Στο θέμα των μουφτήδων θα επανέλθω αλλά ένα σύντομο σχόλιο μετά τα όσα συνέβησαν χθες με τις δηλώσεις Γαβρόγλου, Τσίπρα και Κοτζιά είναι απαραίτητο. Ο κ. Γαβρόγλου δήλωσε πως η ελληνική πολιτεία θα εξετάσει το θέμα της εκλογής μουφτήδων από ένα εκλεκτορικό σώμα, όχι από το σύνολο της μειονότητας. Άλλωστε αυτή είναι και η πρακτική και σε άλλες χώρες.
Ο κ. Κοτζιάς είπε πως δεν συζητάμε τέτοιο θέμα με την Τουρκία.
Ο κ. Τσίπρας τόνισε πως ο σχετικός νόμος θα αλλάξει, οι μουφτήδες θα εκλέγονται και πως αυτό είναι θέμα της Ελλάδας και δεν το διαπραγματεύεται με την Τουρκία. (sic)
1. Πουθενά στη Συνθήκη της Λωζάνης δεν γίνεται αναφορά σε μουφτήδες ή Πατριαρχείο σε ό,τι αφορά τη λειτουργία τους. Καθώς γίνονταν οι διαπραγματεύσεις, ο Ισμέτ πασάς έθεσε θέμα μετακίνησης του Πατριαρχείου αλλά αντέδρασαν, πλην της ελληνικής, όλες οι αντιπροσωπείες. Ο Τούρκος αντιπρόσωπος πήρε πίσω την πρότασή του αλλά ζήτησε το Πατριαρχείο να έχει μόνο θρησκευτικές αρμοδιότητες, και καμιά άλλη.
2. Στο ζήτημα των μουφτήδων (περιλαμβανομένου και του αρχιμουφτή) υπήρχε αναφορά στη Συμφωνία των Αθηνών (1913). Θα εκλέγετο μόνο ο αρχιμουφτής (άλλο αρχιμουφτής, άλλο μουφτής), ο οποίος θα είχε έδρα την Αθήνα. Τότε, στην Ελλάδα υπήρχαν 500.000 μουσουλμάνοι.
Ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε το 1920 αλλά δεν υλοποιήθηκε λόγω των εξελίξεων που ακολούθησαν και της ανταλλαγής των πληθυσμών. Οι μουσουλμάνοι που απέμειναν ήσαν λίγοι και δεν δικαιολογείτο η εκλογή αρχιμουφτή. Αρχιμουφτής ούτε εξελέγη, ούτε διορίστηκε. Για τους μουφτήδες ενώ στην αρχή υπήρξαν σκέψεις εκλογής από ένα εκλεκτορικό σώμα, τελικά επικράτησε άλλη άποψη λόγω των ευρύτερων, από τις θρησκευτικές, αρμοδιοτήτων που τους δόθηκαν.
3. Το ελληνικό κράτος είχε αποφασίσει στη μειονότητα να εφαρμόζεται ο ισλαμικός νόμος (σαρία). Η σαρία δίνει στον μουφτή δικαιοδοτικές αρμοδιότητες (κυρίως οικογενειακού και κληρονομικού δικαίου). Στην Ελλάδα ο φορέας αυτών των αρμοδιοτήτων είναι κρατικό πρόσωπο. Έτσι, κρίθηκε ότι ο μουφτής, ως κρατικός υπάλληλος, έπρεπε να διορίζεται.
4. Πριν από λίγες ημέρες ο νόμος που αφορούσε τη μειονότητα άλλαξε. Και στα μέλη της μειονότητας θα εφαρμόζονται οι σχετικοί νόμοι του ελληνικού κράτους αλλά, αν συμφωνήσουν και ο άνδρας και η γυναίκα θα μπορούν να πάνε τις υποθέσεις τους στο μουφτή. Άρα, ο μουφτής, κρατά τις δικαιοδοτικές αρμοδιότητές του. Αυτό, δικαιολογεί, ακόμη, το διορισμό τους.
5. Για να κάνουμε έναν παραλληλισμό με το Πατριαρχείο, ο Πατριάρχης δεν έχει ανάλογες με το μουφτή αρμοδιότητες. Είναι ο θρησκευτικός αρχηγός των ορθόδοξων.
6. Η αλλαγή της στάσης της κυβέρνησης δεν υπάρχει αμφιβολία ότι συντελείται μετά την επίσκεψη Ερντογάν και τη δημόσια σχετική απαίτησή του. Όταν ο κ. Τσίπρας μας λέει πως είναι δική του απόφαση και όχι πίεση του Ερντογάν, νομίζω, πως μας περνά για αφελείς.
7. Θα πρέπει, κάπως, να δικαιολογηθεί η διαχρονική ελληνική θέση ότι ο μουφτής διορίζεται επειδή ασκεί δικαιοδοτικές αρμοδιότητες με την θέση της σημερινής κυβέρνησης ότι μπορεί να ασκεί τέτοιου είδους αρμοδιότητες και να ψηφίζεται. Το προφανές είναι ότι η κυβέρνηση θα θεωρήσει λανθασμένη τη μέχρι σήμερα στάση των ελληνικών κυβερνήσεων.
8. Ο Ερντογάν με την αλλαγή αυτή της ελληνικής θέσης κατήγαγε μεγάλης σημασίας νίκη. Περνά στη μειονότητα τη θέση ότι με την επίσκεψή του στην Ελλάδα πέτυχε την ικανοποίηση ενός διαχρονικού αιτήματος της μειονότητας. Αυτό θα τον βοηθήσει στην επανασύνδεση των δικτύων του τουρκικού προξενείου που αποσυνδέθηκαν μετά τη ρήξη Ερντογάν-Γκιουλέν. Πολλά μέλη της μειονότητας ήσαν γκιουλενιστές ή επηρεάζονταν από αυτόν.
9. Περνά το μήνυμα στη μειονότητα, τη στιγμή που άρχισε να αποδομείται η ενότητά της και ανεξαρτήτως του τι λέει ο κ. Τσίπρας, ότι αυτός (δηλαδή ο Ερντογάν) είναι που καθορίζει την ατζέντα στην περιοχή και όχι το ελληνικό κράτος.
10. Η εκλογή μουφτή είναι ένα πρώτο βήμα συνδιαχείρισης της περιοχής από τη μειονότητα. Αυτός είναι πάγιος στόχος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής η οποία επιδιώκει τη δημιουργία ενός καθεστώτος στη Θράκη με ιδιαίτερους θεσμούς που θα αφορούν τη μειονότητα. Η προβολή αυτής της πολιτικής στο άμεσο μέλλον είναι πολύ επικίνδυνη.
11. Περνά το μήνυμα και στις άλλες συνιστώσες της μειονότητας, πέραν της τουρκογενούς (Πομάκοι και Ρομά) πως με την υπόδειξη Ερντογάν (δηλαδή της Τουρκίας) αποκτούν θεσμικά δικαιώματα και η ελληνική κυβέρνηση θα ενδιαφερθεί και για την οικονομική τους ευημερία. Ακόμη και αν η ελληνική κυβέρνηση επρόκειτο να λάβει σχετικά μέτρα έπρεπε να το κάνει σε άλλον χρόνο. Ίσως, πριν την επίσκεψη Ερντογάν.
12. Το επόμενο βήμα θα είναι η αποδοχή των συλλόγων της μειονότητας ως τουρκικών, με την επίκληση και των σχετικών αποφάσεων του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
13. Η απόφαση είναι ένα δώρο στον Ερντογάν που θα τον βοηθήσει στην εξάπλωση και την ενίσχυση της πολιτικής του στα Βαλκάνια.
14. Αποθαρρύνει τις δυνάμεις της μειονότητας που θέλουν να αποσπαστούν από τον έλεγχο της Τουρκίας.
15. Ακόμη και αν όλα αυτά έπρεπε να συμβούν, δεν υπάρχει τίποτε σαφές που να έχει πάρει η ελληνική πλευρά στη διπλωματική διαπραγμάτευση. Καλύπτεται πίσω από τη θέση πως η μειονότητα είναι θέμα της Ελλάδας και όχι ελληνοτουρκικής διαπραγμάτευσης. Υπάρχει κάποιος που το πιστεύει;
