Γεώργιος Διλβόης: Ένας (Αλατσατιανός) σχεδόν άγνωστος Ελληνοαμερικανός ήρωας του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου

Στη διασταύρωση των οδών Κ. Βάρναλη και Γ. Παπανδρέου της Νέας Ερυθραίας τη μικρή πλατεία στολίζει η προτομή ενός νεαρού, που στήθηκε εκεί το 1970 από την Αδελφότητα Αλατσατιανών Ν. Ερυθραίας. Το έργο του γλύπτη Δ. Γεντέκου απεικονίζει τον Γεώργιο Διλβόη, έναν από τους μεγαλύτερους ήρωες των ΗΠΑ κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένας ήρωας ο οποίος έχει τιμηθεί με τις ανώτατες πολιτικές και στρατιωτικές τιμές στις ΗΠΑ, αλλά δυστυχώς η προσφορά και η αξία του δεν αναγνωρίστηκαν ποτέ από την ελληνική πολιτεία.

Ο Γεώργιος Διλβόης, γιος του Αντωνίου και της Γιασεμής Διλβόη, γεννήθηκε το 1896 στα ελληνικά Αλάτσατα στην επαρχία της Σμύρνης στη Μικρά Ασία.

Το 1908 μετανάστευσε με την οικογένεια του στην πολιτεία Νιου Χάμσαϊρ των ΗΠΑ, όπου και διέμεινε για τέσσερα χρόνια. Το 1912, στα 16 του, επέστρεψε στην Ελλάδα για να πολεμήσει για την πατρίδα του στους Βαλκανικούς Πολέμους. Το 1915 επέστρεψε στις ΗΠΑ για να καταταγεί στην Εθνοφρουρά του Νιου Χάμσαϊρ, λαμβάνοντας έτσι και την αμερικανική υπηκοότητα. Ως μέλος της Εθνοφρουράς συμμετείχε αρχικά στον Συνοριακό Πόλεμο με το Μεξικό, και το 1917 πολέμησε με τις ΗΠΑ εναντίον της Γερμανίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ως στρατιώτης πεζικού συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις στη Γαλλία, και συγκεκριμένα στη μάχη του Μπελό Γουντ, στις 6 Ιουνίου του 1918. Σε μια ηρωική έφοδο ο Διλβόης, αν και βρέθηκε να βάλλεται από εχθρικό καμουφλαρισμένο πολυβόλο και καθώς έφερε πολλαπλά τραύματα, κατόρθωσε με απαράμιλλη γενναιότητα, διάτρητος από τις σφαίρες και με κομμένο το δεξί του πόδι να εξουδετερώσει ολόκληρη τη διμοιρία των αντιπάλων του.

Λίγο μετά το ανδραγάθημά του, ο Γεώργιος Διλβόης υπέπεσε στα τραύματα του και εξέπνευσε. Με τη θυσία του, ωστόσο, ο Ελληνοαμερικανός στρατιώτης συνέβαλε στην επακόλουθη υποχώρηση των Γερμανών, και για το λόγο αυτόν, το 1919, ο Αμερικανός πρόεδρος Γούντροου Ουίλσον τού απένειμε την ανώτατη στρατιωτική τιμή των ΗΠΑ.

Ο Γεώργιος Διλβόης έγινε έτσι ο πρώτος Έλληνας αποδέκτης του Μεταλλίου Τιμής των ΗΠΑ.

Η σορός του ήρωα στην Τουρκία

Ο Διλβόης είχε αρχικά ταφεί στο αμερικανικό κοιμητήριο στο Μπελό της Γαλλίας, ωστόσο με απόφαση του πατέρα του, ο νεκρός ήρωας επέστρεψε στη γενέτειρά του στα Αλάτσατα της Σμύρνης. Όταν το 1922 οι τσέτες και ο τουρκικός στρατός κατέλαβαν την πόλη, οι κεμαλιστές εισέβαλαν στο ναό της Θεοτόκου και βεβήλωσαν τη σορό του νεκρού που βρισκόταν εκεί.

Μόλις ενημερώθηκε για τη βεβήλωση του Ελληνοαμερικανού ήρωα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ουόρεν Χάρντινγκ έστειλε οργισμένος ένα πλοίο του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού να παραλάβει τη σορό και ανάγκασε την τουρκική ηγεσία να ζητήσει δημόσια συγνώμη.

Από το 1923 ο Γεώργιος Διλβόης είναι ο μόνος ξένος που έχει τιμηθεί με το ανώτατο αμερικανικό παράσημο και έχει ενταφιαστεί στο νεκροταφείο Άρλινκτον της Ουάσινγκτον, δίπλα στον Τζον Φ. Κένεντι, όπου αναπαύεται μέχρι και σήμερα. Στην ένδοξη μνήμη του έχει εγερθεί προτομή και άγαλμα στις πόλεις Σάμερβιλ της Μασαχουσέτης και Χάινς του Ιλινόι των ΗΠΑ, ενώ το Στάδιο του Σάμερβιλ φέρει το όνομα του (Ντίλμποϊ).

Το παράσημο και οι άλλες τιμητικές διακρίσεις του ήρωα διασώθηκαν από τον Αντώνιο Διλβόη στην Κρήτη το 1922 αλλά χάθηκαν στην Κατοχή, όταν οι Γερμανοί λεηλάτησαν το σπίτι της οικογένειας. Το 1999 ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Νίκολας Μπερνς επέδωσε καινούργιο παράσημο στον ανιψιό του Διλβόη Γεώργιο Ροζάκη, τιμώντας και πάλι τη μνήμη του μεγάλου νεκρού. Στην Ελλάδα ο Γεώργιος Διλβόης τιμήθηκε αποκλειστικά από τους Αλατσατιανούς συμπατριώτες του και όχι από το επίσημο κράτος. Εκτός από τη Νέα Ερυθραία, δρόμους και πλατείες που φέρουν το όνομά του συναντάμε σε περιοχές με Αλατσατιανούς πρόσφυγες (Βύρωνας, Ν. Σμύρνη, Ν. Αλάτσατα Ηρακλείου, Θεσσαλονίκη, κ.α.).

• Με πληροφορίες από: cretalive.gr / Κώστας Μπογδανίδης • Εφ. Απόψεις στη Νέα Ερυθραία / Θοδωρής Κοντάρας.