Σειρά έχει το Ιράν ή η Τουρκία;

Στο προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε στον Πόλεμο του Κόλπου του 1991 και στην εισβολή των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στο Ιράκ το 2003, που οδήγησε στην ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν και την αναγνώριση της Αυτόνομης Διοίκησης του Κουρδιστάν με το σύνταγμα του 2005.

Επίσης αναφερθήκαμε στον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε στη Συρία το 2011, στην εμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους και στη συνεργασία των ΗΠΑ με τους Κούρδους της Συρίας, πρώτα με τις Δυνάμεις Προστασίας του Λαού (YPG) και μετά με τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (SDF), μια συνεργασία που δρα υποστηρικτικά στη λειτουργία του αυτόνομου κουρδικού κράτους που λειτουργεί de facto στην ΒΑ Συρία, ενώ υπάρχουν προσδοκίες για την αναγνώριση της αυτονομίας με το νέο σύνταγμα της χώρας.

Οι εξελίξεις αυτές θεωρούνται από την Άγκυρα –και κυρίως από το βαθύ τουρκικό κράτος– ότι υπονομεύουν την ενότητα και εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας. Τη θέση αυτή έχει ενστερνιστεί και ο ίδιος ο Ερντογάν, ο οποίος έχει εκφράσει επανειλημμένα την αντίθεσή του στη συνεχιζόμενη συνεργασία των ΗΠΑ με τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας.

Το τελευταίο διάστημα διανοούμενοι στην Τουρκία που έχουν σχέσεις με το βαθύ κράτος  εμφανίζονται εξαιρετικά ανήσυχοι με την πορεία των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.

Συγκεκριμένα, εκτιμούν ότι υπάρχει ένα υπερκρατικό σχέδιο με βάση το οποίο έγιναν οι επιχειρήσεις μετασχηματισμού του Ιράκ και της Συρίας σε ομοσπονδίες, και ότι το σχέδιο αυτό προβλέπει επίσης το μετασχηματισμό του Ιράν και της Τουρκίας, με τη δημιουργία αυτόνομων περιοχών – οι χώρες αυτές φιλοξενούν εθνικές ομάδες που ανέρχονται σε πολλά εκατομμύρια.

Οι ίδιοι κύκλοι στην Άγκυρα θεωρούν ακόμα ότι η επίθεση της ισραηλινής αεροπορίας στο προξενείο του Ιράν στη Δαμασκό έγινε σκόπιμα για να υποχρεωθεί το Ιράν να απαντήσει, και στη συνέχεια να δοθεί η ευκαιρία στο Ισραήλ να απαντήσει με τη σειρά του, να ξεσπάσει ένας πόλεμος Ιράν-Ισραήλ, τον οποίον σχεδιάζει εδώ και χρόνια ο Νετανιάχου, να υποχρεωθούν να εμπλακούν οι ΗΠΑ, για να ακολουθήσει η ανατροπή του καθεστώτος των ιερωμένων μουσουλμάνων και ο μετασχηματισμός του Ιράν σε μια ομοσπονδία. Στην ομοσπονδία αυτή θα αναγνωριστούν αυτόνομες περιοχές στους Κούρδους, στους Αζέρους και στους  Μπαλούτσι.

Οι Τούρκοι διανοούμενοι εκτιμούν ότι μετά το Ιράν  θα ανοίξει ο δρόμος για αντίστοιχο «μετασχηματισμό» και της Τουρκίας, κάτι που απαγορεύεται από τα τέσσερα πρώτα άρθρα του υφισταμένου συντάγματος. Οι ίδιοι επισημαίνουν ότι η οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα σήμερα έχει πολλές ομοιότητες με την κατάσταση στην οποία βρισκόταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία επί Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ και επί των Νεοτούρκων – αφού πρώτα έχασε τις κτήσεις στα Βαλκάνια με τον Βαλκανικό Πόλεμο, στη συνέχεια οδηγήθηκε στη διάλυση χάνοντας τα πάντα, εκτός από τα εδάφη της σημερινής Τουρκίας.

Επίσης αυτοί που ανησυχούν από την πορεία των εξελίξεων επισημαίνουν ότι η στάση που τήρησαν οι τουρκικές κυβερνήσεις (και το κράτος) μέχρι τώρα απέναντι στα 20 εκατ. των Κούρδων, καίγοντας 4.000 χωριά, υποχρεώνοντας εκατομμύρια να μεταναστεύσουν στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, απαγορεύοντας τη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας, φυλακίζοντας και βασανίζοντας πολιτικούς και διανοούμενους, δημιουργούν ένα κλίμα που ευνοεί την αυτονομία, αντί της συνεννόησης με την Άγκυρα.

Ασφαλώς δεν είναι δυνατό να υιοθετήσει κανείς αβίαστα αυτά που εκφράζουν με άρθρα και τηλεοπτικές παρεμβάσεις σοβαρές προσωπικότητες της Τουρκίας, όμως σε κάθε περίπτωση είναι ενδιαφέρον και αξίζει τον κόπο να λαμβάνουμε υπόψη και αυτές τις απόψεις όταν παρατηρούμε και αναλύουμε τις εξελίξεις.

Άλλωστε, ο ίδιος ο Ερντογάν όταν έλεγε ότι «αν μείνουμε άπραγοι θα χάσουμε εδάφη, γι’ αυτό πρέπει να ακολουθήσουμε ενεργή πολιτική και να εξουδετερώσουμε τις απειλές εκτός της επικράτειάς μας», εννοούσε αυτό ακριβώς που επικαλούνται οι εκφραστές των ανησυχιών του βαθέος κράτους.

Όσον αφορά στο ερώτημα που θέτουμε στην επικεφαλίδα του άρθρου, με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα μάλλον σειρά έχει το Ιράν. Η Τουρκία μπορεί να περιμένει…