Τοξάνγιαλαντς: Ο Κρωμναίος με τα 90 ψέματα και ο Σάββας ο Κογκέτες

Αγωγιάτης πονηρός και καταφερτζής, ο Τοξάνγιαλαντς φαίνεται πως έγραψε ιστορία στη γη της Κρώμνης και υπάρχουν πολλές ιστορίες καταγεγραμμένες στις οποίες πρωταγωνιστεί ή τον θέλουν να πρωταγωνιστεί. Κάποιες από αυτές είχαν αποτυπωθεί στην Ποντιακή Εστία από τον Ευστάθιο Θ. Ακριτίδη, πριν από δεκαετίες.

≈

Ήταν γνωστός αγωγιάτης απ’ την Κρώμνη. Το πραγματικό του όνομα ξεχάστηκε. Όλοι τον ξέραν «Τοξάνγιαλαν» που σημαίνει στην Τουρκική «Εννενήντα ψέμματα». Κι’ αυτό γιατί, όπως λέγανε, απ’ τις εκατόν κουβέντες του οι εννενήντα ήσαν ψευτιές.

Σε κάποιο ταξείδι Κρώμνη-Τραπεζούντα, αρπάχτηκε με τον συνάδελφό του τον Σάββα τον Κογκέτεν, που έτρεφε με θρησκευτικήν ευλάβειαν, πατριαρχικήν γενειάδα, την οποίαν και επεριποιήθη με… δυσώδεις φράσεις.

Όταν σε λίγο ηρέμησαν, ο μακαρίτης ο Παρχαρίδης, ο καθηγητής, του έκαμε παρατηρήσεις για την διαγωγήν του, μπροστά και σ’ άλλους προύχοντας.

– Νέπε Τοξάνγιαλαν, κ’ εντρέπεσαι και υβρίγς τ’ ανθρώπ’ τα γένεια;

Ο Τοξάνγιαλαντς, πήρε σοβαρό ύφος.

– Ακ-σον διάσκαλε, κ’ εσεί’ ν οι άλλ’ οι αγάδες, ακούστεν και να κρίνετεν.

«Οσήμερον, όνταν εκατέβαιναμε με τα κέτζια σην Τζιατάλκαγιαν απάν κεκά, σίτια εκράτναμε, άλλος τ’ αλογού ατ’ τ’ ουράδ, κι’ άλλος το δουκάλ, να μη εγλιάζνε τα χαϊβάνια και κυλίουνταν σον κρεμόν, ίνας γάρταλος, θα έτον είκοσ’ – εικοσπέντε πήχες, ασού εγυροκλώστεν-εγυροκλώστεν κάμποσον ώραν απάν σα κιφάλια μουν από αψηλά, αναχάπαρα κατηβαίν άμον τζιρούτ κι’ αρπάζ’ τον Σάββαν α σα σακκάλια ατ να… ήμαρτα Θεέ μ!…

Εφτίρθαν τ’ άλογα, εχπαράγαν οι γυναίκ, εγαραλάιξαν τα μωρά… Ξάι μ’ ερωτάς… ους να προφτάνωμε και γλυτώνομε τ’ αφορισμένα τα γένεια τη Κογκέτε, ασή γαρτάλ τα νύσια, είδαμε κ’ επάθαμε…

Εκατόν φοράς είπα τον -“Όλαν Σάββα, ντο φυλλάττς ατό το φροκάλ, σην τζεγκέ σ’ κι’ αν. Κόψον άτα, να γλυτώντς ασ σο… ένιασμαν ατούν… Ε ατώρα όρκον πέρω! Για θα κοφτ’ τα γένεια τ, για άλλο με τ’ εμέν σην στράταν κι θα έμπαίν’… βερ σελιά μ!..

– Όλαν ντ’ έχασες με τ’ ερίφ τα γένεια, λέει ατόν ο Παρχαρίδης.

– Πώς ντ’ έχασα, διάσκαλε. Ελέπν’ ατόν τα γαρτάλια, εθαρούν κοσάρα κρεμάεται σην τζεγκέν ατ, ταλέβνε ν’ αρπάτζ’ ατέν, και φτύρκουνταν τ’ άλογα και σκοτώνομε τ’ ανθρώπς εμούν… Παίζομε;»

Ε.Θ. Ακριτίδη

⇒ Πηγή: Ποντιακή Εστία, 1950, τ. 3.
⇒ Σημ.: Έχει διατηρηθεί η ορθογραφία του πρωτότυπου.