Είστε έτοιμοι για ένα κινηματογραφικό ταξίδι στο παρελθόν; Ήταν Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου 1960 στη Θεσσαλονίκη. Στο Σινέ Ολύμπιον ήταν μεταξύ άλλων η Κατίνα Παξινού, ο Στρατής Μυριβήλης, η Ελένη Βλάχου, ο Γιάννης Μόραλης και ο Αχιλλέας Μαμάκης.
Και βράβευσαν την Αλίκη Βουγιουκλάκη, τον Δημήτρη Χορν, τον Παντελή Ζερβό, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Νίκο Κούνδουρο.
Ταινίες, βραβεία, και η πρώτη αποδοκιμασία
Η Αλίκη Βουγιουκλάκη δεν ήταν μόνο η πιο εμπορική ηθοποιός της χώρας, αλλά και η πρώτη γυναίκα που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ. Επί προκειμένου για τη Μανταλένα, που απέσπασε επίσης το βραβείο β΄ ανδρικού ρόλου για τον Παντελή Ζερβό και σεναρίου για τον Γιώργο Ρούσσο.
Οι υπόλοιπες ταινίες που προβλήθηκαν ήταν: Μια του κλέφτη, Έγκλημα στα παρασκήνια, και Το ποτάμι. Όσον αφορά τις ταινίες μικρού μήκους, ο Μακεδονίτικος γάμος έκλεψε τις εντυπώσεις και τα βραβεία στην κατηγορία του – μια κατηγορία που ιστορικά έχει μια πρωτιά: την πρώτη αποδοκιμασία ταινίας. Πρόκειται για το ξεχασμένο Τα δάση μας καίγονται.
Φυσικά η άφιξη και η βράβευση της εθνικής μας σταρ ήταν το γεγονός της εκδήλωσης που τότε ακόμα ονομαζόταν «Εβδομάς Ελληνικού Κινηματογράφου».
Το 1961 η ταινία-σκάνδαλο του Φεστιβάλ ήταν το ντοκιμαντέρ Η τραγωδία του Αιγαίου, του Βασίλη Μάρου. Στην αρχή η λογοκρισία της εποχής προσπάθησε να απαγορεύσει την προβολή του, τελικά παίχτηκε με περικοπές. Το 1965 τελικά προβλήθηκε ολοκληρωμένο.
Το 1963 το Κάθαρμα του Κώστα Ανδρίτσου γίνεται το πρώτο φιλμ μεγάλου μήκους που αποδοκιμάζεται έντονα.
Το ελληνικό ταμπεραμέντο στα χρόνια της χούντας
Ύστερα από το επεισοδιακό Φεστιβάλ του 1966, που φυγαδεύεται η κριτική επιτροπή, φτάνουμε στο πρώτο χουντικό φεστιβάλ του 1967, όπου επικρατούσε αναμενόμενη ηρεμία.
Αλλά το 1968, που το βραβείο Καλύτερης Ταινίας το παίρνει η παραγωγή του Τζέιμς Πάρις Στα σύνορα της προδοσίας, ο εξώστης ξεσηκώνει την αίθουσα με τα γιουχαΐσματά του.
Το ίδιο συνέβη την επόμενη χρονιά, με τη βράβευση του Όχι – φυσικά του Τζέιμς Πάρις. Ο τελευταίος ήταν το πρόσωπο που κυριάρχησε στα χρόνια της χούντας.
Το 1973 αποδοκιμάστηκε άγρια η ταινία του Ιπποκράτης και δημοκρατία, ενώ στις εκτός προβολών συζητήσεις ένας δημοσιογράφος κατηγορεί τον παραγωγό ότι είναι άνθρωπος της χούντας, κι εκείνος πέφτει κάτω λιπόθυμος από την ταραχή του.
Την ίδια χρονιά αποδοκιμάστηκε έντονα η ταινία Βάλτος με το που εμφανίστηκε στην οθόνη το σήμα της Φίνος Φιλμ, αλλά και η Τελευταία άνοιξη του Τάκη Κανελλόπουλου, άλλοτε αγαπημένου δημιουργού του Φεστιβάλ.
Η Μεταπολίτευση και το τέλος του ελληνικού διαγωνιστικού τμήματος
Ένας αέρας ελευθερίας πνέει στο πρώτο Φεστιβάλ μετά την πτώση της χούντας, το 1974. Μάλιστα βραβεύεται η ταινία Κιέριον του Δήμου Θέου, η προβολή της οποίας ήταν απαγορευμένη επί 7ετίας. Όμως η νέα κατάσταση στον ελληνικό κινηματογράφο, κατά τη Μεταπολίτευση, έχει αλλάξει. Οι παραγωγές έχουν ελαττωθεί, ενώ φιλμ που βραβεύονται και χαίρουν καλών κριτικών, όταν βγαίνουν στις κινηματογραφικές αίθουσες, πολλές φορές παίζουν μπροστά σε άδεια καθίσματα – αν βρουν αίθουσα να προβληθούν.
Από την άλλη, τα γιουχαΐσματα του Εξώστη Β’, αν στη διάρκεια της χούντας είχαν πολιτικό στίγμα, πλέον μοιάζουν ανεξέλεγκτοι και πολλές φορές γραφικοί, ακόμα και κατευθυνόμενοι. Π.χ. όταν το 1983 προβάλλεται εν μέσω αποδοκιμασιών το Ρεμπέτικο του Κώστα Φέρρη, ένα φιλμ που διακρίθηκε και στο εξωτερικό, καταλαβαίνει κανείς το άσκοπο και την ανοησία του εξώστη.
Αλλά και πρόσωπα αποδοκιμάζονταν, όπως η Μαίρη Χρονοπούλου, όταν το 1987 βραβεύτηκε για τη συγκλονιστική ερμηνεία της στα Παιδιά της χελιδόνας. Η αιτιολογία ήταν οτι το φιλμ μάζευε βραβεία, ενώ υπήρχαν άλλα που άξιζαν περισσότερο. Ότι να ‘ναι, δηλαδή.
Το 1989 ήταν μια τραγική χρονιά. Με το ζόρι μαζεύτηκε ένας μικρός αριθμός ταινιών για το διαγωνιστικό τμήμα. Βραβεία δεν δόθηκαν, παρά μόνο κάποιες τιμητικές διακρίσεις, ενώ όσα φιλμ βρήκαν το δρόμο για τις αίθουσες, γνώρισαν την πλήρη απαξίωση του κοινού.
Το 1992, αν και ήταν μια σχετικά καλή χρονιά, ήταν η τελευταία του ελληνικού διαγωνιστικού. Από την επόμενη υπήρχε μεν ελληνικό τμήμα, αλλά το διαγωνιστικό έγινε διεθνές.
