Σαν σήμερα πέθανε η Ορόρα Μαρντιγκανιάν, η γυναίκα που επέζησε της Γενοκτονίας των Αρμενίων, αλλά αρνήθηκε να γίνει θύμα

Την έχουν αποκαλέσει Ζαν ντ’ Αρκ της Αρμενίας, και το όνομά της έχει ταυτιστεί με τη Γενοκτονία του 1915. Είχε γεννηθεί στις 12 Ιανουαρίου του 1901 (το τρίτο από οκτώ παιδιά μιας εύπορης οικογένειας) στο χωριό Τσεμισγκεζέκ της επαρχίας Ντέρσιμ, και όταν ήταν μόλις 14 ετών έζησε τα ανείπωτα: Είδε τον πατέρα και έναν από τους αδερφούς της να αφανίζονται από το μίσος των Οθωμανών Τούρκων, κι εκείνη –μαζί με τη μητέρα και τις αδελφές της– υποχρεώθηκε σε μια πορεία που έμοιαζε δίχως τέλος στις ερήμους της Συρίας.

Η Αρσαλουίς Μαρτικιάν επί 18 μήνες περπάτησε πάνω από 2.000 χιλιόμετρα, απήχθη, πουλήθηκε σε σκλαβοπάζαρο, δραπέτευσε, και με τα πολλά κατάφερε να φτάσει στην Τιφλίδα, κι από εκεί στην Αγία Πετρούπολη, στο Όσλο, και τελικά στις ΗΠΑ με τη βοήθεια της Near East Relief.

Όλο αυτό το διάστημα ζούσε και έβλεπε θηριωδίες: ανθρώπους να σφάζονται και να βασανίζονται ανηλεώς, γυναίκες να πωλούνται σκλάβες, ή να βιάζονται και να ανασκολοπίζονται.

Φτάνοντας στην Αμερική άρχισε να αναζητά μέσω αγγελιών στον Τύπο τον μεγαλύτερο αδελφό της, Βαχάν, ο οποίος είχε μεταναστεύσει πριν ξεσπάσουν οι σφαγές.

Αυτό προσέλκυσε το ενδιαφέρον των δημοσιογράφων, και η αφήγησή της για τα όσα έζησε είδε το φως της δημοσιότητας αρχικά σε εφημερίδες και στα τέλη του 1918 σε βιβλίο, με τον τίτλο Ravished Armenia (Αφανισμένη Αρμενία).

Το βιβλίο πούλησε κοντά 900.000 αντίτυπα και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Πριν καλά-καλά βγει ο χρόνος, ωστόσο, είχε γυριστεί και η επώνυμη ταινία που έκανε την Ορόρα Μαρντιγκανιάν (για λόγους ασφαλείας είχε αλλάξει το όνομά της) διάσημη σε όλο τον κόσμο.

Στην ταινία Ravished Armenia (ή Auction of Souls, όπως έγινε ιδιαίτερα γνωστή) η Ορόρα υποδυόταν τον εαυτό της, ζώντας ξανά και ξανά όσα είχε υποφέρει. Και στο τέλος κάθε προβολής μιλούσε γι’ αυτά, προσπαθώντας να συγκεντρώσει χρήματα για τα ορφανά της Γενοκτονίας των Αρμενίων.

Αυτή η βασανιστική διασημότητα κράτησε δύο χρόνια.

Το 1920, μετά από μια προβολή στο Μπάφαλο, κατέρρευσε και έκτοτε δεν ξαναεμφανίστηκε. Είχε καταφέρει όμως να συγκεντρώσει πάνω από 20 εκατομμύρια δολάρια, για 60.000 ορφανά.

Το 1929 παντρεύτηκε έναν Αρμένιο της διασποράς. Δύο χρόνια αργότερα απέκτησε έναν γιο, ωστόσο δεν κατάφερε ποτέ να βρει τον αδερφό της που αναζητούσε από τη στιγμή που πήγε στις ΗΠΑ. Η δυστυχία της έγινε ακόμη μεγαλύτερη, καθώς ο γιος της έκοψε κάθε επαφή μαζί της μετά το θάνατο του πατέρα του.

Η Ορόρα μπορεί να μην έγινε σταρ του κινηματογράφου (όπως ήθελε φορτικά το Χόλιγουντ), αποτέλεσε όμως –και εξακολουθεί να αποτελεί– έμπνευση για πολλούς καλλιτέχνες, ενώ στη μνήμη της και με το όνομά της έχει ιδρυθεί το ίδρυμα «The Aurora Humanitarian Initiative» και το βραβείο Aurora Prize for Awakening Humanity.

Ακόμα και σήμερα γυρίζονται ταινίες με την ιστορία της, όπως το ντοκιμαντέρ κινουμένων σχεδίων Aurora’s Sunrise (Η ανατολή της Ορόρα), της Ίνα Σαχακγιάν, το οποίο αποτέλεσε την επίσημη υποψηφιότητα της Αρμενίας για το βραβείο Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας Μεγάλου Μήκους το 2022.

• Πληροφορίες: auroraprize.com, facebook / Ravished Armenia (The auction of souls), wikipedia.org, ayfwest.org.