Μια πολύ ενδιαφέρουσα θεωρία που δείχνει ότι τα σεισμικά ρήγματα είναι πιθανό να έπαιξαν ρόλο-κλειδί στη διαμόρφωση του αρχαιοελληνικού πολιτισμού παρουσίασε στο γεωλογικό περιοδικό Proceedings of the Geologists’ Association ο καθηγητής Ίαν Στιούαρτ. Ο Βρετανός γεωεπιστήμονας, και διευθυντής στο Ινστιτούτο Βιώσιμης Γης του Πανεπιστημίου του Πλίμουθ, υποστηρίζει ότι οι αρχαίοι Έλληνες είναι πολύ πιθανό να έχτιζαν σκόπιμα ναούς, ιερά και άλλα κτήρια μεγάλης σημασίας σε περιοχές που προηγουμένως είχαν πληγεί από σεισμούς.
Ο Ίαν Στιούαρτ έχει παρουσιάσει και διάφορα ντοκιμαντέρ στο BBC σχετικά με την πολιτισμική επιρροή των σεισμών.
Στη νέα του μελέτη ο καθηγητής υποστηρίζει ότι τα σεισμικά ρήγματα στην περιοχή του Αιγαίου έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να αποκτήσουν συγκεκριμένες περιοχές ιερή σημασία, να αναγερθούν σημαντικοί ναοί και να φτιαχτούν πόλεις. Παλαιότερες μελέτες έχουν υποστηρίξει ότι οι Δελφοί κατείχαν ξεχωριστή θέση στην αρχαία ελληνική κοινωνία κατά κύριο λόγο χάρη σε μια ιερή πηγή και σε αέρια που εκλύονταν από ένα σεισμικό ρήγμα – το 373 π.Χ. σεισμός κατέστρεψε το αρχαίο ιερό το οποίο ξαναχτίστηκε στο ίδιο σημείο.
«Οι Δελφοί δεν αποτελούσαν εξαίρεση», σημειώνει ο Ίαν Στιούαρτ, προσυπογράφοντας τις παλαιότερες μελέτες και τονίζοντας ότι το ίδιο συνέβαινε και σε άλλες τοποθεσίες, όπως είναι οι Μυκήνες, η Έφεσος, η Κνίδος και η Ιεράπολη. «Πάντα θεωρούσα ότι ήταν κάτι παραπάνω από σύμπτωση», σημειώνει.
Οι αρχαίοι Έλληνες, κατά τον ερευνητή, απέδιδαν μεγάλη αξία στις θερμοπηγές που δημιουργούνται από σεισμούς. Η νέα του μελέτη, όμως, τονίζει ότι ίσως η δημιουργία ναών και πόλεων κοντά σε αυτές να ήταν πολύ πιο συστηματική απ’ ό,τι είχε προηγουμένως θεωρηθεί. Οι αντιστοιχίες μεταξύ ενεργών ρηγμάτων και αρχαίων ελληνικών πόλεων (και στη σημερινή δυτική Τουρκία) είναι αρκετά μεγάλη, και σε ορισμένες περιπτώσεις ορισμένα ρήγματα περνούν κυριολεκτικά μέσα από την «καρδιά» ιερών κτισμάτων.
«Δεν υποστηρίζω ότι κάθε ιερή τοποθεσία στην αρχαία Ελλάδα χτίστηκε πάνω σε ένα ρήγμα. Όμως, μολονότι σήμερα η σχέση μας με τους σεισμούς είναι πλήρως αρνητική, πάντα ξέραμε ότι σε βάθος χρόνου οι σεισμοί δίνουν περισσότερα από όσα παίρνουν. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν απίστευτα έξυπνοι άνθρωποι, και πιστεύω πως είχαν αναγνωρίσει αυτή τη σημασία των σεισμών και ήθελαν να επωφεληθούν από αυτούς», κατέληξε ο Ίαν Στιούαρτ.
