Μάλλον στη σφαίρα της ψυχολογίας ανάγεται η απάντηση στο ερώτημα γιατί στην εποχή της κάθε μορφής κινητικότητας, από το κεφάλαιο και τους ανθρώπους μέχρι τις επιχειρήσεις, η πολιτική και οικονομική ελίτ της χώρας συσσωρεύεται στο λεκανοπέδιο σε βαθμό που να κάνει αφόρητη τη διαβίωσή της;
Η ερμηνεία που μπορούμε να δώσουμε είναι ο μικροελλαδισμός ως γενετικός ιδεολογικός προσδιορισμός αλλά το ερώτημα παραμένει: ακόμη, και όταν έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντά τους;
Πέρα από τα όρια της Περιφέρειας Πρωτευούσης υπάρχει ένας ελλαδικός χώρος που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν, να κερδίσουν και να ευημερήσουν. Το γιατί δεν το κάνουν δεν έχει πειστική εξήγηση.
Έχουν συσσωρευθεί στη δική τους Γάζα, έχουν φτιάξει μια δική τους σφαίρα (δεν χρησιμοποιώ τον όρο κόσμος διότι ο κόσμος σημαίνει κάτι το ωραίο) και έχουν ταυτίσει την Ελλάδα με την πόλη της. Δεν μπερδεύονται πια.
Συνειδητά θεωρούν την Αθήνα Ελλάδα και την Ελλάδα Αθήνα.
Από εκεί και πέρα υπάρχει ένας κόσμος (συνειδητά ο όρος) που τον ανακαλύπτουν τα σαββατοκύριακα, σε κανένα συνέδριο που τους ξέφυγε η διεξαγωγή του εκτός Αθηνών, ή τα καλοκαίρια. Είναι η περιφέρεια που εκφέρεται με άφατη ικανοποίηση, περιφρονητικά κάτι που παραπέμπει σε συμπλεγματισμό.
Κάποιοι, αυτήν την περιφέρεια, την ανακάλυψαν στη Θεσσαλονίκη μετά τα τελευταία γεγονότα που τους προκάλεσαν εντύπωση με τις επιθέσεις κατά ΛΟΑΤΚΙ ή με τις αντιδράσεις για την αφίσα του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ.
Για να είμαστε ακριβείς τέτοια φαινόμενα συμβαίνουν καθημερινά στην πόλη τους αλλά είτε δεν τα αντιλαμβάνονται λόγω πληθυσμού είτε δεν θέλουν να τα αντιληφθούν για άλλους λόγους.
Σημασία, πάντως, έχει ότι έχουμε δύο Ελλάδες όσο και αν δεν θέλουμε να το πιστέψουμε. Και καλόν είναι να το πιστέψουμε, διότι με τους εξορκισμούς δεν λύνονται τα προβλήματα.
Πριν από μερικές ημέρες ανακάλυψε την ύπαρξη και μιας άλλης Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη, εκδότης σημαντικού νεοφιλελεύθερου ιστολογίου προσκείμενου μέχρι ταυτίσεως, στη Νέα Δημοκρατία και ζήτησε από την νομενκλατούρα της χώρας (ο όρος λόγω παρελθόντος θα του είναι γνωστός, αν και δεν τον χρησιμοποίησε) να ενδιαφερθεί για την οικονομική της ανάπτυξη αλλά και για κάτι άλλο. Να πατάξει τον «πουτινισμό» της πόλης, όπως τον αποκάλεσε ο οποίος έχει αναπτυχθεί σε βαθμό που βλάπτονται τα εθνικά συμφέροντα. Καιρό είχα να διαβάσω σε αθηναϊκό έντυπο για εθνικά συμφέροντα. Κάπως διαφορετικά ονομάζονται όταν καταπατώνται από την Τουρκία, εθνικά, τώρα, που το πραγματικό ή φανταστικό διακύβευμα είναι η Ρωσία.
Καθώς διάβασα τον κ. συνάδελφο προβληματίσθηκα για τις πηγές μου και την αντιληπτική μου ικανότητα. Δυσαρέσκεια στην κοινωνία βλέπω, επιρροή θρησκευτικών κέντρων σε μικρές ομάδες υπάρχει (απλώς, οι ομάδες αυτές λόγω μικρότερου πληθυσμού είναι πιο ορατές εδώ από ό,τι στην Αθήνα) αλλά τον «πουτινισμό» στο βαθμό που ανησυχεί τον εκδότη δεν τον διακρίνω. Δεν πιστεύω, δηλαδή, ότι υπάρχει ιδεολογική εισβολή της Ρωσίας στον βορειοελλαδικό χώρο σε βαθμό επικίνδυνο.
«Πουτινικό» ρεύμα υπάρχει αλλά αυτό είναι διάχυτο σε όλη τη χώρα όπως διαπιστώνω από τον καθημερινό διάλογο στα κοινωνικά δίκτυα. Δεν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στη Θεσσαλονίκη.
Αλλά ας αφήσουμε την Αθήνα και ανθρώπους με επιρροή όπως ο εκδότης του περί ου ο λόγος ιστολογίου να πιστεύουν πως υπάρχει ρωσικός κίνδυνος μήπως και ενδιαφερθούν για κάποια οικονομική επένδυση και θα κρατήσει ανθρώπους στο βορειοελλαδικό χώρο. Διότι εάν υπάρχει σοβαρότερος κίνδυνος από τον «πουτινισμό», και αυτό αξίζει να το γνωρίζουν στην Αθήνα, είναι η εγκατάλειψη των συνοριακών περιοχών. Και τότε ποιος θα σας φυλάξει από τους βαρβάρους; Διότι όπως λέει η ιστορία, ο άνθρωπος συγκεντρώνεται εκεί όπου υπάρχει εργασία και αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής.
Ο κ. συνάδελφος δεν θα έχει ενδιατρίψει με τα της Θεσσαλονίκης. Γι’ αυτό επιγραμματικά ας γνωρίζει, σύμφωνα με άρθρο του Γιώργου Μιχαηλίδη –στις Ανιχνεύσεις–, ενός διαπρεπούς επιστήμονα, πως ο νομός Θεσσαλονίκης δεν είναι ο κάποτε δεύτερος (2ος) αλλά πλέον ο ένατος (9ος) νομός στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη χώρα.
Για τη Βόρειο Ελλάδα πρέπει να ενδιαφερθεί η Αθήνα όχι διότι κινδυνεύει από τον Πούτιν – που δεν κινδυνεύει– αλλά γι’ αυτό που έλεγε ο Ίων Δραγούμης:
«Να ξέρετε πως αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, η Μακεδονία θα μας σώσει. Θα μας σώσει από τη βρώμα όπου κυλιόμαστε, θα μας σώσει από τη μετριότητα και από την ψοφιοσύνη, θα μας λυτρώσει από τον αισχρό τον ύπνο, θα μας ελευθερώσει. Αν τρέξουμε να σώσουμε τη Μακεδονία, εμείς θα σωθούμε».
Δυστυχώς, όμως, ούτε τα αυτονόητα δεν παραχωρεί στη Θεσσαλονίκη η Αθήνα. Υποτίθεται ότι υπάρχει ένα Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και ένα Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Λάθος. Και το Φεστιβάλ και το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ διεξάγονται στη Θεσσαλονίκη. Δεν είναι της Θεσσαλονίκης. Κάποιες ημέρες του χρόνου έρχονται από την πρωτεύουσα και μοιράζουν χάντρες στους ιθαγενείς. Ας ξεκινήσουμε από τα απλά. Ας εγκατασταθούν οι υπηρεσίες των φεστιβάλ αυτών στην πόλη. Και ας αναπτύσσουν από αυτήν τις δραστηριότητές τους.
Αφού είναι τόσο καλή η κ. Ελίζ Ζαλαντό, που μπορεί να είναι, τη θέλουμε εδώ. Με φυσική παρουσία. Ως προστιθέμενη αξία στην πόλη. Και να μας διαφωτίσει. Το όνομά της παραπέμπει σε γαλλικό αλλά προσωπικά είμαι φεντεραλιστής και χαίρομαι ιδιαιτέρως.
Η κ. Ζαλαντό απασχόλησε την επικαιρότητα τις τελευταίες ημέρες με την αφίσα που επέλεξε για το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Η αφίσα προκάλεσε έντονη αντιπαράθεση. Μέχρι και ο μετριοπαθής μητροπολίτης Θεσσαλονίκης αντέδρασε. Η διευθύντρια τού απάντησε και η απάντησή της περιστράφηκε γύρω από την ελευθερία της έκφρασης και τη μη παραβίαση των νόμων του κράτους.
Στον λίγο χώρο που μένει για το άρθρο αυτό επιτρέψτε μου να σας παραθέσω έναν προβληματισμό του μεγάλου Έλληνα φιλολόγου Ιωάννη Συκουτρή που στα 36 χρόνια του αναγκάστηκε από το αθηναϊκό κατεστημένο να αυτοκτονήσει (το 1937). Αποτελεί και μια έμμεση απάντηση στην κα Διευθύντρια.
Εξετάζοντας τον ευρωπαϊκό πολιτισμό ο Συκουτρής θεωρεί πως επειδή οι ρίζες του ταυτίζονται με τον αρχαίο ελληνικό κάθε φορά που περνά διαδοχικά στάδια Αναγεννήσεως στρέφει το βλέμμα προς την αρχαία εποχή για να αναβαπτισθεί. Να πάρει ιδέες.
Η Αναγέννηση είναι ένα συνεχές φαινόμενο στην ευρωπαϊκή εξέλιξη που δημιουργεί νέες μορφές αναλόγως των αναγκών. Είναι κατ’ εξοχήν πνευματικό φαινόμενο, ξεπερνά τα όρια ενός πατριωτικού κινήματος και μαζί με την κατά καιρούς ευρωπαϊκή τάση επιστροφής στη φύση παίρνουν τον χαρακτήρα απελευθερωτικού κινήματος.
Σήμερα περνάμε μια νέα βαθιά πολιτισμική κρίση η υπέρβαση της οποίας μπορεί να γίνει μόνο με μια νέα Αναγέννηση. Αλλά και η νέα αυτή Αναγέννηση απαιτεί επιστροφή στην αρχαία εποχή. Που και πως μπορεί να την εμπνεύσει;
Ο Συκουτρής με ένα άρθρο του στη Νέα Εστία θεώρησε πως:
«Στην Αρχαία Ελλάδα η τέχνη ήταν ελεύθερη, ο καλλιτέχνης δεν επηρεαζόταν από τυράννους ή παπάδες αλλά δεν ήταν ασύδοτος. Η αρχαία τέχνη ήταν κυρίως και προ παντός κοινωνικό λειτούργημα. Δεν ήταν ένα διακοσμητικό στοιχείο της ζωής, όπως την κατήντησε το κήρυγμα «η τέχνη για την τέχνη» και ο αλαζονικός υποκειμενισμός των διαφόρων esthetes, ούτε πεδίο δράσεως των κάθε είδους βιρτουόζων. Ήταν μια υπεύθυνη στάση απέναντι στη ζωή και συγκέντρωνε κάτω από τις αισθητικές μορφές όλο το σύστημα των ανθρωπίνων αξιών (θρησκευτικών, ηθικών, κοινωνικών, πολιτικών, γνωστικών)».
Αναφέρεται, ακόμη, στην ανάδυση του ατόμου στην αρχαία εποχή.
«Οι Αρχαίοι Έλληνες ανέσυραν το άτομο από την εξαφάνιση μέσα στον ωκεανό της ανώνυμης μάζας. Από τότε η αξιοπρέπεια και η αυτονομία της προσωπικότητας αποτελούν θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αλλά η απόλυτη αυτονόμηση της προσωπικότητας οδήγησε στη διάσπασή της και η προσωπικότητα έγινε ατομικότητα».
Όσο για τη διανόηση; Γράφει:
«Υπάρχουν εποχές που η διανόηση ακολουθεί το ρεύμα της ζωής και επηρεάζεται από αυτό. Τη ζωή τότε κατευθύνει όχι ο διανοούμενος, αλλ’ ο δημοσιογράφος, όχι ο υπεύθυνος ηγέτης του έθνους, αλλ’ ο επιτήδειος υπηρέτης του όχλου».
Ως αιτία της παρακμής ο Συκουτρής θεωρεί την έλλειψη αριστοκρατίας αλλά και θρησκευτικότητας. Ποιας θρησκευτικότητας, όμως; Tης θρησκευτικότητας, όχι ως προσήλωσης σε δόγματα ή στις υπερφυσικές δυνάμεις. Αλλά ως στέρηση πνευματικής υπάρξεως.
Με όλα αυτά και άλλα πολλά θα συμφωνήσουμε με τον Συκουτρή: βαδίζουμε προς τον όλεθρο. Και δεν φταίει ο Πούτιν.
