Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου: Γιατί πρέπει να γνωρίζουμε τον Χρίστο Τσιγγιρίδη

Τον Δεκέμβριο του 1947 κηδεύτηκε με τιμές που ποτέ δεν γνώρισε εν ζωή ο Χρίστος Τσιγγιρίδης, ένας σπουδαίος καινοτόμος της εποχής του καθώς υπήρξε ο «πατέρας» του ραδιοφώνου στην Ελλάδα, σε όλα τα Βαλκάνια και στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Επίσης, ήταν ο πρώτος που εισήγαγε την τεχνογνωσία και την τεχνολογία της μικροφωνικής εγκατάστασης, και ήταν υπεύθυνος για την εγκατάσταση του πρώτου ηχητικού συστήματος της Βουλής.

Γεννήθηκε το 1877 σε αριστοκρατική οικογένεια που έμενε στη Φιλιππούπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας. Λόγω των διώξεων των Ελλήνων, κατέφυγαν στη Στουτγάρδη της Γερμανίας.

Για να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο της Στουτγάρδης ο Χρίστος η οικογένεια Τσιγγιρίδη δημιούργησε ένα μικρό εργαστήριο παραγωγής χειροποίητων σιγαρέτων. Στην Ελλάδα ήρθε το 1918, με την αριστοκράτισσα σύζυγό του Μαρία Φόγκελ και τις δύο τους κόρες.

Αρχικά εγκαταστάθηκε στη Λάρισα, όμως το όραμά του ήταν να ιδρύσει έναν ραδιοφωνικό σταθμό και έτσι μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη. Τα ραδιοπειράματα ξεκίνησαν το 1924 στο εργαστήριο του σπιτιού του, στα πρωτοεμφανιζόμενα τότε μεσαία ραδιοκύματα, με έναν μετασκευασμένο από τον ίδιο ασύρματο της Γαλλικής Στρατιάς της Ανατολής, έναν μόλις χρόνο μετά το BBC στην Αγγλία.

Οι πρώτοι ακροατές ήταν μόλις… δύο, καθώς ένας ραδιοφωνικός δέκτης εκείνη την εποχή κόστιζε μια μικρή περιουσία. Ο ένας ήταν ο φίλος του Χρίστου Τσιγγιρίδη, καθηγητής Φυσικής Ηλίας Αποστόλου, στην περιοχή της πλατείας Ιπποδρομίου, και ο άλλος ο πλοίαρχος Αντονι Ράντισον του «Κουίν Ανν» στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

Το 1926 έγινε η πρώτη Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης στο χώρο μπροστά στο Γ’ Σώμα Στρατού, σχεδόν απέναντι από το σπίτι του Χρίστου Τσιγγιρίδη. Στην πλατεία της Έκθεσης έστησε μεγαφωνικό ραδιοφωνικό δέκτη που προκάλεσε το θαυμασμό, ενώ ως αντιπρόσωπος της γερμανικής Siemens & Halske πωλούσε μεγάφωνα και ενισχυτές.

Η πρώτη επίσημη ραδιοφωνική εκπομπή ήταν στη δεύτερη ΔΕΘ, από τη ναυτική κεραία του Λευκού Πύργου, ανήμερα της 25ης Μαρτίου, με τον εθνικό ύμνο, προσευχή, πατριωτική ομιλία και εμβατήρια.

Τον επόμενο χρόνο, το 1928, που η Γερμανία ανανέωσε τους παλιούς σταθμούς, με υποθήκη το σπίτι του εγκατέστησε στον περίβολο της Γ’ ΔΕΘ τον πομπό του Μουλάκερ της Στουτγάρδης. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός ήταν πλέον γεγονός. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το φθινόπωρο και μόνο κατά τη διάρκεια της Έκθεσης για πολλά χρόνια, λόγω της αυστηρής νομοθεσίας.

Ο Χρίστος Τσιγγιρίδης λειτούργησε το σταθμό με ιδίους πόρους και με τα έσοδα από τις διαφημίσεις. Σε μια εποχή που το γραμμόφωνο μόλις είχε γίνει ηλεκτρικό και οι δίσκοι ήταν λιγοστοί, το μουσικό πρόγραμμα είχε ζωντανές εκτελέσεις κομματιών, μέσα στο στούντιο.

Βασικοί συνεργάτες στη δεκαετία του 1930 υπήρξαν οι εκφωνητές Μιχάλης Γροσομανίδης (ΤΤΤ), Νίκος Καρμίρης και Αλέκος Στρατίδης, η Ελένη Τραϊανού στις παιδικές εκπομπές, ο τεχνικός Κοσμάς Τσαντσάνογλου, ο βοηθός Απόστολος Κωσταντέλλης, και οι Γερμανοί μηχανικοί δρ Κράουτερ και δρ Μπενζ.

Το 1936 δόθηκε άδεια για συνεχή λειτουργία υπό την εποπτεία της νεοϊδρυθείσας τότε Υπηρεσίας Ραδιοφωνικών Εκπομπών, αφού ο Ιωάννης Μεταξάς έχει ήδη εκφωνήσει πανηγυρικό λόγο για την «επανάσταση της 4ης Αυγούστου».

Κατά τη γερμανική Κατοχή ο σταθμός σίγησε, καθώς ο πομπός κατασχέθηκε και ο Χρίστος Τσιγγιρίδης φυλακίστηκε. Ωστόσο, τα αρχικά σχέδια των Γερμανών στρατιωτικών να λειτουργήσουν τον πομπό μόνοι τους ναυάγησαν, και έτσι την επόμενη κιόλας ημέρα τον αποφυλάκισαν για μπορέσουν να συνεχίσουν την προπαγάνδα τους.

Μετά την Απελευθέρωση ο πομπός αγοράστηκε από τον Μάρκο Βαφειάδη και το 1945 επέστρεψε στα χέρια του ιδιοκτήτη του για να εγκαινιάσει έναν νέο κύκλο εκπομπών, διασφαλίζοντας εκ νέου προσωρινή άδεια συνεχούς λειτουργίας.

Παρά τις υποσχέσεις ότι το «Ράδιο Τσιγγιρίδη» θα παρέμενε ως Ραδιοφωνικός Σταθμός Θεσσαλονίκης, το ΕΙΡ (Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας) απαλλοτρίωσε αναγκαστικά με ευτελές ποσό το σταθμό εγκαθιστώντας αγγλικό στρατιωτικό πομπό στη Δόξα Τριανδρίας, όπου εγκαινιάστηκε ο κρατικός πλέον Σταθμός της Θεσσαλονίκης την 1η Μαρτίου 1947.

Να σημειωθεί ότι η 13η Φεβρουαρίου καθιερώθηκε από την UNESCO ως Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου, προκρίνοντας την ημερομηνία αυτή κατά την οποία το 1946 πρωτολειτούργησε το ραδιόφωνο του ΟΗΕ.