Στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης, της πόλης των 18 εκατ. κατοίκων, ένα κομμάτι γης 38 στρεμμάτων είναι γεμάτο με την ιστορία των Ρωμιών της πόλης. Ανάμεσα σε εμπορικά κέντρα και ουρανοξύστες στο ιστορικό κοιμητήριο του Σισλί αναπαύονται από τα μέσα του 19ου αιώνα πάνω από 80.000 ελληνορθόδοξοι.
Το κοιμητήριο του Σισλί είναι το μεγαλύτερο ελληνορθόδοξο που βρίσκεται εκτός ελληνικών συνόρων.
Μέχρι πρόσφατα το καθεστώς του κοιμητηρίου, το οποίο είναι και ένα «ανοιχτό μουσείο» αρχιτεκτονικής και γλυπτικής, ήταν στον αέρα, καθώς οι τουρκικές Αρχές αμφισβητούσαν την ιδιοκτησιακή και νομική του υπόσταση. Ωστόσο πριν από τέσσερα χρόνια η κοινότητα του Σταυροδρομίου ξεκίνησε το έργο αποκατάστασης του ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ο οποίος βρίσκεται στην είσοδο του κοιμητηρίου. Με την ευλογία του Οικουμενικού Πατριάρχη και την οικονομική συμβολή χορηγών, ειδικοί μαρμαροτεχνίτες από την Ελλάδα και την Τουρκία, φοιτητές της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών και ειδικοί αρχιτέκτονες αποκατέστησαν το ναό αλλά και δεκάδες νεκρικά μνημεία.
(Φωτ.: New IDeas Production / Στέλιος Γιανσακίδης)
Την Κυριακή, και με κάθε επισημότητα, έγιναν τα θυρανοίξια του ναού παρουσία του κ. Βαρθολομαίου, μητροπολιτών, προξενικών Αρχών, Ρωμιών της Πόλης, αλλά και προσκυνητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. «Η ιστορία του κοιμητηρίου του Σισλί αντικατοπτρίζει την κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη, και την πνευματική ταυτότητα της μεγάλης ρωμαίικης κοινότητας του Πέρα. Αποτελεί, δε, δείγμα του υψηλού επιπέδου του πολιτισμού και της καλαισθησίας της Ρωμιοσύνης την περίοδο της ακμής της», σημείωσε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
Το κοιμητήριο του Σισλί ιδρύθηκε το 1859, όταν μεταφέρθηκαν τα παλαιότερα κοιμητήρια (Μεγάλα Μνήματα) που βρίσκονταν στο Πέρα.
Τότε η σταδιακή επέκταση της περιοχής του Σταυροδρομίου έκανε αναγκαία τη μεταφορά, αλλά στη συνέχεια το κοιμητήριο ακολούθησε την πορεία της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης. Κατά τη διάρκεια των Σεπτεμβριανών του 1955 οι καταστροφές ήταν τεράστιες, ενώ φθορές γίνονταν μέχρι και το 2012 οπότε και ξεκίνησε το έργο συντήρησης και αποκατάστασης.
Η κύρια φάση των εργασιών ολοκληρώθηκε το 2014 με την επισκευή και αποκατάσταση 54 ταφικών μνημείων. Επίσης επισκευάστηκε το οστεοφυλάκιο που είχε εγκαταλειφθεί το 1955, το παρεκκλήσι των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, και η αίθουσα τελετών. Πρόσφατα το κοιμητήριο του Σισλί εντάχθηκε στο ASCE (The Association of Significant Cemeteries in Europe), ένα ευρωπαϊκό δίκτυο δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών που έχουν υπό την αιγίδα τους κοιμητήρια με ιστορικό ή καλλιτεχνικό ενδιαφέρον.