Ο πραγματικός ρόλος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ

Στο Προοίμιο του Καταστατικού Χάρτη του ΝΑΤΟ, εκτός των άλλων αναφέρεται και το εξής:

«Τα διά της παρούσης Συνθήκης Συμβαλλόμενα Μέρη διαδηλούν εκ νέου την πίστιν των εις τους σκοπούς και τας αρχάς του Χάρτου των Ηνωμένων Εθνών, ως και την επιθυμίαν των να διαβιώσουν εν ειρήνη μεθ’ απάντων των λαών και απασών των Κυβερνήσεων.

»Έχουν απόφασιν να διαφυλάξουν την ελευθερίαν, τας κοινάς παραδόσεις και τον πολιτισμόν των λαών των, άτινα πάντα εισί θεμελιωμένα επί των δημοκρατικών αρχών, της ατομικής ελευθερίας και του Κράτους Δικαίου».

Το ΝΑΤΟ έχει παραβιάσει πολλάκις το καταστατικό του, αφού ανέχθηκε στους κόλπους του δικτατορικές αλλά και απολυταρχικές κυβερνήσεις που δεν σέβονται και παραβιάζουν βάναυσα τις «δημοκρατικές αρχές, τις ατομικές ελευθερίες και τις αρχές του Κράτους Δικαίου».

Τελευταίο και άκρως χαρακτηριστικό παράδειγμα η Τουρκία του Ερντογάν. Παραβιάζει τις δημοκρατικές αρχές και τις ατομικές ελευθερίες, μιας και έχει κλείσει στις φυλακές εκατοντάδες Κούρδους πολιτικούς και απλούς πολίτες για έναν και μοναδικό λόγο – απλώς επειδή είναι Κούρδοι και επιμένουν να υπερασπίζονται την ταυτότητά τους.

Όσο για το Κράτος Δικαίου, αυτό μόνο ως ανέκδοτο θα μπορούσε να το επικαλεστεί κάποιος στην Τουρκία.

Το ιλαροτραγικό της υπόθεσης δεν είναι ότι αυτά συμβαίνουν στην Τουρκία, αλλά το γεγονός ότι η Τουρκία θέλει να κάνει «εξαγωγή» του προϊόντος, δηλαδή να επιβάλει στη Σουηδία και τη Φινλανδία να συμπεριφέρονται στους Κούρδους όπως κάνει η ίδια, για να μην βάλει βέτο στην ένταξή τους στο ΝΑΤΟ.

Το τραγικότερο δε της υπόθεσης είναι ότι ο Γενικός Γραμματέας κύριος Στόλτενμπεργκ, ο θεματοφύλακας δηλαδή της τήρησης του Καταστατικού του ΝΑΤΟ, χαρακτηρίζει τις απαράδεκτες απαιτήσεις της Τουρκίας που στρέφονται εμφανέστατα εναντίον ενός ολόκληρου λαού, των Κούρδων, ως «θεμιτές».

Επειδή παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον η συνέντευξη που παραχώρησες ο Φινλανδός δημοσιογράφος Tom Kankkonen στη συνάδελφό του Selay Dalaklı του ΒΙΑΝΕΤ, για τις απαιτήσεις της Τουρκίας έναντι της Φινλανδίας και της Σουηδίας, αλλά και για τον πραγματικό της στόχο σε σχέση με τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ,  θεωρήσαμε σκόπιμο να τη μοιραστούμε με τους αναγνώστες μας, έτσι, για να ξέρουμε τι σκέφτονται και οι ήρεμοι Σκανδιναβοί για το θέμα.

«Η Φινλανδία δεν έχει καταλάβει ακόμη τι ακριβώς θέλει η Τουρκία»

Ο Φινλανδός δημοσιογράφος Tom Kankkonen, ανταποκριτής διεθνών ειδήσεων στον ιστότοπο YLE, ο οποίος παρακολουθεί στενά την Τουρκία και την τουρκική πολιτική από τη δεκαετία του 1990 οπότε και ζούσε στη χώρα, είπε ότι οι απαιτήσεις της Άγκυρας δεν είναι μόνο για τη Φινλανδία, αλλά επεκτείνονται στα F-16 των ΗΠΑ, στη Βόρεια Συρία και στο Κουρδικό.

Ας δούμε τι είπε:

• Η 24η Φεβρουαρίου ως σημείο καμπής

Εδώ έγινε μια μεγάλη αλλαγή. Πριν από τις 24 Φεβρουαρίου, δηλαδή πριν από τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, το ΝΑΤΟ δεν ήταν στο προσκήνιο στη Φινλανδία. Η υποστήριξη της κοινής γνώμης προς το ΝΑΤΟ δεν ήταν μεγάλη.

Αλλά φυσικά μετά την 24η Φεβρουαρίου όλα άλλαξαν. Εδώ υπήρξε τεράστια αντίδραση. Γιατί είδαμε τα εξής:  Είδαμε τη Ρωσία να επιτίθεται σε μία χώρα, την Ουκρανία για πολύ περίεργους λόγους, χωρίς καμία πρόκληση. Το είδαμε αυτό.

Μετά από αυτό ο καιρός άλλαξε. Η υποστήριξη για ένταξη στο ΝΑΤΟ άρχισε να αυξάνεται στις δημοσκοπήσεις. Το ποσοστό υποστήριξης είναι γύρω στο 60-70%. Η κοινή γνώμη άρχισε να ασκεί πίεση τους πολιτικούς.

•  «Ήταν έκπληξη» η στάση του Ερντογάν

Όσο για τον Ερντογάν, ο πρόεδρός μας  Sauli Niinistö είχε συνομιλία μαζί του στις αρχές Απριλίου. Το συμπέρασμα που βγήκε από αυτή ήταν το εξής: Η Τουρκία δεν θα είχε μεγάλες απαιτήσεις.

Για παράδειγμα, σε εκείνο το τηλεφώνημα προέκυψε το θέμα της πώλησης όπλων. Διότι μαζί με τη Φινλανδία πολλές ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζουν ανεπισήμως εμπάργκο στην Τουρκία, ιδίως μετά την επιχείρησή της στη Βόρεια Συρία το 2019. Δεν υπάρχει επίσημο εμπάργκο, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει λάβει τέτοια απόφαση, όμως υπάρχει μια τέτοια σύσταση.

•  Οι απαιτήσεις που αφορούν τη Σουηδία είναι πιο ξεκάθαρες

Υπάρχει η εξής εντύπωση εδώ αυτή τη στιγμή: Φαίνεται να έχουν τεθεί σαφέστερες απαιτήσεις στη Σουηδία. Κάποιοι μιλούν για έναν κατάλογο με πέντε αιτήματα, άλλοι λένε ότι είναι δέκα τα αιτήματα.

Αλλά ο πρόεδρος της χώρας μας και εμείς δεν έχουμε καταλάβει ακόμα τι θέλει η Τουρκία από τη Φινλανδία. Μας λένε «Σταματήστε να υποστηρίζετε την τρομοκρατική οργάνωση». Εντάξει. Τι είναι λοιπόν αυτό; Τι ονομάζουμε τρομοκρατική οργάνωση;

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι εδώ που είναι από το κίνημα του Φετουλάχ Γκιουλέν και έχουν λάβει καθεστώς πρόσφυγα. Γιατί κάποια πράγματα είναι πολύ ξεκάθαρα: Δεν συμμετείχαν στην απόπειρα πραξικοπήματος, πρόκειται για πανεπιστημιακούς. Για παράδειγμα, η χορήγηση ασύλου σ’ αυτούς τους πανεπιστημιακούς συνιστά υποστήριξη της τρομοκρατίας;

Ομοίως, υπάρχουν άνθρωποι που είναι κοντά στο PKK και μερικές φορές κάνουν διαδηλώσεις. (Αν και δεν γίνονται πολλές διαδηλώσεις τον τελευταίο καιρό.) Δεν είναι δυνατό να παρέμβουμε σε αυτές τις διαδηλώσεις σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους. Γιατί σε εμάς δεν απαγορεύεται να διαδηλώνει κανείς με αυτές τις σημαίες.

Φυσικά, το PKK αναγνωρίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση εδώ γιατί η ΕΕ έχει λάβει μια τέτοια απόφαση. Τι ακριβώς θέλει όμως η Τουρκία; Υποθέτω ότι ακόμα δεν καταλαβαίνουμε πλήρως.

• Είναι ο στόχος της Τουρκίας να σταματήσει η επέκταση του ΝΑΤΟ;

Άρα, ήταν ξεκάθαρο ότι η Τουρκία θα απαιτούσε κάποια πράγματα. Αλλά τώρα έχει αρχίσει να σχηματίζεται μια άλλη εντύπωση: Ότι αυτό που πραγματικά επιδιώκει η Άγκυρα είναι να σταματήσει την επέκταση του ΝΑΤΟ. Γιατί κάποιες απαιτήσεις φαίνονται αδύνατο να εκπληρωθούν.

Για παράδειγμα, λέγεται ότι υπάρχει ένας κατάλογος. Δεν τον είδα, αλλά ανάμεσα στα αιτήματα φέρεται να είναι η έκδοση ορισμένων ατόμων στην Τουρκία. Για παράδειγμα, στη Σουηδία κάποια άτομα έχουν αποκαλύψει ότι η Τουρκία ζητεί την έκδοσή τους. Νομίζω ότι υπάρχει ένας νεκρός ανάμεσά τους. Φέρετρο ή ταφόπλακα; Τι από τα δύο θέλει η Τουρκία;

Στη χώρα μας οι πολιτικοί δεν εμπλέκονται στη δικαστική διαδικασία. Μπορούν να γίνουν ενστάσεις για αιτήματα έκδοσης που απορρίφθηκαν από τα δικαστήρια. Μπορεί η Τουρκία να προσκομίσει νέα έγγραφα κ.λπ. – έτσι μπορεί να γίνει. Η επιμονή της Τουρκίας να απαιτεί την παράκαμψη της Δικαιοσύνης, μάλλον προκαλεί απλώς ερωτηματικά.

Γενικά στη Φινλανδία υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα και η ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος είναι αρκετά καλή. Όμως τα πρόσφατα γεγονότα σχετικά με τα αιτήματα έκδοσης για άτομα για τα οποία έχει αποφασίσει αρνητικά η δικαιοσύνη, έχουν δημιουργήσει κακή εντύπωση έναντι της Τουρκίας.

• Μπορούν να συνεχιστούν οι πωλήσεις όπλων προς την Τουρκία;

Αλλά με τις πωλήσεις όπλων, νομίζω ότι μπορεί να υπάρχει κάτι εκεί. Σε αυτή την περίπτωση, εδώ θα υπάρξουν αντιδράσεις. Διότι η Τουρκία είναι συνεχώς σε πόλεμο με τις γειτονικές χώρες, δηλαδή ενεργεί σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα.

Αλλά η Τουρκία θέλει τα πάντα και αυτά που απαιτεί δεν είναι πολύ ρεαλιστικά. Επομένως, εδώ υπάρχει η εντύπωση ότι αυτό που θέλει στην πραγματικότητα, είναι να σταματήσει την επέκταση του ΝΑΤΟ.

Οι απαιτήσεις δεν αφορούν μόνο τη Φινλανδία. Είναι και προς τις ΗΠΑ για τα F-16 αλλά και για τη στήριξη που παρέχεται στους Κούρδους στη Βόρεια Συρία.

Η Τουρκία αποκλείστηκε από το πρόγραμμα των F-35 μετά την παραλαβή του συστήματος αεράμυνας S-400 από τη Ρωσία – φαίνεται να θέλει να επιστρέψει σε αυτό.

Όμως εμείς δεν θα λύσουμε τα προβλήματα της Τουρκίας με τις ΗΠΑ.

• Τα κριτήρια του Ερντογάν για ένταξη στο ΝΑΤΟ

Αυτό το θέμα καθυστερεί λίγο τώρα [σ.σ. η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας]. Εξαρτάται κάπως από άλλες χώρες του ΝΑΤΟ. Για παράδειγμα, ο Φινλανδός υπουργός Εξωτερικών Pekka Haavisto είπε το εξής, και νομίζω ότι έχει δίκιο: «Πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια για την ένταξη στο ΝΑΤΟ». Κάθε μέλος της Συμμαχίας δεν πρέπει να αποφασίζει τα δικά του κριτήρια για μία νέα ένταξη. Τότε θα υπάρξει σύγχυση.

Υπάρχουν άλλα μέλη, υπάρχει συνεργασία, υπάρχει οργάνωση. Τι πιστεύουν αυτές οι χώρες για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας; Αυτό δεν μπορεί να είναι ένα ζήτημα που μπορεί να επιλυθεί μόνο μεταξύ Σουηδίας, Φινλανδίας και Τουρκίας.

Είμαι και εγώ δημοσιογράφος, και εδώ δεν υπάρχει κρατική τηλεόραση. Ο χώρος που εργάζομαι είναι δημόσιος, αλλά υπό τον πολύ απομακρυσμένο έλεγχο του κοινοβουλίου. Για παράδειγμα, εξεπλάγην λίγο όταν ο Ερντογάν είπε: «Εφόσον οι συνεντεύξεις των ηγετών των τρομοκρατών μεταδίδονται στη σουηδική κρατική τηλεόραση, δεν μπορούμε να τους πούμε “Ελάτε στο ΝΑΤΟ”. Το ίδιο ισχύει και για τη Φινλανδία».

Εάν τα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα των χωρών είναι μεταξύ των κριτηρίων για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, αυτό θα μπορούσε να είναι πολύ μεγάλη είδηση.