Γουόλτερ Ματάου: Ο υπέροχος απατεώνας που πολλοί επιχείρησαν να μιμηθούν

Και μόνο λόγω… φάτσας δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητος ή να μην κάνει μια τεράστια καριέρα ως κωμικός, αν και ξεκίνησε σε δραματικούς ρόλους, κυρίως «κακών» χαρακτήρων.

Ο Γουόλτερ Ματάου (Walter Matthau), ένας από τους σημαντικότερους καρατερίστες του Χόλιγουντ, έφτασε στην κορυφή αναπτύσσοντας μια απίστευτη χημεία με τον ανεπανάληπτο Τζακ Λέμον, με τον οποίο συμπρωταγωνίστησαν σε δέκα ταινίες, φτιάχνοντας ένα τρομερό ντουέτο που ακόμη και σήμερα θεωρείται ανώτερο από ονομαστά κινηματογραφικά δίδυμα, όπως Μπινγκ Κρόσμπι και Μπομπ Χόουπ, Ντιν Μάρτιν και Τζέρι Λιούις, ή Άμποτ και Κοστέλο.

Παραμένει γνωστός για «το παραπλανητικό του πρόσωπο», αυτή την μπρουτάλ φάτσα που δεν χρειαζόταν κανένα τρικ ή εφέ για να καταλάβεις ότι σκέφτηκε μια πονηράδα, ή ότι θέλει να χειραγωγήσει τον Τζακ Λέμον, να περάσει το δικό του.

Παίζοντας με το βλέμμα, αλλά πολλές φορές και με όλο του το τεράστιο ατσούμπαλο σώμα, ήταν ασυναγώνιστος ως «απατεώνας». Άλλωστε με το φιλμ του Μπίλι Γουάιλντερ Ένας Υπέροχος Απατεώνας έλαβε και το πρώτο του Όσκαρ, παραδίδοντας μια υπέροχη ερμηνεία, ξεπερνώντας και τον εκπληκτικό συμπρωταγωνιστή του Τζακ Λέμον.

Καταραμένη φτώχεια

Ο Γουόλτερ Ματάου γεννήθηκε την 1η Οκτωβρίου 1920 στο Λόουερ Ιστ Σάιντ της Νέας Υόρκης. Ήταν ο μεσαίος από τους τρεις γιους που είχαν οι φτωχοί εβραίοι γονείς του – η μητέρα Λιθουανή εργάτρια σε εργοστάσιο ενδυμάτων και ο πατέρας ουκρανικής καταγωγής και πλανόδιος πωλητής.

Ο πατέρας του, σύμφωνα με διήγηση του Ματάου, «εξαφανίστηκε» όταν αυτός ήταν τριών ετών και ο μεγαλύτερος αδελφός του πέντε. Το μόνο που έκτοτε έμαθε για εκείνον ήταν ο θάνατός του, 1935.

Ως παιδί μεγάλωσε σε μεγάλη φτώχεια, σε μια πολυκατοικία όπου έμεναν Ουκρανοί και δεν είχε ούτε ζεστό νερό, ενώ αναγκάστηκε μαζί με τη μητέρα του να την εγκαταλείψει, όταν ο σπιτονοικοκύρης τους απείλησε με έξωση, καθώς «έτρεχαν» κάτι ενοίκια.

Όπως είχε πει, δεν είχε καμία νοσταλγία για την παιδική του ηλικία, «ήταν ένας τρομερός φρικτός, βρομερός εφιάλτης».

Από τον πόλεμο στο θέατρο

Αγόρι ακόμη, πήγε σε μια εβραϊκή δωρεάν κατασκήνωση, όπου άρχισε να παίζει σε παραστάσεις τα σαββατόβραδα στα γίντις, ενώ αναγκάστηκε να δουλέψει και ως ταμίας σε περίπτερο.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου, ο Γουόλτερ Ματάου υπηρέτησε ως ασυρματιστής σε ένα βομβαρδιστικό στην Αγγλία – μάλιστα, ήταν στην ίδια μοίρα με τον Τζέιμς Στιούαρτ.

Πραγματοποίησε αποστολές στη Μάχη των Αρδενών, ενώ το 1945 επέστρεψε στις ΗΠΑ με το βαθμό του λοχία, με τον οποίο αποστρατεύτηκε.

Το όνειρό του να γίνει ηθοποιός ξεκίνησε από το Δραματικό Εργαστήριο του Νέου Σχολείου, με δάσκαλο τον πολιτικοποιημένο Γερμανό σκηνοθέτη Έρβιν Πισκάτορ.

Μπήκε στο θέατρο δημιουργώντας αίσθηση ακόμη και με ολιγόλεπτες εμφανίσεις, ενώ στη συνέχεια πήρε σημαντικούς ρόλους. Τιμήθηκε με το βραβείο Tony το 1962 για το έργο A Shot in the Dark.

Ξυλοφορτώνοντας τον Έλβις

Στον κινηματογράφο έκανε το ντεμπούτο του το 1955 στο γουέστερν The Kentuckian με τον Μπαρτ Λάνκαστερ, ενσαρκώνοντας έναν σαδιστή με μαστίγιο. Ακολούθησε ακόμη ένας ρόλος κακού στο αξιόλογο δράμα King Creole, όπου ξυλοφορτώνει τον πρωταγωνιστή Έλβις Πρίσλεϊ.

Πήρε ρόλους σε μερικά ακόμη γουέστερν, ενώ προηγουμένως, το 1957, είχε εμφανιστεί στην εισπρακτική επιτυχία του Ελίας Καζάν A Face in the Crowd, και είχε βρεθεί δίπλα στον Τζέιμς Μέισον στο εξαίρετο φιλμ του Νίκολας Ρέι Πίσω από τον καθρέφτη.

Το 1963 ήρθε και η πρώτη του μεγάλη επιτυχία, παίζοντας τον ραδιούργο δολοφόνο στο ρομαντικό ανάλαφρο θρίλερ Ραντεβού στο Παρίσι, με πρωταγωνιστές το λαμπερό ζευγάρι των Κάρι Γκραντ και Όντρεϊ Χέπμπορν.

Στο φιλμ, που έγινε και εμπορική επιτυχία, παίζουν και άλλοι σημαντικοί καρατερίστες –όπως οι Τζέιμς Κόμπερν και Τζορτζ Κένεντι–, αλλά ο Γουόλτερ Ματάου ξεχωρίζει.

Ένας υπέροχος απατεώνας

Με τον Τζακ Λέμον συναντήθηκαν στα πλατό το 1963, στο θαυμάσιο φιλμ του Μπίλι Γουάιλντερ Ένας υπέροχος απατεώνας. Μια ξεκαρδιστική κωμωδία στην οποία ο Γουόλτερ Ματάου υποδύεται έναν μηχανορράφο που πείθει τον συμπρωταγωνιστή του να προσποιηθεί τον παράλυτο για να πάρουν μια τεράστια αποζημίωση από την ασφάλεια.

Ο ρόλος αυτός του χάρισε το Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου και απογείωσε τη φήμη του ως ντουέτο με τον Τζακ Λέμον.

Η ερμηνεία του στο υπέροχο θεατρικό έργο του Νιλ Σάιμον The odd couple το 1965 του έδωσε το ρόλο στη μεταφορά του έργου στον κινηματογράφο με τίτλο Ένα παράξενο ζευγάρι – μια τεράστια εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία.

Σε αυτήν την ξεκαρδιστική κωμωδία χαρακτήρων ο Τζακ Λέμον είναι ένας νευρωτικός μικροβιοφοβικός και ο Γουόλτερ Ματάου ένας χύμα και ατημέλητος αθλητικογράφος (και γλεντζές).

Η πρώτη σελίδα

Το 1974 πρωταγωνίστησε και πάλι με τον Τζακ Λέμον στην εξαιρετική κωμωδία Η πρώτη σελίδα, και πάλι σε σκηνοθεσία του μεγάλου Μπίλι Γουάιλντερ. Πρόκειται για μια ξεκαρδιστική σάτιρα (τρίτη μεταφορά στο σινεμά) για τον Τύπο, τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης και τη ματαιοδοξία, βασισμένο σε θεατρικό των Μπεν Χεκτ και Τσαρλς ΜακΆρθουρ.

Ο Γουόλτερ Ματάου είναι ο παμπόνηρος εκδότης που δεν θέλει να χάσει τον καλύτερο ρεπόρτερ του (Λέμον), την ώρα πρέπει να καλυφθεί η θανατική ποινή ενός ανθρωπάκου. Ευφυέστατοι διάλογοι, με ιδανικό τάιμινγκ, περίτεχνη πλοκή, και βεβαίως ένα ανεπανάληπτο πρωταγωνιστικό ζευγάρι που δίνει τα ρέστα του.

Για πάντα φιλαράκια

Ακολούθησαν ακόμη αρκετές ταινίες, απ’ τις οποίες ξεχωρίζουν: Τα φιλαράκια (με τον Λέμον), Οι πειρατές (του Ρομάν Πολάνσκι), Ερωτική εξίσωση (ο Ματάου στο ρόλο του Αϊνστάιν).

Το 1998, στην τελευταία του ταινία, συναντήθηκε για μια τελευταία φορά με τον Τζακ Λέμον, στη χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις κωμωδία Ένα παράξενο ζευγάρι σε θεότρελο ταξίδι. Από αυτό το φιλμ μένει μόνο η συγκινητική τους εμφάνιση σε μεγάλη ηλικία.

Αθεράπευτος τζογαδόρος

Με δύο γάμους και τρία παιδιά, ως χαρακτήρας ήταν πιο κοντά σε αυτόν που υποδύθηκε στο Παράξενο ζευγάρι, καθώς ήταν εθισμένος στον τζόγο και μανιώδης καπνιστής.

Μάλιστα, όπως είχε εξομολογηθεί, το 1961 σε ένα γύρισμά του στη Φλόριντα έχασε ένα τεράστιο ποσό ποντάροντας σε αγώνες μπέιζμπολ. Μετά ανακάλυψε ότι χρωστούσε στη μαφία και δυσκολεύτηκε να το αποπληρώσει.

Τη δεκαετία του 1970 άρχισε να μειώνει τα στοιχήματα· ωστόσο, οι απώλειές του ήταν καθημερινές και όχι ασήμαντες.

Μάταια

Ο Γουόλτερ Ματάου υπέστη την πρώτη του καρδιακή προσβολή το 1966 ενώ γύριζε τον Υπέροχο απατεώνα. Τελικά πέθανε την 1η Ιουλίου 2000 μετά από καρδιακή προσβολή, την τρίτη κατά σειρά.

Άφησε πίσω τον καλύτερο φίλο και στενότερο συνεργάτη του, τον Τζακ Λέμον, αλλά και μια σειρά από εκπληκτικές ερμηνείες που πολλοί προσπάθησαν –μάταια– να μιμηθούν.

• Αναδημοσίευση από το ΑΠΕ-ΜΠΕ / Χ. Αναγνωστάκης.