάποια ελπίδα για το μέλλον.
Ότι, δηλαδή, τα πράγματα θα αρχίσουν να παίρνουν κάποιο θετικό δρόμο. Θέλει σοβαρή και αξιοπρεπή διαχείριση και δεν ικανοποιείται με τις χάντρες του ΣΥΡΙΖΑ. Η κοινωνία είναι έτοιμη να γυρίσει σελίδα. Αλλά δεν θα ανεχθεί, επ’ ουδενί, την εγκατάλειψη από μια νέα κυβέρνηση των ψηγμάτων που απέμειναν από το κοινωνικό κράτος. Θα είναι λάθος του κ. Μητσοτάκη να διολισθήσει στον ακραίο φιλελευθερισμό και να εγκαταλείψει τις αδύναμες κοινωνικές ομάδες. Οι νεοφιλελεύθερες προτάσεις αφορούσαν κοινωνίες στις οποίες αναπτύχθηκε ο καπιταλισμός και είχαν άλλες παραδόσεις. Η εντύπωση είναι πως ο αρχηγός της ΝΔ τα διαισθάνεται αυτά και θα διαμορφώσει καταλλήλως το προεκλογικό του πρόγραμμα. Ένας άλλος κίνδυνος στο χώρο της ΝΔ είναι να αναπτυχθούν φαινόμενα αλαζονείας και εκδίκησης. Η στάση του αρχηγού του κόμματος έδειξε να μην ευνοεί τέτοιες συμπεριφορές. Αν, όπως συμφωνούν πολλοί, ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί ένα επικίνδυνο πολιτικό μόρφωμα το οποίο πρέπει να επανέλθει στην αφετηρία του όσον αφορά τα ποσοστά του, δηλαδή 4%, χρειάζεται προσοχή στην επόμενη μέρα από τη διαφαινόμενη ήττα του στις εθνικές εκλογές. Όχι διχαστικός λόγος, όχι αλαζονεία, όχι διακρίσεις, άνοιγμα στην οικονομία χωρίς εγκατάλειψη του κοινωνικού κράτους. Το γεγονός ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι ηλικίας από 17-34 ετών προτίμησαν τη ΝΔ και όχι το ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα, ακόμη, στοιχείο προβληματισμοί και για τα δύο κόμματα.
Το ΚΙΝΑΛ (ή ΠΑΣΟΚ) καθοριστικός παράγοντας των εξελίξεων
Όσο και αν φαίνεται παράξενο, καθοριστικός παράγοντας των εξελίξεων από εδώ και πέρα είναι το ΚΙΝΑΛ. Από τον τρόπο που θα πολιτευτεί εξαρτάται εάν θα επανέλθει, πρωταγωνιστικά, στο πολιτικό σκηνικό ή θα μείνει ένα κόμμα που θα προσπαθεί να προσεγγίσει το 10%. Μπαλαντέρ, δηλαδή. Μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του διέρρευσε προς το ΣΥΡΙΖΑ και ένα μικρότερο προς τη Νέα Δημοκρατία. Στο ΚΙΝΑΛ πρέπει να δουν τις αιτίες και πώς να διαχειριστούν τις νέες πολιτικές εξελίξεις. Εννοείται πως θα ήταν τραγικό λάθος η τιμωρητική αντιμετώπιση των ψηφοφόρων που αγανακτισμένοι πήγαν στο ΣΥΡΙΖΑ. Οι πόρτες του ΚΙΝΑΛ πρέπει να είναι ανοικτές χωρίς κανέναν όρο. Με την παλιά «συντροφική» διάθεση. Η επάνοδος των πρώην οπαδών και ψηφοφόρων του είναι η δεξαμενή που θα καταστήσει το Κίνημα παράγοντα και όχι κομπάρσο του νέου πολιτικού σκηνικού. Τα πολλά χρόνια κυβερνητικής εξουσίας παρήγαγαν και αρνητικά φαινόμενα και αμαύρωσαν την εικόνα του κόμματος. Πρέπει να υπάρξει μια πειστική απολογία και αυτοκριτική.
Ο πολιτικός χώρος πρέπει να αυτοκαθαρθεί και να παρουσιαστεί με νέο όραμα και νέους ανθρώπους στην κοινωνία. Ανθρώπους, στην ηγεσία του που δεν συνδέονται με την διαχείριση της εξουσίας στο παρελθόν αλλά προέρχονται από τα σπλάχνα του.
Είναι δικοί του. Υπάρχουν και σιγά-σιγά αναδεικνύονται. Η σημερινή ηγεσία του κατάφερε να συγκρατήσει την πτωτική πορεία και να αντιστρέψει τη φθορά. Πρέπει να της αναγνωριστεί. Σε ένα πολύ δύσκολο περιβάλλον κατάφερε να αντέξει. Δεν ήταν εύκολο. Αλλά, θα πρέπει να γίνει συνείδηση πως δημοκρατικές εσωτερικές διαδικασίες από τις οποίες θα αναδειχθούν νέα και φρέσκα πρόσωπα είναι αναγκαίες, όχι, απλώς, για την επιβίωση αλλά για την ανάπτυξη του κινήματος. Ο πολιτικός χώρος που καλύπτει το ΚΙΝΑΛ είναι αναγκαίο να υπάρξει. Όρος επιβίωσης ενός νέου και εκσυγχρονισμένου πολιτικού συστήματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να τον καλύψει διότι ο χώρος αυτός απαιτεί ορθολογισμό, αριστοτελική μεσότητα, σοβαρότητα, προσπάθεια ενότητας της κοινωνίας και όχι διχασμού. Ο λόγος και η συμπεριφορά του ΣΥΡΙΖΑ είναι, ακριβώς, τα αντίθετα. Διχαστικός και αριστερίστικος.
Προσοχή στη Θράκη
Τέλος, ένας από τους λόγους που οι πολιτικές εξελίξεις θα πρέπει να ειδωθούν σε διαφορετικό κλίμα από αυτό που επιχείρησε να διαμορφώσει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι τα όσα συμβαίνουν στη Ροδόπη και την Ξάνθη. Τα ποσοστά του μειονοτικού κόμματος είναι υψηλά και τα ζητήματα που αναδεικνύονται δεν αντιμετωπίζονται με τους συνήθεις τρόπους. Αλλά, περί αυτού, μια άλλη φορά.
Πανελής Σαββίδης
