Είναι το θρηνητικό τραγούδι στην ποντιακή διάλεκτο που μιλά τόσο για την Άλωση της Πόλης στις 29 Μαΐου 1453, όσο και για την κατάλυση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας οκτώ χρόνια αργότερα: Το «’Πάρθεν η Ρωμανία» σε ρυθμό διπάτ’ περιγράφει γενικότερα για την άλωση του ελληνισμού από τους Οθωμανούς Τούρκους.
«Για τον ποντιακό λαό τα δύο τούτα θλιβερά γεγονότα αποτελούν μια εθνική συμφορά», γράφει ο Στάθης Ευσταθιάδης στο έργο του Τα τραγούδια του ποντιακού λαού.
Αναλύοντας τους στίχους ο λαογράφος σημειώνει ότι τα μοιρολόγια ξεκινούν μόλις ένα παιδί διαβάζει το θεϊκό μήνυμα που κομίζεται στην πόρτα της Αγια-Σοφιάς από ένα πουλί.
Ωστόσο, οι ίδιοι στίχοι περιλαμβάνουν την ελπίδα και την αυτοπαρηγοριά για την ανάσταση του γένους. «Η Ρωμανία αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο» λένε.
To «’Πάρθεν η Ρωμανία» απέδωσε και φέτος κατά τη 19η Μαΐου, ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ποντίων, ο λυράρης Ηλίας Υφαντίδης, στην κεντρική εκδήλωση της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας στην Αθήνα, στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Τον συνόδευσαν η σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου, μαθητές του στη λύρα, ο λυράρης Γιώργος Κουλαξουζίδης και ο Παναγιώτης Κοπαλίδης στο νταούλι.
