Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και το ανθρώπινο δράμα, παράλληλα με την καταδίκη της εισβολής είναι η πρώτη προτεραιότητά μας. Απολύτως υπεύθυνος για τον πόλεμο είναι ο πρόεδρος Πούτιν που έσυρε τη χώρα του σε μια τραγωδία. Αθώα θύματα και από τις δύο πλευρές χάνουν τη ζωή τους καθημερινά στο βωμό διεθνών σκοπιμοτήτων. Είναι μυωπική η αντίδραση διαχωρισμού των θυμάτων σε καλούς και κακούς.
Μια κοινωνική μηχανική έχει ενεργοποιηθεί και από τις δύο πλευρές. Είναι εντυπωσιακή η εύκολη πρόσβαση ανθρώπων και από τις δύο πλευρές σε προπαγανδιστικό υλικό. Προκαλεί, μάλιστα, απορία γιατί το κάνουν με τόση επιμονή.
Από τη μια γνωστά πρόσωπα που σε κάθε ανάλογη αφορμή διακηρύσσουν τα ατλαντικά τους αισθήματα, πολλές φορές προκλητικά, χωρίς στοιχεία, και επικαλούμενα διαφόρους ηθικούς κώδικες που παραβλέπουν σε άλλες περιπτώσεις και από την άλλη ένα κοινωνικοπολιτικό ρεύμα που έχει αναγάγει τη ρωσοφιλία στην Ελλάδα σε υπ’ αριθμόν ένα ποσοστό, από ένα σύνολο χωρών της Ευρώπης. Το γιατί, αποτελεί ερώτημα. Περισσότερο έχει να κάνει με νοοτροπία, με αντίληψη κρατικής διοίκησης ή με κάποιο αίσθημα φόβου και αναζήτησης ισχυρού προστάτη παρά με την ιστορία την οποία επικαλούνται. Η ιστορία δεν επιβεβαιώνει όσα ισχυρίζονται περί διαχρονικής υποστήριξης των Ελλήνων από τη Ρωσία στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν κράτος.
Οι Έλληνες υποστηρίχθηκαν στον αγώνα τους στον βαθμό που η Ρωσία είχε συμφέρον από αυτό. Αντιθέτως, η ιδεολογία του πανσλαβισμού είχε φέρει την Ελλάδα σε ακραία όρια συρρίκνωσης αν η Ρωσία επικρατούσε.
Αυτός ο κόσμος και της μιας και της άλλης πλευράς που προσθετικά πρέπει να είναι πλειοψηφία στον ελληνικό πληθυσμό, ενοχλείται και με την ύπαρξη, έστω, και μιας άλλης φωνής στην προσέγγιση του πολέμου. Έχει εμποτιστεί από μια αντίληψη περί απολυτότητας της αλήθειας που πρεσβεύει και θέλει να την επιβάλλει.
Σε μια χώρα που από την αρχή της Επανάστασης την οποία οι άνθρωποι που την δημιούργησαν, ενστερνίστηκαν το αγαθό της ελευθερίας το οποίο τους οδήγησε και στην εξέγερση, οι απόγονοί τους, διακόσια χρόνια μετά, νοιώθουν άνετα σε έναν μονοφωνικό κόσμο. Και τον επιδιώκουν. Ίσως, η τύχη, τους ευνόησε το κρίσιμο 1949. Τους ευνόησε αλλά δεν έχουν καταλάβει τη σημασία της φιλελεύθερης δημοκρατίας. (Επειδή, κάλλιστα, μπορεί να μπερδεύουν τη φιλελεύθερη δημοκρατία με τον οικονομικό νεοφιλελευθερισμό, τους πληροφορώ πως καμιά σχέση δεν έχουν).
Η στάση και των μεν και των δε υπονομεύει τα θεμέλια ενός φιλελεύθερου δημοκρατικού πολιτεύματος με όλες τις αδυναμίες του. Δεν υπάρχει, σήμερα, κάτι καλύτερο. Μόνο αν το στερηθούν θα καταλάβουν τη σημασία του.
Το δεύτερο στοιχείο που αναδεικνύεται από την ουκρανική πολεμική τραγωδία είναι η καθυστερημένη, κατά 20 χρόνια, αντιπαράθεση δύσης και ανατολής.
Η αντιπαράθεση που δεν μπόρεσαν να κάνουν οι Ρώσοι το 1991 γίνεται τώρα. Με όρους επίκλησης ιδεολογημάτων τα οποία, υποτίθεται είχαν ξεπερασθεί. Είναι ψευδαίσθηση ότι ξεπεράστηκαν. Η θεωρία του ζωτικού χώρου και της γεωπολιτικής επιρροής είναι παρούσα. Σε αντίθεση με την επίκληση του διεθνούς δικαίου και των οικονομικών σχέσεων που προβλήθηκαν από τη δύση την εικοσαετία που πέρασε μετά την κατάρρευση των ανατολικών καθεστώτων. Αλλά η αμερικανικής πρόνοιας νέα θεωρία δεν ευδοκίμησε. Διότι και άφησε κενά και δεν εφαρμόσθηκε ως αξία που θα καθόριζε τις διεθνείς σχέσεις. Εφαρμόζεται εκεί που θέλουν, κυρίως, οι ΗΠΑ.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι, απολύτως, καταδικαστέα διότι παραβιάζει κάθε έννοια δικαίου. Αλλά και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο είναι πανομοιότυπη. Για τη ρωσική εισβολή διεξάγεται πόλεμος με άγνωστη κατάληξη. Για την τουρκική, σιωπή ιχθύος. Γιατί να πιστέψει η ανθρωπότητα πως οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται, πράγματι, για την επικράτηση του διεθνούς δικαίου και δεν το επικαλούνται όποτε τις συμφέρει;
Γιατί, λοιπόν, διεξάγεται ο πόλεμος;
Την ευθύνη για την διεξαγωγή του έχουν και η Ρωσία αλλά και οι ΗΠΑ. Ο Πούτιν άρπαξε, αφελώς, το κοκαλάκι που του πέταξαν οι Αμερικανοί οι οποίοι φρόντισαν να διεξάγουν έναν Πόλεμο δι’ αντιπροσώπου με τη Ρωσία. Ο αμερικανικός αντιπρόσωπος είναι η Ουκρανία.
Ένας άμεσος πόλεμος ΗΠΑ-Ρωσίας δεν θα ήταν, απλώς, πάρα πολύ επικίνδυνος με απίστευτη κλιμάκωση.
Θα ήταν και αβέβαιος. Και η αβεβαιότητα καθιστούσε άδηλο τον νικητή. Ο νικητής θα τα έπαιρνε όλα. Ένας τέτοιος πόλεμος αν δεν οδηγήσει σε ανθρώπινη καταστροφή, θα είναι μηδενικού αθροίσματος.
Οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν το δόγμα περί επικράτησης του διεθνούς δικαίου και προσχωρούν στην αντίληψη των σφαιρών επιρροής. Αντίληψη από την οποία η Ρωσία του Πούτιν ποτέ δεν παραιτήθηκε. Η επιμονή της περί buffer zone, ζωτικού χώρου, τα ζητήματα ασφαλείας που ήγειρε, οι επεμβάσεις της στον πρώην σοβιετικό χώρο παραπέμπουν σε μια αντίληψη διεθνούς οργάνωσης που η δύση προσπάθησε να προσπεράσει. Προσπάθησε, δηλαδή, η δύση να επιβάλλει την ιδέα ενός παγκόσμιου χώρου όπου θα διεξάγονται όλες οι δραστηριότητες χωρίς πολλά εμπόδια. Κυρίως, χωρίς οικονομικά εμπόδια. Οι «πορτοκαλί» επαναστάσεις, η «Αραβική άνοιξη» και άλλα αμερικανικής εμπνεύσεως προϊόντα αυτό ήθελαν να πετύχουν. Έστω και διά της βίας.
Η Ρωσία αντέδρασε σ’ αυτήν την πολιτική. Και η σημερινή της αντίδραση στην Ουκρανία δηλώνει πως δεν θέλει να συμμετάσχει σε έναν τέτοιο κόσμο. Διεκδικεί τον δικό της κόσμο. Και είναι αποφασισμένη να τον υπερασπίσει.
Το θέμα είναι αν ο κόσμος που διεκδικεί θέλει να συμμετάσχει στη ρωσική αντίληψη και πόσο είναι διατεθειμένος να αντιδράσει. Η Ουκρανία δεν θέλησε, η Ρωσία αντέδρασε και οι ΗΠΑ δημιουργούν μια νέα παγκόσμια ισορροπία. Με τον δικό τους κόσμο. Η προσπάθεια ρωσικής, ίσως, και κινεζικής ένταξης στον νέο αμερικανικό κόσμο εγκαταλείπεται. Ένα νέο Σιδηρούν Παραπέτασμα εγείρεται.
Τι επιδιώκουν, λοιπόν, οι ΗΠΑ στην νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας;
Πρώτον να ενισχύσουν την δική τους ασφάλεια. Στο ερώτημα από ποιόν κινδυνεύουν εκεί που βρίσκονται η απάντηση είναι από την ενδεχόμενη κυριαρχία της Κίνας στον Ειρηνικό ωκεανό. Μια κυριαρχία που δεν είναι απίθανο να συμβεί και στον αγώνα για την επιτυχία της θα μπει και η Ρωσία.
Με τον τρόπο που διαχειρίζεται την Ρωσία η Αμερική, την σπρώχνει στην αγκαλιά της Κίνας. Τίποτε, όμως, δεν είναι δεδομένο.
Αν πρόκειται να συμβεί η σινορωσική σύγκλιση, τότε η εξασθένιση της Ρωσίας είναι απολύτως επιβεβλημένη για τις ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει παράταση του πολέμου. Η λήξη των εχθροπραξιών δεν θα εξαρτηθεί από τον Ζελένσκι και τους Ουκρανούς. Θα εξαρτηθεί από τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ είναι παρούσες και με Ειδικές Δυνάμεις και συμβούλους. Ελάχιστη γνώση στρατιωτικών οδηγεί στην εκτίμηση πως οι συνηθισμένοι στην φιλοσοφία των ρωσικών οπλικών συστημάτων ουκρανοί είναι αδύνατον να λειτουργούν με τόση αποτελεσματικότητα τα δυτικά όπλα.
Το δεύτερο που επιδιώκουν οι ΗΠΑ είναι να διαχειριστούν το χρέος τους. Και ο πόλεμος προσφέρεται γι’ αυτό. Στο όνομα των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, οι Αμερικανοί ευνοούνται και οικονομικά. Υποτάσσουν στα κελεύσματά τους την Ευρώπη και την αναγκάζουν να υποταγεί και οικονομικά και πολιτικά και στρατιωτικά. Το NATO αναβιώνει και ένας ευρωστρατός θα λειτουργήσει είτε εντός, είτε συμπληρωματικά με το NATO.
Η τρίτη αμερικανική επιδίωξη παράλληλα με την επίτευξη των δύο προηγουμένων, είναι η επιβεβαίωση της κυριαρχίας τους. Για την επιβεβαίωση αυτή θα ασκήσουν και πιέσεις που είναι γνωστές από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Θα ασχοληθούν με τα κυρίαρχα δικά τους θέματα και τα περιφερειακά, όπως το Κυπριακό και οι ελληνοτουρκικές διαφορές θα λυθούν προς εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων.
Θυμίζω πως όταν επί Ψυχρού Πολέμου ο Τίτο ήγειρε θέμα «μακεδονικής μειονότητας» και ονόμασε μια από τις δημοκρατίες της Γιουγκοσλαβίας
«Δημοκρατία της Μακεδονίας», η εντολή που πήρε η κυβέρνηση Καραμανλή από τις ΗΠΑ, τη δεκαετία του ’60, ήταν να μην δημιουργεί προβλήματα στον Τίτο διότι είχε αποστασιοποιηθεί από την σύμπλευσή του με τον Στάλιν και αυτό ικανοποιούσε τα αμερικανικά συμφέροντα.
Υπάρχει κίνδυνος στο Κυπριακό να επιβληθεί μια λύση η οποία δεν θα απέχει από το Σχέδιο Ανάν, για τον επιπλέον λόγο ότι πρέπει να περάσει από την κυπριακή ΑΟΖ (και την ΑΟΖ των κατεχομένων) ο αγωγός που θα μεταφέρει τα ενεργειακά κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου στην Τουρκία (ο EastMEd, είναι, μάλλον, δευτερεύουσα επιλογή).
Δεν αποκλείεται να επιβληθεί ένας de facto διαχωρισμός του Αιγαίου κατά μήκος του 25ου Μεσημβρινού, κάτι που διεκδικεί, επιμόνως, για χρόνια η Τουρκία και να δημιουργηθεί μια ουδετεροποιημένη ζώνη από τα Δαρδανέλια ως την Ανατολική Μεσόγειο.
Όπως αντιλαμβάνεσθε τίποτε από αυτά δεν πλησιάζει τις ελληνικές θέσεις. Ίσως, ακόμη, αρχίσει και μια συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων χωρίς καμιά λαϊκή αντίδραση. Η κυβέρνηση θα επικαλεστεί τον κίνδυνο πολέμου, το οικονομικό όφελος και την ανάγκη ειρηνικής συμβίωσης και όλα θα πάνε καλά.
Στην Αθήνα η αμερικανική επιρροή είναι απόλυτη. Αντιθέτως, η Τουρκία έχει πετύχει βαθμούς αυτονομίας.
Διαβάστε ένα, μόνο, μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του Φρανκ Βέμπερ Ο Επιτήδειος Ουδέτερος: «Τον Οκτώβριο του 1938 ο πρεσβευτής Πέρσι Λόρεν πήρε μία ακόμη περισσότερο εκπληκτική απάντηση όταν ρώτησε τον Αράς (σ.σ., ο Ρουστί Αράς ήταν υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας) για τη θέση της Τουρκίας στην περίπτωση εκρήξεως ενός ευρωπαϊκού πολέμου. Αν και απέφυγε να μιλήσει με σαφήνεια ο Τούρκος δήλωσε με έμφαση ότι η Άγκυρα θα πολεμούσε ως σύμμαχος οποιουδήποτε από τους αντιμαχόμενους της προσέφερε τα μεγαλύτερα ανταλλάγματα. Πρότεινε στον Λόρεν να ανατεθεί στον τουρκικό στρατό η φύλαξη της Αιγύπτου σε περίπτωση που οι βρετανικές δυνάμεις οι οποίες στάθμευαν σε εκείνη τη χώρα αναγκάζονταν να αποσυρθούν για να πολεμήσουν εναντίον του Χίτλερ. Ο δρ Αράς πρόσθεσε: “Σήμερα δεν μπορούμε να αναμένουμε ότι ένα έθνος θα βάλει την ψυχή του και ολόκληρη τη θέληση του σε έναν πόλεμο αν δεν έχει πειστεί ότι ο αγώνας αυτός είναι δίκαιος. Για παράδειγμα το να πολεμήσει κάνεις για να διατηρήσει 3,5 εκατ γερμανικής φυλής υπό τσεχική κατοχή δεν θα αποτελούσε δίκαιο αγώνα”». (Σ.σ.: θεωρούσε ότι το να πολεμήσει με τους συμμάχους εναντίον των Γερμανών που επιτέθηκαν στην Τσεχοσλοβακία με το πρόσχημα απελευθέρωσης των Γερμανών Σουδητών).
Προσέξτε και το εκπληκτικό παρακάτω:
«Ο Λόρεν θεώρησε τις προτάσεις του Αράς για την Αίγυπτο πολύ σημαντικές και πολύ ενδιαφέρουσες. Οι προτάσεις όμως αυτές συνάντησαν τις αντιδράσεις του Φόρειν Όφις επειδή κανείς απολύτως δεν τις είχε ζητήσει από τον Αράς και επειδή φόβησαν τους Αιγύπτιους όλων των πολιτικών κομμάτων».
Τα γράφω αυτά για όσους κυβερνητικούς αξιωματούχους έχουν την εντύπωση «Και τι έγινε που ο Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον Ερντογάν. Καλό είναι να συνομιλούμε».
