Ποιος πυρπόλησε τη Σμύρνη; Ο Τζορτζ Χόρτον έχει δείξει τις ευθύνες της Ευρώπης

Ένα από τα ερωτήματα που επιστρέφουν κάθε Σεπτέμβριο, μήνα που έχει συνδεθεί με τη Μικρασιατική Καταστροφή, είναι το «ποιος έκαψε τη Σμύρνη». Μια από τις εκτιμήσεις –η οποία έχει παρουσιαστεί και από Τούρκους ιστορικούς και αρθρογράφους– είναι ότι την εντολή την έδωσε ο Νουρεντίν πασάς, ο οποίος απαλλαγμένος από κατηγορίες για βαριά εγκλήματα κατά χριστιανικών πληθυσμών μπήκε στη Σμύρνη ως διοικητής της 1ης  Στρατιάς, θέση στην οποία τον είχε τοποθετήσει ο Μουσταφά Κεμάλ.

Διορίστηκε νομάρχης και στρατιωτικός διοικητής της πόλης και ίδρυσε στρατοδικείο που δίκασε και καταδίκασε Έλληνες και Τούρκους που συνεργάστηκαν με την ελληνική διοίκηση. Θεωρείται ότι παρέδωσε προσωπικά τον μητροπολίτη Χρυσόστομο στα στίφη των Τούρκων.

Ο Νουρεντίν πασάς φέρεται να διέταξε την πυρπόληση της Σμύρνης, σε γνώση του Μουσταφά Κεμάλ.

Ο Τζορτζ Χόρτον στο έργο Η μάστιγα της Ασίας – 1922 Η Μικρασιατική Καταστροφή γράφει: «Ο Μουσταφά Κεμάλ, αυτός που πυρπόλησε τη Σμύρνη και ολοκλήρωσε την εξόντωση των Χριστιανών, είναι δημιούργημα της Ευρώπης». Ο Αμερικανός διπλωμάτης και φιλέλληνας στο κεφάλαιο που ονομάζει  «Η ευθύνη του Δυτικού Κόσμου» τονίζει ότι υπήρξαν πολιτικές συγκυρίες που έδωσαν στους Τούρκους τη δυνατότητα να επιδοθούν τόσο ανεξέλεγκτα σε πράξεις βίας, και ότι υπήρξε «εκμετάλλευση» των διαφωνιών και των συγκρουόμενων συμφερόντων των χριστιανικών δυνάμεων.

«Ευαίσθητοι σαν βαρόμετρα και στην παραμικρή ένδειξη τριβής ανάμεσα στις κυβερνήσεις ή τους λαούς της Ευρώπης, οι Τούρκοι έχουν εξαιρετική ικανότητα να προκαλούν ή να μεγεθύνουν εντάσεις» σημειώνει.

Αφού υπενθυμίζει ότι στον Α’ Παγκόσμιο οι Τούρκοι ήταν ίσως ο πιο πολύτιμος σύμμαχος του Βερολίνου (αφήνοντας υπόνοιες ότι οι Γερμανοί λεηλάτησαν σχεδόν όλο το χρυσό της χώρας και λέγοντας ευθέως ότι πήραν τα αποθέματα σιταριού και κάθε άλλους είδους τροφής), προσθέτει ότι μετά την ήττα της Γερμανίας (της μεγάλης πολιτισμένης δύναμης που, όπως λέει, έκανε τα στραβά μάτια όσο εξοντώνονταν οι Αρμένιοι), θεωρήθηκε δεδομένο ότι είχαν τελειώσει οι μαύρες μέρες για τους χριστιανούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

«Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι το αρχικό πρόγραμμα των Συμμάχων περιλάμβανε το διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. […] Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι οι Τούρκοι βρήκαν συμπαράσταση από τη μια ή την άλλη Δύναμη, είτε κρυφά είτε φανερά, συμπαράσταση που είχε στόχο να υπερνικηθούν οι φιλοδοξίες και οι βλέψεις των υπολοίπων, αλλά ανταγωνιστικών δυνάμεων», εξηγεί.

Ο Τζορτζ Χόρτον αναφέρει ακόμα ότι οι δυτικές δυνάμεις έδωσαν όπλα στους χριστιανούς «για να τα χρησιμοποιήσουν εναντίον των προαιώνιων εχθρών τους και στη συνέχεια τους εγκατέλειψαν στην εκδίκηση των τελευταίων». Η εκτίμησή του είναι ότι τους άφησαν στην τύχη τους, γιατί καμιά Δύναμη δεν επιθυμούσε να θίξει τους Τούρκους, από τους οποίους αναμένονταν μεγάλα οφέλη.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έμειναν έξω από τον μακάβριο αυτό συναγωνισμό. Στην αρχή ήταν το συμφέρον που προώθησε μια καλοστημένη, παγκόσμια φιλοτουρκική προπαγάνδα στις χριστιανικές χώρες. Όταν η τρομερή σπορά βίας έφερε το θερισμό εκείνης της φοβερής συγκομιδής θανάτου, ο φόβος της λαϊκής αγανάκτησης και αποδοκιμασίας στις χώρες αυτές έδωσε αφορμή για την πολιτική αποσιώπησης της αλήθειας και για την προπαγάνδα εναντίον των χριστιανών της Τουρκίας», τονίζει ο Αμερικανός διπλωμάτης.