Ίλυα Λιβυκού: Η κομψή αντάρτισσα από την Κρήτη που κυριάρχησε στη σκηνή και στην οθόνη και πέθανε σαν σήμερα το 2002

Το 1919, γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης η Αμαλία Χατζάκη. Το 1947, στην αθηναϊκή σκηνή γεννήθηκε η Ίλυα Λιβυκού. Φυσικά πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο ενώ το ψευδώνυμο Λιβυκού, παραπέμπει στο πέλαγος του νησιού της.

Γεννημένη ξεχωριστή

Λάτρευε τον αθλητισμό και το θέατρο. Στον πρώτο διακρίθηκε στο ακόντιο. Στο δεύτερο έπρεπε να συμβούν κοσμογονικές αλλαγές στη ζωή της για να βγει μπροστά και να διεκδικήσει –και φυσικά να πετύχει– μια θέση. Με το τέλος του γυμνασίου, η οικογένεια Χατζάκη μετακομίζει στην Αθήνα προκειμένου η νεαρή Αμαλία να γραφτεί στη Νομική. Γράφεται μεν αλλά ως Αμαλία Κοζύρη Χατζάκη. Το Κοζύρη ήταν το όνομα του συζύγου της Αγησίλαου Κοζύρη. Ναι, η νεαρή Κρητικοπούλα λίγο πριν κλείσει τα 20 είναι παντρεμένη και παράλληλα σπουδάζει στη Νομική. Πολύ προχωρημένη για την εποχή της. Και ακόμα είμαστε στην αρχή.

Φυσικά δεν έχει ξεχάσει το αρχικό της όνειρο, το θέατρο. Όμως οι εποχές είναι δύσκολες και οι ηθοποιοί δεν έχουν και την καλύτερη φήμη. Πόσο μάλλον οι γυναίκες. Από την άλλη είναι μια παντρεμένη γυναίκα με τρία παιδιά. Όταν τελειώνει τη Νομική, αποφασίζει να κυνηγήσει το όνειρό της και αρχίζει να φοιτά στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Στην αρχή φυσικά κρυφά. Και τα προβλήματα δεν σταματάνε εκεί, καθώς ο γάμος της καταρρέει. Παίρνει διαζύγιο και το 1947 τη βρίσκει, να προσπαθεί να ζήσει τρία παιδιά, αλλά και να ετοιμάζεται να μπει στο θέατρο.

Το κεφάλαιο «Λογοθετίδης»

Το 1948 είναι μόλις ένα χρόνο στο θεατρικό σανίδι. Γνωρίζει τον Βασίλη Λογοθετίδη και προκύπτει κεραυνοβόλος έρωτας. Παρά τη διαφορά ηλικίας και νοοτροπίας. «Η Ίλυα ήταν η καρδιά της παρέας. Χόρευε, γελούσε, γλεντούσε. Ο Λογοθετίδης δεν έβγαζε άχνα εκτός θεάτρου. Μουγκός», είχε δηλώσει η Σούλη Σαμπάχ.

Και ενώ όλοι το ήξεραν ότι ήταν ζευγάρι και στην προσωπική τους ζωή, εκτός από το θέατρο και το σανίδι, οι δυο τους το αρνιόντουσαν. Μάλιστα κάποιοι υποστηρίζουν ότι δεν επισημοποίησαν ποτέ τη σχέση τους λόγω της μοναχικότητας του Λογοθετίδη.

Φυσικά η Λιβυκού μπορεί να έζησε τον μεγάλο έρωτα και την τεράστια επιτυχία, αλλά ήταν πάντα –έως τότε– η παρτενέρ του Λογοθετίδη αλλά και μια χωρισμένη γυναίκα με παιδιά.

Παρόλα αυτά ο δυναμικός της χαρακτήρας, ώθησε τον σπουδαίο κωμικό να πάρει επαγγελματικές αποφάσεις που λόγω του χαρακτήρα του, μπορεί και να μην έκανε ποτέ. Όπως την δημιουργία δικού του θιάσου.

Όταν εκείνος έφυγε από τη ζωή, το 1960 η Λιβυκού αποτραβήχτηκε από όλα. Αρνήθηκε οποιαδήποτε πρόταση για θέατρο ή κινηματογράφο. Όπως είχε πει και ο Γιώργος Λαζαρίδης, όταν της πρότεινε να πρωταγωνιστήσει στην ταινία Ένας βλάκας και μισός, εκείνη αρνήθηκε αμέσως λέγοντας: «Μου είναι αδύνατο να παίξω το έργο χωρίς τον Βασίλη».

Δεύτερη καριέρα

Μπορεί η Ίλυα Λιβυκού, να ήταν από τις ευγενικότερες γυναίκες του θεάτρου, όμως κακά τα ψέματα, σε ένα χώρο τόσο ανταγωνιστικό, δεν περισσεύουν οι καλές κουβέντες. Έτσι δεν ήταν λίγοι αυτοί που είχαν προδικάσει το τέλος της καριέρας της μετά το θάνατο του Βασίλη Λογοθετίδη. Έλα όμως που έρχεται η πραγματικότητα και αλλάζει τα πάντα.

Όταν αποφάσισε να βγει ξανά στην ενεργό δράση, γνωρίζοντας ότι την περιμένουν με το τουφέκι, απέδειξε τι σημαίνει ηθοποιός.

Πλήρης αλλαγή ρεπερτορίου, που φτάνει το 1965 μέχρι το ΚΘΒΕ και τη Λυσιστράτη. Αφήνοντας πίσω την κοκεταρία και τον ναρκισσισμό δοκιμάζεται σε διαφορετικά πράγματα τόσο στο θέατρο, όσο και στον κινηματογράφο. Αρκεί να θυμηθεί κανείς τον τολμηρό ρόλο της στον Ντελικανή που της χάρισε το πρώτο από τα δυο βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αλλά και στο αντίστοιχο του Σαν Φρανσίσκο. 

Και παρόλο που με το πέρασμα των χρόνων οι πρωταγωνιστικοί ρόλοι λιγοστεύαν, το δεύτερο μέρος της υποκριτικής της πορείας εκτιμήθηκε καλλιτεχνικά πολύ περισσότερο, τόσο από το κοινό όσο και τους κριτικούς.

Η αρχή του τέλους

Η Ίλυα Λιβυκού, έφυγε σαν σήμερα το 2002. Όμως όλα άρχισαν το 1986 όταν έχασε την κόρη της από καρκίνο. Η ίδια τότε έκοψε τους δεσμούς με το θέατρο και άρχισε να ζει μια μοναχική και βασανιστική ζωή.

Η Ρίκα Διαλυνά και η Σμάρω Στεφανίδου, ήταν από τις ελάχιστες συναδέλφισσές της που τους επέτρεπε να έρχονται στο σπίτι.

Τα τελευταία χρόνια ήταν αργά, βασανιστικά αφού η ίδια είχε φτάσει στο σημείο να αρνείται ακόμα και να φάει.

Μια από τις ελάχιστες στιγμές που εμφανίστηκε ήταν στο παρακάτω απόσπασμα από εκπομπή του 1997, αφιερωμένη στον Αλέκο Σακελλάριο. Και ήταν στην ουσία ένα αποχαιρετιστήριο, στον κόσμο που την αγάπησε και της έδωσε μια ξεχωριστή θέση στο χώρο.

https://www.youtube.com/watch?v=r75OBxnkH6c

Σπύρος Δευτεραίος