Δομνίτσα Λανίτου-Καβουνίδου: Από τους Παγκύπριους Αγώνες στους Ολυμπιακούς του 1936 με θεατή τον Χίτλερ – Το ποίημα που της έγραψε ο Παλαμάς

Σαν σήμερα, στις 6 Απριλίου του 1914 γεννήθηκε η Κύπρια Δομνίτσα Λανίτου-Καβουνίδου, η οποία το 1936 αποτέλεσε την πρώτη Ελληνίδα αθλήτρια στίβου που έλαβε μέρος σε Ολυμπιακούς Αγώνες και άνοιξε το δρόμο για τον γυναικείο αθλητισμό στην Κύπρο και την Ελλάδα.

Κόρη του πολιτευτή και για δεκαετίες προέδρου του Γυμναστικού Συλλόγου «Ολύμπια» Λεμεσού Νικολάου Κλ. Λανίτη, που ήταν και ο ίδιος αθλητής, και της Σαπφούς Κολακίδη, η Δομνίτσα οδηγήθηκε στον αθλητισμό από τα παιδικά της χρόνια.

«Άρχισα από πολύ  μικρή να τρέχω. Έτρεχα με τα αγόρια στους δρόμους της Λεμεσού και είδα ότι τους περνούσα. Κι από τότε άρχισε η αθλητική μου καριέρα» είχε δηλώσει χαριτολογώντας σε τηλεοπτική συνέντευξή της στο ΡΙΚ.

Πρωτιές από την εφηβεία

Πρωτοεμφανίστηκε στους στίβους το 1928, όταν για πρώτη φορά στο πρόγραμμα των Παγκυπρίων αγώνων, που έγιναν στη Λάρνακα, περιελήφθησαν δυο γυναικεία αγωνίσματα (άλμα εις μήκος και άλμα εις ύψος) στα οποία κέρδισε την πρώτη θέση.

Το 1932 ακολούθησε τον πατέρα της στην εξορία, μετά τα Οκτωβριανά, και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα μαζί με τις αδελφές της Ολυμπία και Ισμήνη. Γράφτηκε στο Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδος που τότε βρισκόταν στο Ελληνικό. Μετά το κολέγιο φοίτησε στην Πάντειο και ολοκλήρωσε τις σπουδές της στις Πολιτικές Επιστήμες το 1939. Το 1941 παντρεύτηκε τον Κώστα Καβουνίδη και απέκτησε έναν γιο, τον Σπύρο.

Μαζί με τη μικρή της αδελφή Ισμήνη και με άλλες τέσσερις αθλήτριες (Μπεναρδή, Στεργίου, Ρημάκη και Καν) δημιούργησαν το ελληνικό γυναικείο αθλητικό τμήμα.

Η Δομνίτσα Λανίτου καθιερώθηκε ως πρωταθλήτρια με την άφιξή της στην Αθήνα. Σε κάθε της συμμετοχή δημιουργούσε πανελλήνιες επιδόσεις στα άλματα (μήκος, ύψος), τα δρομικά αγωνίσματα (60, 80, 100, 200 μ.) και τα εμπόδια (80 μ.).

Κατέρριψε τα πανελλήνια ρεκόρ της εποχής τουλάχιστον 30 φορές, ενώ στους Πανελλήνιους αγώνες του 1932 κέρδισε πέντε πρώτες νίκες με τρία νέα πανελλήνια ρεκόρ, η δε αδελφή της τρεις πρώτες και μια δεύτερη. Τον ίδιο άθλο πέτυχε και το 1934, ενώ το 1935 οι πρώτες πανελλήνιες νίκες της αυξήθηκαν σε έξι.

Εμφάνιση με σορτς

Αίσθηση και σχόλια προκαλούσε εκείνη την εποχή η παρουσία της με σορτς. Το 1931, αφού νίκησε στους Πανελλήνιους αγώνες στα 100μ., ο Σπύρος Μελάς έγραψε: «Ο λαός χειροκροτούσε εις το Παναθηναϊκόν Στάδιον την δίδα Λανίτου όχι ως νικήτρια των 100 μέτρων, αλλά ως θυγατέρα του επαναστάτη βουλευτού Κύπρου, τον οποίον έχουν συλλάβει οι Άγγλοι. Η παρουσία της δίδος Λανίτου ηλέκτριζε τα πλήθη, όπως άλλοτε μια κρητική βράκα στην οδό Σταδίου προκαλούσε διαδηλώσεις».

Tο 1936 μια εφημερίδα έγραφε, κάτω από φωτογραφία της Λανίτου με αθλητικό παντελονάκι, την εξής καταπληκτική λεζάντα: «H δις Λανίτου, πρωταθλήτρια της Eλλάδος, η οποία έχει ένα χαριτωμένο σωματάκι. Eις το Στάδιον εμφανίζεται κάθε φοράν ενώπιον χιλιάδων θεατών με το κοστούμι της γυμναστικής».

«Σαν να μπορούσαμε να τρέξουμε με τα φορέματα», σχολίαζε χρόνια αργότερα η ίδια.

Το 1935 μπήκε στην εθνική ομάδα με προπονητή τον Ότο Σίμιτσεκ και οι επιδόσεις της την οδήγησαν στο Βερολίνο το 1936, ως την πρώτη Ελληνίδα αθλήτρια στίβου που πήρε μέρος σε Ολυμπιακούς αγώνες.

Μεσούντος του γερμανικού Ράιχ, το 1936, γερμανικό περιοδικό είχε περιλάβει τη Δομνίτσα μεταξύ των πιο όμορφων αθλητριών της Ολυμπιάδας προκειμένου να υποστηρίξει στο κείμενό του ότι ο αθλητισμός και η ομορφιά συμβαδίζουν.

Στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου έτρεξε στα 80μ. με εμπόδια, και στα 100μ. προκρίθηκε στα ημιτελικά ως τρίτη από τη σειρά της με χρόνο 12’6”. Στη συνέχεια όμως αποκλείστηκε.

«Όταν νίκησε ο Αμερικανός Tζέσε Όουενς, ο Xίτλερ έμοιαζε με πεθαμένο»

«Η Φλόγα είχε έλθει από την Ελλάδα. Και ήταν η πρώτη φορά που άναβε. Αλλά ήταν μεγάλη και η στιγμή της εισόδου της ελληνικής ομάδας, η οποία μπαίνει πάντα πρώτη. Μετά τον σημαιοφόρο, μπήκε ο Ολυμπιονίκης Σπύρος Λούης, ντυμένος με φουστανέλα. Και ακολουθούσα εγώ. Ήταν συγκλονιστικές οι στιγμές αυτές» είχε δηλώσει σε παλιότερη συνέντευξή της στο περιοδικό Επτά Ήμερες της εφ. Καθημερινή.

«Ο Χίτλερ καθόταν δίπλα στο θεωρείο των αθλητών. Θυμάμαι τις αντιδράσεις του κατά τη διεξαγωγή του μήκους, όταν ο Γερμανός Λανγκ διεκδικούσε τη νίκη από τον Αμερικανό Tζέσε Όουενς. Όταν νίκησε ο Αμερικανός, ο Xίτλερ έμοιαζε με πεθαμένο. Ο αθλητής της αρείας φυλής είχε χάσει από μαύρο. Όμως, τους Έλληνες οι Γερμανοί μάς είχαν τότε στα “όπα-όπα”. Τιμούσαν την Ελλάδα. Παρότι βλέπαμε ότι είχαν τους λόγους τους».

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο δρόμο της επιστροφής από το Βερολίνο, η Δομνίτσα Λανίτου αγωνίστηκε στη Βουδαπέστη και στον Βόλο, όπου συμμετείχε στην σκυταλοδρομία 4×100 των ανδρών, καθώς δεν υπήρχε τέταρτος για το αγώνισμα.

Δεν σταμάτησε να αθλείται ούτε στη διάρκεια της Κατοχής. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού είχε υπηρετήσει ως εθελόντρια νοσοκόμα, η Λανίτου έγινε μέλος του ΔΣ του ΣΕΓΑΣ. Έλαβε μέρος ξανά στους Ολυμπιακούς του 1948 στο Λονδίνο, καταλαμβάνοντας την 5η θέση στον πρώτο γύρο και για μία ακόμη φορά ήταν η μοναδική Ελληνίδα αθλήτρια που είχε λάβει μέρος.

Το 1950 αποφάσισε να τερματίσει την καριέρα της και αγωνίστηκε για τελευταία φορά στα 200μ.

Ενέπνευσε διανοούμενους και ποιητές

Ήταν τέτοια η επίδρασή της στα ήθη της εποχής, που για την αθλητική της ικανότητα, το ήθος και την ομορφιά της, της αφιέρωσαν κολακευτικά σχόλια μεταξύ άλλων ο Κωστής Παλαμάς, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Σωτήρης Σκίπης, η Μυρτιώτισσα, η Αθηνά Ταρσούλη κ.ά.

Χαρακτηριστικό αφιέρωμα για τη Δομνίτσα, το οποίο περιέγραφε αυτούσιο τον χαρακτήρα της διάσημης αθλήτριας, με όλα τα ψυχικά και σωματικά προσόντα, έδωσε και ο δημοσιογράφος και χρονογράφος Παύλος Παλαιολόγος με το ακόλουθο σχόλιό του το 1936:

«Έχει το θάρρος της νεότητος, χωρίς να έχει την αυθάδειά της. Έχει τη συστολή, χωρίς να έχει τη σεμνοτυφία. Δεν χαμηλώνει τα μάτια, όσο τολμηρά και αν την κοιτάξετε, όσο αδιάκριτο και αν είναι το ερωτηματολόγιό σας. Αλλά ούτε και προκαλεί το βλέμμα της. Είναι ευθύ, απονήρευτο, χωρίς υπονοούμενα. Μένει γυναίκα και η αθλήτρια. Ο αθλητισμός ίσως να απομακρύνει τον ρομαντισμό. Η φυσιολογική γυναίκα, όμως, η μέλλουσα σύζυγος, η αυριανή γυναίκα, μένει ακέραια».

Το ποίημα του Παλαμά

Όταν το 1934 ο Νικόλαος Λανίτης επισκέφθηκε τον ποιητή Κωστή Παλαμά στο σπίτι του μαζί με τις τις κόρες του, Δομνίτσα και Ισμήνη, ο μεγάλος Έλληνας ποιητής έγραψε ένα ποίημα στο λεύκωμα της νεαρής Δομνίτσας:

Ένα είναι το τραγούδι μου για σας, Δομνίτσα, Ισμήνη,
μια ρίμα για τη χάρη σας γίνεται περιβόλι.
Χαρά στα νιάτα σας, ανθοί φυτρώνουν μυροβόλοι
της Κύπρος τα τριαντάφυλλα, της Αττικής οι κρίνοι…

Δραστήρια στους αγώνες της Κύπρου

Όταν εγκατέλειψε τον πρωταθλητισμό, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Ήταν μέλος του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και του Συλλόγου Ελληνίδων Επιστημόνων, υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος της Ένωσης Κυπρίων Ελλάδας και μέλος της Εταιρείας Αυτοδιάθεσης Κύπρου. Επίσης, κατήλθε στον πολιτικό στίβο, θέτοντας υποψηφιότητα με το Κόμμα των Φιλελευθέρων για μια έδρα στην Α’ Αθηνών το 1958.

Μάλιστα, είχε ενεργό συμμετοχή στην πρώτη πορεία γυναικών κατά της κατοχής της Κύπρου με την ονομασία «Οι γυναίκες επιστρέφουν», πριν προλάβει να κλείσει χρόνος από την τουρκική εισβολή, και συγκεκριμένα στις 20 Απριλίου 1975. Χιλιάδες Κύπριες, μαζί με προσωπικότητες από όλο τον κόσμο, όπως η Μελίνα Μερκούρη και η Μαργαρίτα Παπανδρέου, είχαν πραγματοποιήσει την «Πορεία προς την Αμμόχωστο», που έφτασε μέχρι το κατοχικό οδόφραγμα στη Δερύνεια.

Απεβίωσε σε ηλικία 97 ετών, το 2011.

https://www.youtube.com/watch?v=95ST0WxljOc

• Πηγές: polignosi.com, lifo.gr, Καθημερινή.