Σύντομο χρονικό της ιστορικής εφημερίδας «Ελεύθερος Πόντος»

Δισεβδομαδιαία εφημερίδα του Εθνικού Συμβουλίου του Πόντου. Εκδόθηκε το 1919 στο Βατούμ, όπου ήταν και η έδρα του Συμβουλίου. Εκδότης ήταν ο Θεοφύλακτος Κ. Θεοφυλάκτου.

Ο Ελεύθερος Πόντος τυπωνόταν, στην αρχή, στο τυπογραφείο της εφημερίδας του Σταύρου Γαληνού Αργοναύτης και πολύ σύντομα το Εθνικό Συμβούλιο του Πόντου αγόρασε, διαθέτοντας 50.000 ρούβλια, το τυπογραφείο όπου τυπώνονταν και άλλα έντυπα, κυρίως σχολικά βιβλία για τα ελληνικά σχολεία.

Ο οφθαλμίατρος Θεοφ. Κ. Θεοφυλάκτου, που διατέλεσε και διοικητής Θράκης, μετά την Ανταλλαγή, έγραφε άρθρα του στα περιοδικά Ποντιακά Φύλλα και Χρονικά του Πόντου της Αθήνας, στην Ποντιακή Εστία κ.α. Εκτός των άλλων, ήταν από αυτούς που πρωτοστάτησαν στην ίδρυση της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και ο πρώτος εμπνευσμένος πρόεδρός της.

Θεοφύλακτος Κ. Θεοφυλάκτου

Η κάθε σελίδα της εφημερίδας ήταν χωρισμένη σε τέσσερις στήλες, τις δύο από τις οποίες καταλάμβανε, σχεδόν πάντοτε, το κύριο άρθρο. Στην τρίτη στήλη έμπαινε το χρονογράφημα, που συνεχιζόταν μερικές φορές και στην τέταρτη στήλη, ή πήγαινε ως γύρισμα στη δεύτερη σελίδα.

Ο Ελεύθερος Πόντος κυκλοφορούσε κάθε Τετάρτη και Παρασκευή. Ελάχιστες φορές συνέβη να μην κυκλοφορήσει κάποια Τετάρτη ή κάποια Παρασκευή. Έκλεισε οριστικά το 1920. Τελευταίος διευθυντής της εφημερίδας –για λίγους μήνες, από τις 5 Αυγούστου 1920– ήταν ο Σταύρος Τερζόπουλος.

Στις 4/9/1919 δημοσιεύθηκε στην Εποχή η ακόλουθη μικρή είδηση, η οποία λέει πολλά για τα όσα συνέβαιναν στο χώρο του Τύπου στην Τουρκία:

Χθες η αστυνομία περισυνέλεξε τα τελευταίως κυκλοφορήσαντα φύλλα της εν Βατούμ εκδιδομένης εφημερίδος «Ελεύθερος Πόντος», απηγόρευσε δε την περαιτέρω εν τη πόλει μας κυκλοφορίαν της.

Ενδιαφέροντα στοιχεία για την έκδοση του Ελεύθερου Πόντου περιλαμβάνονται στη Λογοδοσία της Διοικούσης Επιτροπής της Εταιρείας «Ο Πόντος» για το πρώτο εξάμηνο λειτουργίας της, η οποία διαβάστηκε «υπό του Προέδρου της Εταιρείας κ. Θ. Θεοφυλάκτου κατά την συνέλευσιν των μετόχων γενομένην την 1ην Νοεμβρίου 1919 εν τη αιθούση του Συλλόγου “Αι Μούσαι”», στο Βατούμ.

Βατούμ

Στη λογοδοσία του ο Θ. Θεοφυλάκτου ανέφερε:

[…] εις όλους σας είναι γνωσταί αι συνθήκαι υπό τας οποίας συνεπήχθη η Εταιρεία ημών, την οποίαν ημπορεί κανείς να ονομάση, μη αποβλέπων εις το ασήμαντον κεφάλαιον, το οποίον αντιπροσωπεύει, ως την πρώτην Εταιρείαν του Πόντου. Επίσης εις όλους είναι γνωστόν, ότι βάσις αυτής ετέθη η εξυπηρέτησις των εθνικών μας συμφερόντων δι’ ενός Τυπογραφείου Ελληνικού των συνεταιρισθέντων πατριωτών, το οποίον θα ελειτούργει με το αζημίωτον, εφ’ όσον τούτο ήτο δυνατόν. Κατά πόσον επετέλεσε την αποστολήν της αυτήν η ημετέρα Εταιρεία κατά το από 21ης Μαΐου ε.έ. μέχρι σήμερον διάστημα μαρτυρεί περιτράνως το έκτοτε ανελλιπώς λειτουργούν τυπογραφείον μας, όπου εξετυπώθησαν και εκτυπούνται διάφορα ελληνικά έντυπα και είδε το φως η εφημερίς Ελεύθερος Πόντος, η οποία όλοι γνωρίζετε οποίον αγώνα διεξάγει δια το εθνικόν μας ζήτημα. Εις τας πρώτας αυτής συνεδριάσεις η Εταιρεία ημών μετά την επιψήφισιν του κανονισμού αυτής, ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, δεν έχει κύρος νομικόν, αλλ’ έχει κύρος ηθικής επιβολής μεταξύ μας, η Εταιρεία μας εξέλεξε τριμελή Διοικητικήν Επιτροπήν, η οποία απετελέσθη εκ των κ.κ. Στ. Τζιροζίδου, Αντωνίου Κωνσταντινίδου και εμού… Συνεπείς εις την εθνικήν βάσιν, την οποίαν έθεσεν ως σκοπόν της η Εταιρεία, ήλθομεν εις συμφωνίαν με τον Σύνδεσμον των Ποντίων και με την υλικήν αρωγήν εκείνου εξεδώσαμεν την εφημερίδα Ελεύθερος Πόντος…

Την Πέμπτη 26/11/1920 η εφημερίδα Εποχή έγραψε, με τίτλο «Άδοξον τέλος»: «Η εν Βατούμ γνωστή εφημερίς υπό την επωνυμίαν Ελεύθερος Πόντος έπαυσεν εκδιδομένη».

• Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού, εκδ. Μαλλιάρης-Παιδεία,
  Θεσσαλονίκη 2007.