Το Κυπριακό ως γεωπολιτικό πρόβλημα

Το Κυπριακό είναι πρωτίστως γεωπολιτικό πρόβλημα, καθώς τα γενεσιουργά αίτια δημιουργίας του είναι αμιγώς γεωπολιτικά. Η βίαιη αντίδραση της Τουρκίας τον Ιούλιο του 1974 στηριζόταν σε μια καθαρά γεωπολιτική οπτική η οποία και αποτέλεσε πυλώνα της τουρκικής στρατηγικής διαδοχικών τουρκικών κυβερνήσεων. Η κυβέρνηση Ετζεβίτ άδραξε την ευκαιρία που της έδιδε το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και ενέδυσε με ηθοπλαστικό μανδύα την εισβολή της στην Κύπρο προβάλλοντας παιδαριώδη επιχειρήματα περί «ειρηνευτικής επιχείρησης» και περί «διάσωσης των Τουρκοκυπρίων».

Στην ουσία όμως ο λόγος της δράσης της ήταν καθαρά γεωπολιτικός: Η άρνηση στην αντίπαλη πλευρά να μεταβάλει τη συνταγματική τάξη στο νησί με κάποιας μορφής ένωσης με την Ελλάδα. Όπως συναφώς ανέφερε ο Τούρκος πολιτικός Νιχάτ Ερίμ σε μια από τις εκθέσεις του: «Η Κύπρος αποτελεί από την πλευρά της άμυνας της Τουρκίας μια εξέδρα για άλματα που δύναται να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη».

Ξεδιπλώνοντας ακόμη περισσότερο την επιχειρηματολογία του αργότερα, το 1971, ως πραξικοπηματικός πρωθυπουργός σε μια διάλεξη στο Τουρκικό Γενικό Επιτελείο, ο Νιχάτ Ερίμ επισήμανε: «Το Κυπριακό δεν είναι όπως ισχυρίζονται πολλοί πρόβλημα των Κυπρίων, αλλά περισσότερο πρόβλημα της Τουρκίας […] δεν μπορεί να επιτραπεί η ύπαρξη και η μετεξέλιξη μιας απειλής, της οποίας ο αντίχειρας ακουμπά στον Έβρο, τα δάχτυλα της εκτείνονται στα νησιά του Αιγαίου, ο καρπός της εγκαταστάθηκε στην Κρήτη και στη Ρόδο, “απειλή” η οποία έθεσε ως στόχο την πολιτική της περικύκλωσης της Μικράς Ασίας από νότια και δυτικά καθώς και την απομόνωσή της από τη Μεσόγειο, και τώρα τεντώνει το δείκτη της στην Κύπρο, ως να ήθελε να σφίξει το λαρύγγι του τουρκικού έθνους».

Δυστυχώς αυτήν τη γεωπολιτική σταθερά απέτυχαν να κατανοήσουν οι επικεφαλής του χουντικού καθεστώτος στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να βιώνουμε μέχρι σήμερα τις τραγικές συνέπειες των ενεργειών τους.

Σε σύσκεψη στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας στις 15 Ιουλίου 1974 ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ ανέφερε ότι η κήρυξη της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα ήταν κάτι ιδιαίτερα επικίνδυνο για την Τουρκία αφού θα γεννιόταν ένα ελληνικό νησί με μια ελληνική στρατιωτική βάση. Η κεντρική και ανατολική Μικρά Ασία, επισήμανε ο Ετζεβίτ, θα βρισκόταν στο βεληνεκές της ελληνικής αεροπορίας.

Με άλλα λόγια, η Άγκυρα αντιμετώπιζε ως απειλή για την ασφάλειά της οποιαδήποτε προσπάθεια ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, καθώς θεωρούσε ότι αυτό θα την περικύκλωνε από ένα εχθρικό κράτος και θα της επέβαλλε γεωπολιτική ασφυξία στην Ανατολική Μεσόγειο. Γι’ αυτό ήταν έτοιμη να χρησιμοποιήσει ένοπλη βία και να εμποδίσει με κάθε κόστος μια τέτοια εξέλιξη. Η προσπάθεια μεταβολής της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο το 1974 από το χουντικό καθεστώς ήταν μια εξαιρετικά επικίνδυνη και τυχοδιωκτική ενέργεια με ολέθριες επιπτώσεις για τον ελληνισμό. Με όρους στρατηγικής ήταν θνησιγενής γιατί χαρακτηριζόταν από στρατηγική ασυμμετρία όσον αφορά τα διαθέσιμα μέσα προώθησης του στόχου.