Είμαι ανάμεσα σε εκείνους που έβλεπαν την κρίση που βιώνουμε ως χώρα να ’ρχεται πολύ πριν ξεσπάσει, από τις αρχές του 2000. Δεν είμαστε προφήτες. Απλώς εκτιμήσαμε ότι η κρίση των αρχών και των αξιών στην κοινωνία μας θα οδηγούσε νομοτελειακά σ’ αυτό που ζούμε τώρα. Είμαι της άποψης πως η ρίζα του κακού βρίσκεται στο γεγονός ότι έχουμε απαρνηθεί θεμελιώδη χαρακτηριστικά της ελληνικής μας ταυτότητας.
Από τις φιλόξενες στήλες του δυναμικού pontos-news.gr, με κάποια άρθρα που θα έχουν μια νοηματική συνέχεια, θα προσπαθήσω σταδιακά να αναδείξω αυτά που νομίζω ως βασικά αίτια και τους μηχανισμούς αυτής της αρρώστιας.
Βήμα-βήμα, άρθρο με άρθρο, θα προσπαθήσουμε αρχικά να εντρυφήσουμε στο πώς η απόκλιση από τις πατροπαράδοτες αρχές του ελληνισμού επηρεάζει την ποιότητα της δημοκρατίας μας.
Η σύγχυση που έχουμε, ως Έλληνες, για το τι πραγματικά είναι η δημοκρατία, με αφήνει εμβρόντητο. Αυτό το βρίσκω ειρωνικά τραγικό, γιατί εμείς είμαστε αυτοί που την ανακαλύψαμε. Κι έτσι έχουμε ευθύνη απέναντι στην ιστορία να την διδάσκουμε στην εφαρμογή της στον κόσμο ολόκληρο.
Έχει μεγάλη ανάγκη η υφήλιος στις μέρες μας από τον φωτοδότη ελληνισμό. Η έννοια της δημοκρατίας κακοποιείται και στρεβλώνεται παντού στον κόσμο.
Αργά και μέσα από τους αιώνες η βρεφική δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας πέρασε στην εφηβεία κι εκεί παραμένει για πολύ καιρό τώρα – μέχρι και σήμερα. Η ώρα έχει έρθει για την ενηλικίωσή της, αλλά αυτός που θα την οδηγήσει σε αυτήν –ο ελληνισμός– απουσιάζει.
Κοινωνία και πολιτεία αγγέλων δεν μπορεί να υπάρξει – τουλάχιστον σε τούτη τη ζωή και σε τούτο τον κόσμο. Αλλά η δημοκρατία, με τις όποιες ατέλειές της, είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος για να κυβερνιούνται τα έθνη σήμερα, ώστε να απολαμβάνει η υφήλιος την ελευθερία, την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αν δεν ενηλικιωθεί, δεν ωριμάσει, δεν προοδεύσει, δεν τελειοποιηθεί η δημοκρατία στις μέρες μας, πολύ φοβάμαι πως η κριτική για τις ατέλειές της θα κάνει τον κόσμο μας να διολισθήσει σε ολοκληρωτικές λογικές και πρακτικές. Η αδυναμία του ελληνισμού να βγει για ακόμα μια φορά μπροστά στην ανθρώπινη διανόηση και να οδηγήσει τη δημοκρατία στη θεωρία και στην πράξη της στο επόμενό της βήμα έχει και θα έχει ακόμα πιο δραματικές συνέπειες σε βάθος χρόνου.
Γιατί όμως ο ελληνισμός αδυνατεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, και αντί για δάσκαλος της δημοκρατίας μοιάζει μάλλον με κακό μαθητή; Γιατί πάμε να καταντήσουμε σαν «παλιόψαθα των εθνών» που λέει ο Μακρυγιάννης;
Ας ψάξουμε να βρούμε την παθογένεια αυτού του φαινομένου. Αυτό θα είναι η αρχή για βγούμε από τη φοβερή μας σύγχυση. Κι έτσι θα μπορέσουμε να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά, κι έπειτα να αναλάβουμε τη θέση που επιβάλλεται να έχουμε ξανά στην παγκόσμια διανόηση.
Νομίζω πως το σημερινό μας πρόβλημα στην κατανόηση της δημοκρατίας στο βάθος της είναι πρωταρχικά ζήτημα απώλειας της ταυτότητάς μας, του προσανατολισμού μας και της συνέχειάς μας ως έθνους.
Γι’ αυτά, μεγάλη ευθύνη έχει η επταετής δικτατορία (1967-1974), η χούντα όπως τη λέμε. Πέρα από τις προφανείς τραγωδίες που προκάλεσε αυτή η περίοδος, υπάρχει και μία ακόμα. Τότε μπήκε μια παγίδα μεγάλη κι επικίνδυνη. Φύτρωσε ένας καρκίνος που ήρθε με το χρόνο και θέριεψε, και σήμερα μας απειλεί θανάσιμα. Το ύπουλο αυτό σαράκι όχι μόνο δεν το αναγνώρισε η πολιτική και η πνευματική ηγεσία της πατρίδας μας, αλλά το αγκάλιασε, το εξέθρεψε και το γιγάντωσε.
Ήρθε νομίζω η ώρα να το αναγνωρίσουμε, αν θέλουμε να το εξοντώσουμε για να δούμε Θεού πρόσωπο.
Τώρα λοιπόν επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω την αριστοτεχνικά στημένη παγίδα. Για αρχή πρέπει κανείς να δει τις φυσιογνωμίες και την προσωπικότητα των πρωταγωνιστών της δικτατορίας. Είναι πραγματικά διαλεχτές. Αν ήμουν σκηνοθέτης κι έψαχνα πρωταγωνιστικές κωμικές φιγούρες τυρρανίσκων, αυτούς θα διάλεγα – Θεός σχωρέσ’ τους. Τούτοι οι άνθρωποι λοιπόν είχαν για κεντρικό σύνθημα το «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια». Βάλτε στο μυαλό σας τώρα κοντά στη στέρηση των ελευθεριών, τις διώξεις, τα βασανιστήρια και την εθνική τραγωδία της Κύπρου, την απαίσια αισθητική τους. Τις τελετές με τους μασκαρεμένους σε αρχαίους Έλληνες νέους και τις κακόγουστες επιδείξεις. Δεν είναι ν’ απορεί κανείς που σε ένα υποσυνείδητο ψυχολογικό επίπεδο οι έννοιες του βασικού τους συνθήματος, δηλαδή η πατρίδα, η θρησκεία κι η οικογένεια απέκτησαν αρνητική χροιά. Αν αυτό όλο ήταν σχεδιασμένο ή τυχαίο δεν μπορώ να το γνωρίζω. Αν ήταν όμως σχεδιασμένο, βγάζω πραγματικά το καπέλο σ’ αυτούς που το σχεδίασαν. Ένα περίτεχνο ψυχολογικά εγχείρημα προπαγάνδας που καταφέρνει να αποκόψει έναν ολόκληρο λαό από τις θεμελιώδεις αξίες και τις ρίζες του.
Θέλει πολύ καθαρό μυαλό για να αντισταθεί κανείς σ’ αυτού του είδους τους μαζικούς ψυχολογικούς, υποσυνείδητους επηρεασμούς.
Από το αποτέλεσμα φαίνεται πως οι αντιστάσεις μας ήταν ανεπαρκείς. Με τις επιπτώσεις αυτού του κοινωνικού-πολιτικού επηρεασμού στη Μεταπολίτευση θα καταπιαστούμε στο επόμενο άρθρο μας.