Ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες πολιτικούς του περασμένου αιώνα, o Ανδρέας Παπανδρέου, άφησε την τελευταία του πνοή στις 23 Ιουνίου του 1996.
Η κηδεία του έγινε τρεις μέρες αργότερα στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών με τιμές εν ενεργεία αρχηγού κράτους.
Οι κεντρικοί δρόμοι είχαν κλείσει από νωρίς, στρατιωτικά αγήματα παρατάχθηκαν έξω από τη Μητρόπολη Αθηνών. Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν από νωρίς το μεσημέρι σε κάθε γωνιά της πομπής προκειμένου να αποχαιρετήσουν τον ηγέτη της «Αλλαγής».
Εκφωνήθηκαν δώδεκα επικήδειοι λόγοι, ενώ ύστατο φόρο τιμής απέτισαν ηγέτες και προσωπικότητες από όλο τον κόσμο. Ιστορική έχει μείνει η ομιλία του γιου του, Γιώργου Παπανδρέου, με τη φράση «πατέρα, άκουσες τα νέα;» να ορίζει το τέλος μιας εποχής.
Με την ίδρυση του, το ΠΑΣΟΚ επηρέασε σημαντικά την πολιτική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου διετέλεσε πρωθυπουργός τις περιόδους 1981-1989 και 1993-1996. Επί ημερών του έγινε η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος αλλά και των Ενόπλων Δυνάμεων, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), καθώς και η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986, η οποία παγίωσε το σύστημα κοινοβουλευτικής εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα.
Γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου του 1919 στη Χίο, γιος του Γενικού Διοικητή Αιγαίου τότε και μετέπειτα πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, και της Σοφίας Μινέικο. Μεγάλωσε στην Αθήνα και φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών. Σε ηλικία 15 ετών δημιούργησε το μαρξιστικό περιοδικό Ξεκίνημα, δημοσιεύοντας πολλά κείμενα για τον σοσιαλισμό. Το υπουργείο Παιδείας, ύστερα από παρέμβαση της δεξιάς εφημερίδας «Εστίας», διέταξε ανακρίσεις και οι μαθητές που είχαν παρεκτραπεί, τιμωρήθηκαν με κακή διαγωγή στο ενδεικτικό τους.
Το 1964 εξελέγη πρώτη φορά βουλευτής με την «Ένωση Κέντρου». Μετείχε στην κυβέρνηση του πατέρα του ως υπουργός Προεδρίας και αργότερα ως αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού. Τη διετία της πολιτικής αστάθειας 1965-67, θα κερδίσει την συμπάθεια των πρώην ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών, των οποίων την εμπιστοσύνη δεν έχασε ποτέ. Η ηγεσία της Αριστεράς τον έβλεπε βέβαια καχύποπτα, όπως και ο ίδιος άλλωστε.
Με το ξέσπασμα της δικτατορίας συνελήφθη, αλλά αφέθηκε ελεύθερος οκτώ μήνες αργότερα, μετά από παρέμβαση διανοουμένων και πολιτικών στον πρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον.
Στις αρχές του 1968 έφυγε από τη χώρα και πήγε στη Στοκχόλμη, όπου ίδρυσε το ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα), το οποίο έδρασε αντιδικτατορικά στο εξωτερικό.
Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974 ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ (Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα). Στις 17 Νοεμβρίου το οδήγησε στις εκλογές, λαμβάνοντας 13,58% και 12 έδρες στη Βουλή. Στην πολιτική του αρχίζει να επικρατεί η αντιαμερικανική και αντιΝΑΤΟϊκή χροιά.
Το 1977 το ΠΑΣΟΚ γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση λαμβάνοντας ποσοστό 25,34% και 93 βουλευτές. Καταφέρνει τελικά να έρθει στην εξουσία το 1981, την «ώρα της αλλαγής», όπως είχε ονομαστεί, λαμβάνοντας ποσοστό που άγγιξε το 48,1%. Η έννοια της «Αλλαγής» βρισκόταν στο γεγονός πως ύστερα από μια μακρά περίοδο δεξιάς κυβέρνησης, την εξουσία πήρε ένα κόμμα το οποίο διείπαν οι αρχές του σοσιαλισμού.
Η προεκλογική εκστρατεία του Παπανδρέου στηρίχτηκε σε συνθήματα όπως «Εδώ και τώρα αλλαγή» και «Η Ελλάδα στους Έλληνες», ενώ ο ίδιος καλλιέργησε το προφίλ του πολιτικού που βρισκόταν σε άμεση επαφή και επικοινωνία με τα λαϊκά στρώματα – φίλοι και αντίπαλοι, άλλωστε, τον προσφωνούσαν με το μικρό του όνομα, «Ανδρέας».
Το 1985 το ΠΑΣΟΚ κέρδισε ξανά τις εκλογές, όμως τρία χρόνια αργότερα ξέσπασε το σκάνδαλο Κοσκωτά, στο οποίο κατηγορήθηκαν για ενεργό συμμετοχή στελέχη της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανόμενου και του Ανδρέα Παπανδρέου. Παράλληλα, εκείνη την εποχή γνώρισε την αεροσυνοδό του πρωθυπουργικού αεροσκάφους Δήμητρα Λιάνη, με την οποία συνήψε σχέση από τον Ιούλιο του 1986, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα της εποχής. Η σχέση τους έγινε ευρέως γνωστή όταν, το 1988, ο Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου και η Δήμητρα Λιάνη ήταν μαζί του και του συμπαραστάθηκε, φροντίζοντάς τον καθ’ όλη αυτή την περίοδο. Παντρεύτηκαν τον Ιούλιο του 1989, αφού χώρισε από την Μαργαρίτα Τσαντ.
Στις εκλογές του 1989 ηττήθηκε, αλλά το ΠΑΣΟΚ επέστρεψε στην εξουσία το 1993. Απαλλαγμένος από τις κατηγορίες του σκανδάλου Κοσκωτά, ο Παπανδρέου επανέκαμψε θριαμβευτής και έλαβε 47%.
Η πολιτική ένταση των προηγούμενων χρόνων, όμως, και η περιπέτεια του σκανδάλου, είχαν επιβαρύνει την υγεία του. Στις 21 Ιουνίου του 1995 εισήχθη εσπευσμένα στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. Οι πιέσεις που του ασκούνται, τον αναγκάζουν τον Ιανουάριο του 1996 να υπογράψει την παραίτησή του, δηλώνοντας πως τα «τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν».
Στις 23 Ιουνίου 1996 ο Ανδρέας Παπανδρέου πέθανε μετά από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο στο σπίτι του, στην Εκάλη. Ο θάνατός του προκάλεσε κύμα συγκίνησης σε όλη τη χώρα.
Με πληροφορίες από tovima.gr.
