Τέμπη, 13 Απριλίου 2003: Ο χρόνος σταματά για 21 μαθητές, σε ένα από τα χειρότερα τροχαία όλων των εποχών

Κυριακή 13 Απριλίου 2003, 18:30. Σαράντα εννέα μαθητές του Γενικού Λυκείου Μακροχωρίου Ημαθίας και οι τρεις συνοδοί καθηγητές τους επιστρέφουν με λεωφορείο από σχολική εκδρομή στην Αθήνα. Μια εικόνα συνηθισμένη στο οδικό δίκτυο της χώρας τις μέρες της άνοιξης, καθώς τα περισσότερα σχολεία επιλέγουν αυτήν την εποχή για τις πολυήμερες εξορμήσεις τους.

Τίποτα δεν προμηνύει αυτό που έμελλε να συμβεί σχεδόν μία ώρα αργότερα, λίγο πριν από τις 19:30, όταν στο 386ο χλμ της ΠΕΟ Αθηνών-Θεσσαλονίκης το λεωφορείο συγκρούεται πλαγιομετωπικά με φορτηγό που μετέφερε ξυλεία.

Ο οδηγός του φορτηγού έχασε τον έλεγχο και βρέθηκε στο αντίθετο ρεύμα. Αν και ο οδηγός του λεωφορείου πρόλαβε να αποφύγει την απευθείας μετωπική σύγκρουση, το φορτηγό έφερε ένα ρυμουλκούμενο που μετέφερε φύλλα νοβοπάν τα οποία απελευθερώθηκαν από τη σύγκρουση και μπήκαν μέσα στο λεωφορείο, κόβοντας στα δύο όλη την αριστερή πλευρά του.

Αποτέλεσμα της σύγκρουσης, αλλά κυρίως της μετακίνησης του φορτίου του τρέιλερ του φορτηγού, ήταν να χάσουν τη ζωή τους 21 μαθητές, να τραυματιστούν σοβαρά τέσσερις που νοσηλεύτηκαν στη ΜΕΘ, και οι υπόλοιποι να τραυματιστούν ελαφρά.

Το δυστύχημα του 2003 στα Τέμπη αποτελεί το τρίτο πιο πολύνεκρο τροχαίο δυστύχημα στην ιστορία της Ελλάδας, μετά τα Τζουμέρκα (22 Δεκεμβρίου 1958, 29 νεκροί) και τον Καστανά Κιλκίς (14 Μαρτίου 1979, 26 νεκροί).

Τα ονόματα των νεκρών

Ευαγγελία Θ. Γάτου – Ετών 16 (Μακροχώρι). Αναστασία Π. Παυλίδου – Ετών 16 (Καβάσιλα). Περιστέρα Ι. Ουστά – Ετών 16 (Μακροχώρι). Γεωργία Δ. Τραπεζανλή – Ετών 16 (Νέα Νικομήδεια). Σταύρος Δ. Κανελλόπουλος – Ετών 15 (Μακροχώρι). Ηλίας Π. Τσολερίδης – Ετών 16 (Διαβατός). Παναγιώτης Κων. Μουρατίδης – Ετών 16 (Σταυρός). Ανδρέας Χ. Αθανασιάδης – Ετών 16 (Σταυρός). Χριστίνα Ε. Σταματέλλου – Ετών 16 (Μακροχώρι). Ιωάννης Κ. Τριανταφυλλίδης – Ετών 16 (Μακροχώρι). Βασίλειος Ν. Παπαδόπουλος – Ετών 16 (Ξεχασμένη). Ευανθία Κ. Ψαλίδα – Ετών 16 (Καβάσιλα). Δημήτριος Α. Κοσμίδης – Ετών 15 (Μακροχώρι). Κωνσταντίνος Α. Θαλαλαίος – Ετών 16 (Μακροχώρι). Γεσθημανή Ζ. Σταφυλίδου – Ετών 16 (Νέα Νικομήδεια). Σάββας Λ. Παναγιωτίδης – Ετών 16 (Μακροχώρι). Αθανάσιος Σ. Μαρκαντάρας – Ετών 16 (Μακροχώρι). Γιώργος Κ. Μήτσκας – Ετών 16 (Μακροχώρι). Ιωάννα Θ. Καστίδου – Ετών 16 (Καβάσιλα). Δημήτριος Θ. Σίγκας – Ετών 16 (Μακροχώρι). Όλγα Β. Αγγελίνα – Ετών 15 (Κουλούρα).

Στο σημείο του δυστυχήματος, υπάρχει οκτάγωνο μαρμάρινο μνημείο το οποίο φέρει πάνω του τις φωτογραφίες των 21 παιδιών, στη μέση γράφει την ημερομηνία «13 Απριλίου 2003» και από πάνω έχει ένα λουλούδι. Κάτω από το μνημείο υπάρχει η επιγραφή: «Στο σημείο αυτό, με ευθύνη της Πολιτείας και στο βωμό του κέρδους, θυσιάστηκαν οι 21 μαθητές της Α’ Τάξης του Λυκείου Μακροχωρίου Ημαθίας».

Επίσης, 750 μέτρα πιο πάνω από το σημείο του δυστυχήματος, σε έναν χώρο που χρησιμοποιείται και για υπαίθριο πάρκινγκ, υπάρχει μια μεγάλη πλάκα με τα ονόματα των 21 παιδιών και από κάτω γράφει «Έφυγαν 13 Απριλίου 2003».

Στο συγκεκριμένο σημείο τελείται τρισάγιο στη μνήμη τους κάθε χρόνο.

Από το 2016 και κάθε χρόνο, κοντά στην επέτειο του δυστυχήματος, διεξάγεται στο Μακροχώρι αγώνας δρόμου, με συμμετοχή ανθρώπων κάθε ηλικίας από όλη την Ελλάδα (έχουν συμμετάσχει άνθρωποι και από άλλες χώρες, όπως η Αλβανία και η Βουλγαρία), ο οποίος ονομάζεται «Δρόμος 21 Μαθητών», όπου στους συμμετέχοντες δίνονται αναμνηστικά μετάλλια και έπαθλα. Μία από τις πλατείες του χωριού μετονομάστηκε σε «Πλατεία 21 Μαθητών».

Το 2010, εγκαινιάστηκε η Δημοτική Βιβλιοθήκη Μακροχωρίου, η οποία είναι αφιερωμένη στη μνήμη των αδικοχαμένων παιδιών.

Αιτίες

Ως βασικές αιτίες του δυστυχήματος έχουν καταγραφεί η κούραση του οδηγού, ο οποίος οδηγούσε περισσότερες από τις επιτρεπόμενες ώρες, η φθορά των ελαστικών του φορτηγού, η λανθασμένη πρόσδεση του φορτίου, το οποίο, σύμφωνα με το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων ήταν πέντε τόνους άνω του επιτρεπόμενου και τέλος η παλαιότητα του λεωφορείου που μετέφερε τους μαθητές, το οποίο έπρεπε να είχε αποσυρθεί από την κυκλοφορία.

Ενδεχομένως τα δύο οχήματα κινούνταν με ταχύτητα άνω της επιτρεπόμενης, καθώς είχαν αφαιρέσει τον περιορισμό ταχύτητας από τους ταχογράφους τους.

Την περίοδο εκείνη, σε μεγάλο ποσοστό του οδικού δικτύου Αθήνας-Θεσσαλονίκης δεν υπήρχε διαχωριστικό διάζωμα μεταξύ των λωρίδων κυκλοφορίας, και μάλιστα στην κοιλάδα των Τεμπών –λόγω της στενής και δύσκολης μορφολογίας της περιοχής– το πλάτος της οδού γινόταν στενότερο, με μία μόλις λωρίδα κυκλοφορίας ανά ρεύμα.

Σήμερα, το σημείο του δυστυχήματος, όπου υπάρχει αναμνηστική κατασκευή, βρίσκεται στην παλιά εθνική οδό Αθήνας-Θεσσαλονίκης, καθώς το έργο της παράκαμψης του επικίνδυνου σημείου ολοκληρώθηκε με την παράδοση της σήραγγας των Τεμπών τον Απρίλιο του 2017.

Δίκη

Η δίκη ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2005 με συνήγορο υπεράσπισης τον Αλέξη Κούγια και πρακτικά ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2010 στον Άρειο Πάγο. Οι έξι καταδικασθέντες με απόφαση του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου της Λάρισας είχαν υποβάλει αίτηση αναίρεσης στον Άρειο Πάγο, η οποία τελικά απορρίφθηκε. Τα αποτελέσματα της δικαστικής διαδικασίας ήταν η αθώωση του οδηγού του λεωφορείου, καταδίκη του οδηγού της νταλίκας Δημήτρη Ντόλα σε κάθειρξη 15 ετών, καταδίκη των συνιδιοκτητών της νταλίκας Φ. Καβελίδη και Αν. Καμέα σε κάθειρξη 14 ετών και 11 ετών αντίστοιχα, καταδίκη του γενικού διευθυντή της εταιρείας «Ακρίτας ΑΕ» Δημήτρη Χαμπούρη σε τετραετή φυλάκιση, καταδίκη του διευθυντή του εργοστασίου «Νοβοπάν» Πολ. Δαρδαμπούνη σε τετραετή φυλάκιση, και καταδίκη του προϊσταμένου βάρδιας του εργοστασίου Μ. Αλεξάκη σε φυλάκιση τριών ετών.

Επιπλέον, η αστική αποζημίωση ορίστηκε από το πρωτοδικείο στο ποσό των 10 εκατομμυρίων ευρώ τον Ιούνιο του 2005, η οποία μειώθηκε στα 8,5 εκατομμύρια ευρώ, όταν η υπόθεση έκλεισε στον Άρειο Πάγο.

Η τραγωδία άλλαξε τη νομοθεσία αναφορικά με τα πολύνεκρα τροχαία, την κυκλοφορία βαρέων και ρυμουλκούμενων οχημάτων και τις ώρες και ημέρες κυκλοφορίας τους.

• Πληροφορίες: el.wikipedia.org.