Στην αλλαγή κλίματος που φαίνεται να υπάρχει πλέον στις σχέσεις Αθήνας-Σκοπίων αναφορικά με το ζήτημα της ονομασίας της πΓΔΜ, εστιάζει ο Guardian. Αφορμή αποτέλεσε το δείπνο που παρέθεσε ο Γιάννης Μπουτάρης στον πρωθυπουργό της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ.
Στο άρθρο, που τιτλοφορείται «Ο όρος “Μακεδονία”: Μετά από 2.300 χρόνια, το πνεύμα του ήρωα πολεμιστή πλανάται πάνω από την προσπάθεια ειρήνευσης», η βρετανική εφημερίδα φιλοξενεί δηλώσεις του Γιάννη Μπουτάρη και του Πάνου Σκουρλέτη, ενώ επιχειρεί μια ιστορική αναδρομή στη διαμάχη μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων για την κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Helena Smith, The Guardian
Το δείπνο σε μια ψαροταβέρνα της Θεσσαλονίκης το βράδυ του Σαββάτου θα μπορούσε να είχε δικαιολογηθεί με τη σκέψη ότι είδαν το πνεύμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου να αιωρείται πάνω από τα τραπέζια τους. Η πολιτιστική γενεαλογία και οι ιστορικές επιτυχίες του βασιλιά πολεμιστή ήταν ασφαλώς στο μυαλό των παρόντων.
Αυτό δεν ήταν ένα συνηθισμένο γεύμα –ούτε για τον Γιάννη Μπουτάρη, τον δήμαρχο, ούτε για τον φιλοξενούμενό του Ζόραν Ζάεφ, πρωθυπουργό της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Και οι δύο έστειλαν ένα μήνυμα: ότι οι παλιές έχθρες ανήκαν στο παρελθόν, μαζί με την εθνικιστική ρητορεία που για περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα κράτησε την Ελλάδα και τον βόρειο γείτονά της αιχμάλωτους των χοντροκέφαλων.
«Δεν εκφράζω εθνική διπλωματία ή στρατηγική», δήλωσε ο Μπουτάρης στον Observer. «Αλλά νομίζω ότι η ανοησία πρέπει να τελειώσει». Η διαμάχη ξέσπασε διαλείπουσα πάνω σε ένα ζήτημα που υποβαθμίζει την ταυτότητα. Σε κάθε επανάληψη, η εστίαση, πάντοτε, γίνεται στον Μέγα Αλέξανδρο –και ποιος μπορεί, δικαίως, να ισχυριστεί ότι του ανήκει– και στο ακανθώδες ζήτημα του πώς να ονομαστεί το πολυεθνικό μίνι κράτος.
Στην Αθήνα, η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» είναι μη αποδεκτή επειδή θεωρείται ότι το όνομά της υποδηλώνει αλυτρωτικές φιλοδοξίες προς την παρακείμενη ελληνική επαρχία, η οποία φέρει το ίδιο όνομα. Από την άλλη πλευρά, η αξίωση στην πόλη των Σκοπίων, η οποία αρνείται εδαφικές διεκδικήσεις προς τους Έλληνες γείτονές της, είναι ότι έχει ιστορικό δικαίωμα σε ένα όνομα που κατοχυρώνεται στο σύνταγμά της.
Είτε το δει κανείς από την άποψη της πολιτιστικής κλοπής είτε της ονοματολογίας, η διαμάχη παραμένει τόσο πικρή όσο και απογοητευτική.
Και στις δύο πλευρές υπάρχουν ένθερμοι υποστηρικτές ότι η Μακεδονία (σ.σ. όπως αναφέρει το δημοσίευμα του Guardian) ανήκει στους κληρονόμους του Αλεξάνδρου. Αλλά η απόφαση του Ζάεφ να περάσει την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στη Θεσσαλονίκη αποτελεί περαιτέρω ένδειξη ότι τα συναισθήματα αλλάζουν. Και, όπως λένε αξιωματούχοι του αριστερού συνασπισμού της Ελλάδας, η απόδειξη ότι η διαμάχη που είχε φέρει κάποτε τους γείτονες σε πολεμικό σημείο –και το 2008 εμπόδισε την είσοδο των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ– σύντομα θα διευθετηθεί. «Είναι μια ανόητη διαμάχη που πρέπει να λυθεί», ανέφερε ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης, εξέχουσα προσωπικότητα στο κυβερνών κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ. «Θέλουν να το λύσουν και νομίζω ότι θα επιλυθεί το 2018. Αν όχι τώρα, τότε πότε;». Ο Σκουρλέτης έχει λόγο να είναι αισιόδοξος.
Το δημοσίευμα του Guardian
Σε τηλεοπτική συνέντευξη πριν από τα Χριστούγεννα, ο Ζάεφ δήλωσε ότι η σοσιαλδημοκρατική του κυβέρνηση ήταν έτοιμη να παραχωρήσει (σ.σ. και σε άλλους το δικαίωμα) της κληρονομιάς του ανθρώπου που κυβέρνησε το αρχαίο βασίλειο της Μακεδονίας. «Δεν ισχυριζόμαστε ότι η πΓΔΜ είναι ο μοναδικός κληρονόμος του Αλεξάνδρου. Η ιστορία δεν ανήκει μόνο σε εμάς, αλλά και στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες», είπε αναφερόμενος στη γεωγραφική εξάπλωση της Μακεδονίας.
Ο Ζάεφ έχει καταγγείλει επίσης το τεράστιο άγαλμα και την εκστρατεία κατασκευής οικοδομημάτων που διέγειρε πάθη, επί πρωθυπουργίας του εθνικιστή προκατόχου του Νίκολα Γκρούεφσκι. Το πρόγραμμα είχε μετονομάσει το αεροδρόμιο, τις εθνικές οδούς και τα στάδια του κράτους με ονόματα του βασιλιά πολεμιστή, τροφοδοτώντας κατηγορίες από την Αθήνα ότι η χώρα κλέβει σύμβολα και ηρωικές προσωπικότητες από την αρχαία Ελλάδα για να στηρίξει την αξίωσή της για το όνομα. Από τότε που ανέλαβε καθήκοντα, τον Ιούνιο, η κυβέρνηση Ζάεφ είπε ότι θα αποσυναρμολογήσει τα αγάλματα που έχουν προσβάλει τους Έλληνες.
Η ρεαλιστική πολιτική και οι φόβοι της ρωσικής ανάμιξης στα Βαλκάνια φαίνεται να έχουν υπερισχύσει.
Η διαμάχη έχει γίνει το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ενσωμάτωση της πΓΔΜ στη Δύση. Θερμά φιλοευρωπαίος, ο Ζάεφ έχει δώσει προτεραιότητα στην ένταξη της χώρας του στην ΕΕ. Η ίδια η Ελλάδα, σε οικονομική κρίση για το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας, θα κερδίσει αν αποκατασταθεί η σταθερότητα στην περιοχή. Σε αυτό που θεωρήθηκε ως ένας σημαντικός συμβιβασμός, η Αθήνα ανακοίνωσε ότι θα δεχθεί ένα σύνθετο όνομα στο οποίο μπορεί να υπάρχει η λέξη Μακεδονία. Οι συζητήσεις για το όνομα, υποτίθεται ότι περιλαμβάνουν την προσθήκη γεωγραφικών προσδιορισμών, όπως «άνω», «νέα» ή «βόρεια» Μακεδονία. Ως επί το πλείστον, οι Έλληνες επιμένουν να αποκαλούν τη χώρα πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (Fyrom) και τα δύο εκατομμύρια του πληθυσμού της Σκοπιανούς.
Πριν από είκοσι πέντε χρόνια η Θεσσαλονίκη είδε πάνω από ένα εκατομμύριο πολίτες να διαδηλώνουν στους δρόμους φωνάζοντας «Η Μακεδονία είναι ελληνική!». Τώρα η πόλη καλωσορίζει τους Σλάβους γείτονές της ως τουρίστες. «Για πολύ καιρό έχουμε επισκοτιστεί από αυτή την εθνικιστική ανοησία και την λαϊκιστική προπαγάνδα», λέει ο δήμαρχος. «Θα πάρω τον Ζάεφ στην καλύτερη ψαροταβέρνα και χωρίς αμφιβολία ο Μέγας Αλέξανδρος θα είναι μέρος της συζήτησης, αλλά η προτεραιότητά μου θα είναι να εξασφαλίσω ότι ο φιλοξενούμενος μου θα έχει μια ωραία στιγμή».
Μετάφραση: Παντελής Σαββίδης.